De Tsjerne. Jaargang 3

[p. 297]

Sj. van der Schaaf:
Skipper keimpe.

It bigoun mei it gefal fan Murk, de swarte herdershoun. Murk hie op 'e strún west en seach, doe't er weromsette nei ‘De Vrouwe Jacoba’, deun by de hoeke de trijekleur-boarre fan buorfrou Wyts út in steich kommen. Murk bile mei in skel lûd en sette doe mei faesje efter de trijekleur oan. It wie net foar de earste kear dat er dat die; mar it wie wol foar de earste kear dat Kei Jilderda, de elektro-monteur, syn motor probearre; sa'n plofferke, twa takt. En de hoeke om, op 'e wâl, stou Murk fûleinich tsjin dat ding op. Kei Jilderda die in slach oer de kop en bleau kjirmjend op 'e balstientsjes lizzen. Murk, de swarte herdershoun, lei in ein fierder. Dy sei neat. Tusken harren yn rattele it plofferke.

Skipper Keimpe, Murk syn baes, wie der daliks by; en de buorfroulju kamen der ek by en allyksa Gurbe Wessels, de pelysjeman, lyts mar krigel.

‘Hwat in bist, hwat in houn!’ krimmenearre Kei Jilderda; ‘ik haw ek hwat oan myn kop, in fraktuer of sa’.

‘Jammerje net sa, fint!’ snaude skipper Keimpe; ‘dû libbest noch as in hart, mar dy earme houn is dea’.

‘Earme houn, earme houn? Altiten efter ús poeke oan’, sei buorfrou Wyts.

‘En altiten mei syn smoarge poaten oer myn wask’, sei buorfrou Hinke.

‘Fordeald!’ flokte skipper Keimpe; ‘fordeald, bekstikken dat jimme binne. It muoit my dat ik him net leard haw, jimme de klean fan it liif to roppen!’

Ja, dêr bigoun it mei. It plofferke draeide noch en Kei Jilderda blykte, doe't Gurbe Wessels him oerein holpen hie, allinne mar in baes pûde op 'e holle to hawwen. Mar Murk wie kroandea. Skipper Keimpe naem it bist ûnder de earm en flokte oan ien tried wei, doe't er der mei nei ‘De Vrouwe Jacoba’ kraske. Murk wie syn freon. Skipper Keimpe hie net safolle freonen. Der loek in flues foar skipper Keimpe syn eagen. De wrâld waerd read en grien. Hy liet ynienen de deade houn falle, draeide him om en rôp, de fûst yn 'e hichte stekkend: ‘Fordeald, dêr komt dalje op; dat lit ik samar net gewurde’. Mar skipper Keimpe syn lûd wie to heas yn dat amerij; gjin minske hearde him. Doe naem er de deade Murk mar wer op en roun der mei oer de planke fan ‘De Vrouwe Jacoba’.

[p. 298]

Letter op 'e dei seagen jonges him mei de turfkarre riden, de houn en in skeppe der op. Doe't hja efter him oan soene, sette er de karre del, naem de skeppe en sei: ‘Der bliuwe, siz ik jimme of jimme fortelle it net oer’. Syn troanje stie sa gremitich, dat de jonges waerden bang en lieten him yn syn wêzen.

De oare moarns siet skipper Keimpe al ier yn 'e herberge. Hy dronk by riten en dit wie oars net syn minne tiid; mar yn 't foarûnder koed er net bankje, om't de houn net mear oan 'e oare kant fan it potkacheltsje siet; en op 'e dyk wie it to kâld. Hy klage tsjin Jildert, de kastlein, oer de minne jenever, it minne waer en de minne minsken. Doe't tsjin al ven de sinne der troch kaem, briek er syn forhanneling oer de minne poletyk ôf; hwant nou wie it by de brêge wol út to hâlden. Hy sleepte hwat mei syn lofterskonk, hwat er altiten die as it mei him net alhielendal doogde; en syn sin wie hwat better as moarns ier. By de brêge foun hy in pear maten, dêr't er in forhael tsjin bigoun oer de froulju yn Súd-Amearika. Moaijer wiene der net neffens him. Fan datoangeande koe Fryslân net munsterje. Hy wiisde mei de finger nei Gryt, de bakkersdochter, dy't oan 'e oare kant fan de dyk oan it strjitskrobjen wie. ‘Sjoch dêr nouris, sa'n ûnderdoar, sa'n stoppelkat.’ Hy sei it wol sa lûd, dat Gryt, dy't yndie net sa great fan stik wie, it skoan hearre koe. ‘Aeklige kearel’, sei Gryt. Doe lake skipper Keimpe dy deis foar de earste kear.

Der kamen mear mânlju by de brêge to stean, hwant skipper Keimpe wie tige lêbbich en tige snedich; en dat duorre sa lang, dat Gurbe Wessels forskynde en it folkje moanne om troch to rinnen. Hwant it stean by brêgen komt neat gjin goeds út fuort en it mocht ek net neffens de pelysje-oardering; dat Gurbe Wessels wie folslein yn syn rjucht. It wie skipper Keimpe lykwols min nei 't sin; en hy sei tsjin Gurbe Wessels, dat de pelysjemannen fan tsjintwurdich fan dat heale folk, fan dy skijtkeardeltsjes, wiene. ‘Doe't ik sa'n jonge wie, namen se allinne fan dy greaten fan twa meter. Ik haw ris sjoen, hoe't sa'n ien op in merke twa boerejonges, dy't hwat forfelend wiene, mei de koppen tsjin mekoarren oan sloech. Yn elke hân ien boerejonge, bigripe jo? Nou kin in pelysjeman net ienris ien boerejonge baes.’

Gurbe Wessels bleau evenredich.

‘As it moat, haw ik dy sa efter it gemeentehûs yn 'e sel, hoe lyts ik dan ek bin. Dû stjonkst ek nei drank.’

Dat lêste wie in treflik wurd fan Gurbe Wessels; lykwols,

[p. 299]

skipper Keimpe hie noch net safolle hawn dat er it op rûzje mei in fjildwachter oankomme litte woe. Hy praette noch hwat foar him hinne oer de timpelieren, dy't spije yn 'e romers foar it each fan 'e wrâld, mar de kat yn it tsjuster knipe. Gurbe Wessels, timpelier en pelysjeman, hearde it net iens. Hy seach skipper Keimpe efkes nei, sa't dy nei ‘De Vrouwe Jacoba’ knoffele, en gyng doe syn wegen.

‘De Vrouwe Jacoba’ wie al in âld skip, it wie nei skipper Keimpe syn mem neamd, doe't dy breid wie. Lang forlyn, gâns in skoft forlyn! Skipper Keimpe syn mem wie tsjin 'e njoggentich doe't hja stoar, foar sa'n jier of fiif. Murk, de swarte herdershoun, wie yn dy snuorje amper acht moanne.

Ja, Murk!

‘Fordeald’, flokte skipper Keimpe, doe't er op it skip kaem en gjin houn bile; ‘fordeald, dy dogeneaten fan timpelieren.’ Hwant it wie him yn 't sin komd, dat Kei Jilderda ek in timpelier wie. ‘Fordeald, ophingje moasten se harren; allegearre!’ Skipper Keimpe hie nammers al jierren it grou op timpelieren. Sels hied er ek by de loge west; trije fearns jier - doe wied er troch de koer fallen. Der sprong gjin houn by skipper Keimpe op. Fordeald, hied er net mear earne in blauwe flagge? Ha, ha, dy hong er út, healstok!

Middeis kamen der buoijen en skipper Keimpe lei op bêd. As er net sliepte, harke er skerp oft der bûten ek minsken praetten oer dy flagge. Soms fong hy in pear wurden op oer dy skipper mei syn healwize kluchten. Dan lake hy gremitich. Hjir koe nou ris nimmen hwat oan dwaen. Syn skip en syn flagge, net oars!

Doe't de joun kaem, waerd yn it tsjuster fan syn krûpyntsje de iensumens skipper Keimpe to mânsk. Dit wie einliken net syn minne tiid; mar hwer koed er oars hinne as nei Jildert? By Jildert yn 'e herberge wie it ljocht en waerm; by Jildert wiene altiten wol in pear lju om mei to praten.

En sjoch, by Jildert, dêr blykte Haring de Vries, de séman, to wêzen. Jierren hied er it doarp net sjoen; nou wied er der wer. Syn troanje wie brún en tanich en hwat ynfallen; en syn hier wie griis. Oars wie it noch deselde Haring fan altiten. ‘Alde sérob, âlde sérob!’ sei skipper Keimpe hertlik; ‘hwa hie dat tocht, sjedêr!’

It gyng der dy jouns hwat rûch om en ta. Wis, it wie noch de âlde Haring. Sawn jier hied er fuort west, fortelde er; de hiele wrâld hied er ôfswalke. Kaepstêd, Honolûlû, Sjanghai, Vancouver. Sawn jier. Ek yn Sebastopol hied er west.

[p. 300]

Skipper Keimpe woe witte, hwer't Sebastopol lei. ‘Yn Ruslân’, sei Haring; in nuvere stêd, nammers in frjemd lân. Sawn jier, dat liigde der net om. Dêr moast al op traktearre wurde.

It wie in goede joun foar Jildert; lykwols, Jildert hie it net stean op dy bacchanalen en wie bliid, doe't it alve ûre sloech. Syn ynventaris wie noch sa likernôch yn takt. Dat hie minder kind.

Skipper Keimpe wie net bliid. Hy hie noch wol hwat bliuwe wold. Hy huvere, doe't er yn 'e kâlde Aprilnacht bûten stie. Hielendal helder yn 'e holle wied er net; en syn skonk sleepte aerdich mear as de moarns. Mar it paed nei ‘De Vrouwe Jacoba’ koed er wol dreame.

By de planke krige skipper Keimpe de geast.

‘Dat giet nei Sebastopol, foar sawn jier’, rôp er. Doe stapte er by de planke del.

Der wie gjin libbene siel op strjitte. Der wie gjin Murk dy't bile.

Skipper Keimpe kaem nea werom.