De Tsjerne. Jaargang 2

[p. 215]

Anne Wadman:
Kettersk Petear

Letter op 'e joune hearden wy platen, weisakke yn in djippe fauteuil mei in sygret oan en in twade glês wyn foar ús. Murk hie in skoandere kolleksje. It bigoun klassyk, de symfony fan César Franck, in âlde leafde fan ús allebeide, en it fioelekonsert fan Bruch. Doe skeakelen wy oer op 'e jazz.

‘Gek,’ sei er ûnder in nûmer fan Count Basie, ‘gek, dat der altyd sa oer muzyk skreaun en wreaun wurde moat. Hwerom net oer wyndrinken bygelyks? Ik snap noait hwêrom't der dochs sokke tsjokke boekwurken en bibliotheken fol oer muzyk krast wurde moatte en tydskriften en krantestikken by bosken. Wylst it dochs sa ienfâldich is, krekt like ienfâldich as wyndrinken. Men giet op jins gemak sitten, reaget alle geastlike en lichaemlike tûkelteammen oan 'e kant, docht de mûle iepen en priuwt en slokt. By muzyk: men docht jins earen iepen en harket. En hwat docht it der dan ta dat it stik yn x greate terts stiet of yn y moll, oft it allegro hjit of foxtrot?’

‘Dat komt wierskynlik,’ andere ik, ‘omt de lju by de muzyk net gewoan sa mar proleet wêze doare. Hja kinne harren harsens net oan 'e kant lizze, dy wurde der mei kop en earen byhâlden. Men moast jins harsens der út dwaen kinne en yn in kopke mei wetter lizze, krekt as in kunstgebyt en der wer ynplakke kinne as men salaris barde of se oars nedich hie om net oan 'e krapperein to kommen.’

‘Dêr sit hwat yn,’ sei Murk. ‘Mar dou moatst net forjitte dat der ek noch sokssahwat is as in forskil tusken stof en geast. Tominsten, dat wol men sa hawwe. En de measten kinne better oer 'e wei mei de stof as mei de geast, dat is nou ienris sa, al wolle se it faeks net wêze. By wyndrinken tinkt nimmen der oan, om syn tosken to brûken, dy litte se spûntaen en by yntuysje op nòn-aktyf, soe ús freon Terpstra wol sizze. Wyndrinke is dan ek in kwesje fan lichaemlike oandwaning, sa't men dat neamt, of fleislik ek wol. Men kin der dronken fan wurde. Dat men ek fan de muzyk dronken wurde kin en moat,

[p. 216]

as't goed sil, dêr komt men net oan ta. Muzyk moat men in stiif gesicht by sette en offysjeel yn 'e ploai dwaen. De muzyk hat nou ienris de rop fan in ding fan 'e geast. En de geast is in ding dêr't de iene helte, de greatste helte fan it minskdom hwatte huverich fan is en dêr't de oare helte, de skynhillichste, him mei siel en sillichheit oan forslingere hat. Soks wurket bitiizjend op 'e huverige, dat is de forstânnichste helte en makket harren ûnforstânnich. By einbislút is de earbiet foar de geast algemien en de geast ûnoantaestber.

En hwat ek al sa nuver is? Dat men perfoarst mar ien soarte wyn yn 'e muzyk wurdearje mei. Dy't slij is nei muzikale Malaga of Bourgogne mei net tagelyk slij wêze nei muzikael bier of in guodkeape muzikale cocktail. De professor yn 'e muzyk mei net tagelyk in swiere dissertaesje oer Beethoven skriuwe en in stúdzje meitsje oer de fariaesjes op ‘Hup sûpen groatten brij’. Dy't om twa ûre de radio op Keulen draeit foar in swierliddich drama fan Wagner, mei him net om trije op London Regional oerskeakelje om in swingprogramma fan Bert Ambrose. Dat jowt gjin foech foar in muzikale fynpriuwer, sa hjit it yn in ûnbiskreaun wetsartikel yn it lân mei de measte plankjes ‘Tagong forbean’, dat fan de Muzyk. Men mei it ommers ek net mei twa of mear froulju tagelyk hâlde.’

‘Dat sil him hjir yn sitte,’ ornearre ik, ‘dat de Wetjowers yn dat Lân fan de Muzyk, de Professors, offysjele aestheten en oare pornografen fan de Geast òf muzikael steksjoch binne en dus net presiis witte hwêr't hja oer jeuzelje, òf hertstochtlik monogaem binne, dat wol sizze: in kweade fekke fan in wiif ha by hwa't se foar harren ynwindige langsten nei mienskip mei mear as ien froumins net útkomme doare.’

‘Of se gunne harren eigen rjochten op polygamens net oan in oar en huorkje yn it tsjuster mei harren bywiven. Yn alle gefallen binne wy it der oer iens, dat sels it wurdearjen fan muzyk in erotysk probleem is, om fan sexueel net to praten.’

(fragmint)