Lêzers (6)
Je zoekt als lezer iets wat je niet uit jezelf produceert, maar wat je wel als fundamenteel ervaart, en waarvan je weet: dit zou ik nooit zo kunnen zeggen.
J.J. Oversteegen yn Etalage (1999)
‘Wie leest verrrijkt zijn geest.’ Dat stie op de Illustrated Classics dy't ús heit yn syn boekhannel ferkocht oan, sa't er hope, syn takomstige folwoechsen lêzers. De klanten dêr't er it strak fan ha moast. De hiele wrâldliteratuer yn behindige, kleurige, fleurige tekeningen mei in ultime gearfetting fan de klassiken yn lytse ballontsjes boppe de hollen fan de spilers.
Dêr moast ik oan tinke doe't it kredo fan Oversteegen op it skerm fan myn computer ferskynde. Wat moast ik der mei? Neat einliks. Sykje ik fûnemintele ûnderfinings? Bin ik fûneminteel feroare bygelyks troch it lêzen fan Oorlog en vrede? Nee dochs. Ik lês omdat it my pakt. Ik wurd meisleept, ik bin efkes yn in oare wrâld, sjoch minsken yn lytsens, gruttens en alles der tuskenyn. Is dat in fûnemintele ûnderfining? Nee sa fiel ik dat net. Ik wurd by de hierren pakt troch skriuwers as Yourcenar, Paul Bowles, Thomas Mann en Fontane. It is in lêzersûnderfining dy't je nea ferjitte.
Oversteegen hakkelt der wat nuver yn om. Yn ien sin jout hy ús einliken twa kredo's mei. Foar him is it in ûnderfining dat er wyt: ‘dit zou ik nooit zo kunnen zeggen’. Ik moat bekenne: dat ha ik al gau by it lêzen fan oarmans guod. Of it is goed, prachtich. Dan bin je fol bewûndering. Of it is striemin. En dan tink je mei in soad nocht, sa soe ik it yndied net sizze.
Dan dochs mar werom nei dy boekhannel yn Grou, nei myn earste lêsûnderfinings. Nei dy prachtboekjes mei it triomfantlike kredo op de earste side: ‘Wie leest verrijkt zijn geest.’ Wêrom net, ik fiel my dêr better by dan dit dochs wat heechopstrûpte kredo fan J.J. Oversteegen.
Ulke Brolsma
Auteursrechtelijk beschermd