Trotwaer. Jaargang 31

[p. 221]

Dwersreed
Jan Pieter Janzen
Gjin dúdlik redaksjestânpunt

De simmer is wer yn it lân en dus ha de literêre tydskriften har rapportsifer wer hân. In ritueel dat ek diskear wer soarge foar diskusje en argewaasje. Sa fernuvere Max Pam him der yn de NRC oer ‘dat die literaire tijdschriften zich zo gewillig door zo'n vijfjes en zesjes uitdelende commissie laten beoordelen. Soms krijgen ze als kleine kinderen een vermaning om beter hun best te doen. Het tast elk gevoel van eigenwaarde en zelfstandigheid aan, zou je zeggen, maar ze slikken het.’ En wêrom't se dat pikke? Dêr hat Pam in simpele ferklearring foar: ‘Literatuur in Nederland is vooral braaf zijn.’

Fyftjin subsidiearre tydskriften fynt de NRC-kollumnist eins ek wat tefolle: ‘Een taalgebied als het Nederlandse zou met twee literaire tijdschriften kunnen volstaan, maar aan de andere kant heeft al dat gekrioel van tijdschriftjes, krantjes en blaadjes ook wel weer iets aandoenlijks. Als daaruit eens in de drie jaar een nieuwe schrijver zou opstaan is het al geen weggegooid geld meer.’ Noch in wûnder dat er net stroffelt oer de twa blêden dy't it Fryske taalgebiet ryk is...

Foar de redakteuren hat Pam wol sympaty, om't se har wurk net om it jild dogge mar ‘uit een vreemd soort gedrevenheid’. De literêre tydskriften dus as boarterstún fan heal om heal wrâldfrjemde idealisten, dy't graach yn goedens wolle en har as de braafste learlingen fan it literatuerklaske suver masogistysk deljouwe ûnder it bewâld fan de skoalmasters fan it Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds - soe it sa slim wêze? Nee, fansels net.

Wij ha it jild wol noadich mar lûke ús lekker niks oan fan it oardiel fan de subsydzjejouwers, geane ús eigen gong, hifkje en redigearje neffens ús eigen gefoel foar kwaliteit, styl, lêsberens en nijsgjirrigens. At dat in posityf oardiel opsmyt is dat moai meinommen, mar se moatte yn Amsterdam fansels net tinke dat se ús de wet foarskriuwe kinne.

Hoewol, it bliuwt wat ambivalint. Wij ha ek wol wat fan it type dwerse learling dat ûnferskillich liket te wêzen foar minne sifers mar dat, at it der op oan komt, suver noch grutsker is op in goeie notearing as de modale klassegenoaten. Krekt as skriuwers dus dy't sizze ûngefoelich te wêzen foar minne kritiken.

En sa wienen wij - ik alteast, want as redaksje sprekke wij ús hjir net kollektyf út - wiis mei it oardiel oer 1998: ‘De jaargang biedt een rijke verscheidenheid aan bijdragen, is levendig, bevat veel bijdragen van goede kwaliteit, en toont inzet en ijver van de redactie.’ In 8+ dus foar gedrach en flyt. En in 8-foar de ynhâld, want de kommisje, dy't foar 1998 bestie út Liesbeth Brouwer (universitêr dosint Frysk), Remco Heite (bestjoerslid fan it Fûns en boargemaster), Jelle van dêr Meulen (neerlandikus en frisist) en Hylke Tromp (kritikus), hie ek wol in pear krityske noaten:

De kwaliteit van het opgenomen creatieve werk, zowel proza als poëzie, is over het geheel genomen goed. Ook over de beschouwingen is de commissie positief. Het brede karakter van Trotwaer is lovenswaardig. Er is een grote verscheidenheid aan onderwerpen en genres en behalve voor literatuur is er ook aandacht voor andere kunstdisciplines en verwante aangelegenheden als het letterenbeleid.

[p. 222]

Wat betreft de besprekingen is Trotwaer tamelijk volledig; aan de meeste recente belangwekkende literaire publicaties uit Friesland wordt aandacht besteed. De kritieken zijn voor een literair tijdschrift soms te oppervlakkig, aldus de commissie. Naast het signalerende zou het beschouwende karakter van deze kritieken meer aandacht moeten krijgen.
In zijn algemeenheid beschouwt de commissie het ontbreken van een duidelijk redactiestandpunt door de jaargang heen als een gemis. Afzonderlijke redactieleden nemen wel standpunten in, maar de redactie als geheel spreekt zich niet uit. Naar de mening van de commissie zou het de kwaliteit ten goede zijn gekomen, wanneer er over bijvoorbeeld de Gysbert Japicxpriis of het letterenbeleid van de Provincie Fryslân een redactiestandpunt zou zijn geformuleerd. Een tijdschrift en een redactie moeten zich tonen, aldus de commissie. Dat kan op twee manieren: doordat de redactie zich expliciet uitspreekt, of doordat de redactionele koers blijkt uit de samenstelling van de nummers zelf (formules).

‘Schools welwillend’ neamde in skoalmaster fan de LC dat oardiel. Sels seagen wy mear op fan de winsk om ús as redaksje bleat te jaan troch eksplisyt mei kollektive stânpunten te kommen. Dat ha wy de lêste jierren noait dien en dat binne wy foar de takomst ek net fan plan. De redaksjonele koers blykt wol út ynhâld. Dat is ek de kommisje net ûntkommen: ‘De redactie is bezig volgens uitgezette lijnen en toont veel inzet, activiteit en ideeën.’

Nuver is ek dat de kollega's fan Hjir nèt frege wurde om kollektive stânpunten yn te nimmen, wylst har formule folle minder dúdlik is: ‘De commissie is van oordeel dat het redactiebeleid meer structuur behoeft; Hjir oogt als een onsamenhangend geheel, rijp staat naast groen. Dit geldt met name voor het primaire werk. De kwaliteit van het creatieve proza is matig, de opgenomen poëzie wisselt sterk van kwaliteit.’

Oer it algemien is de kommisje oer Hjir oars wol te sprekken: ‘Hjir heeft aan beschouwende kracht gewonnen, maar waar het de creatieve kant aangaat, houdt de kwaliteit niet over, aldus de commissie. Over het geheel genomen is Hjir echter een tijdschrift dat zeker voor structurele subsidie in aanmerking komt.’

Dat komt Maatstaf net mear. Trije jier lyn krige dat blêd al in warskôging en bedarre yn in oergongsregeling (in eufemisme foar it ôfbouwen fan de subsydzje), no falt it doek wat it Produksjefûns oangiet definityf. De reden: ‘gebrek aan redactionele sturing’ en it lege nivo fan de kreative bijdragen. Diskear binne Bzzlletin, Lust & Gratie en Optima yn de oergongsregeling opnommen; dy krije noch oardel jier de tiid om har te ferbetterjen.

Nee, dan De Revisor. Dêr is ‘in toenemende mate sprake van kwaliteit en actualtiteit, de redactie neemt stelling en toont duidelijk gezicht. Er zit nog steeds ontwikkeling in.’ Beleanning: neist de standertsubsydzje in premy fan 25 persint (lykas De Gids en Raster al seis jier krije).

Ut it ‘Nederlânske’ part fan it rapport blykt dat Trotwaer yn twa opsichten in útsûndering is yn tydskriftelan: it tal lêzers rint net tebek mar nimt ta; it blêd ferskynt faker en regelmjittiger. En dat is bij gans kollega's al even oars: ‘Tijdschriften verschijnen niet alleen onregelmatig maar ook verschijnt niet altijd de voorgenomen hoeveelheid afleveringen. De commissie acht het wenselijk dat de redactie meer rekening houden met de lezers/abonnees.’ - Taal dy't wy as brave learlingen fansels mar al te graach fan ús Amsterdamske masters hearre.