Trotwaer. Jaargang 31

[p. 138]

It imago fan Fryslân (1)

It imago fan de Fryske kultuer nei bûten ta ynteressearret my net. Dat is in ôflate saak. Ik ergerje my oan minsken dy't twa stikjes yn de Volkskrante of de NRC belangriker fine as tweintich stikken yn de Ljouwerter en it Frysk Deiblêd. Wij moatte mei de kearn dwaande wêze, ynteressante keunst meitsje en ús net bij alles krampachtich ôffreegje wat oaren fan ús fine.
Gryt van Duinen op it Provinsjale Kultuerdebat yn Theater Romein, 19 jannewaarje 1999.

Fryslân-promotion

Wat in striemin imago betsjutte kin, hawwe wy sûnt Willem Alexander him mei in pilske yn 'e hân op it wettermanagement stoarte, wol helder foar eagen. Wol dy stakker it lân ea mei goed fatsoen bestjoere kinne, dan moat er dochs minimaal en public syn dominante memke ris in bêste reis jaan, tagelyk mei Samaranch en it hiele IOC ôfweve en yn ien loop Emmely op 't wite hynder skuorre. Earst dan lûke wy jûns rêstich it fel oer de eagen.

Wat in poerbêst imago betsjutte kin hawwe wy sûnt de Alvestêdetochten ek wakker foar it ferstân. Us herten, pompeblêden allyk, bûnzje fan grutskens. Sjoch ús ris ienriedich wêzen, sjoch ús ris de bewenners fan it bêste lân fan ierde wêzen, sjoch ús ris Frysk wêzen.

Mar wylst yn de rest fan it lân yn 'e kroegen hiele klibers allochtoanen spontaan it Fedde-en-Foekjerepetoire ynstudearje en op it Rembrandtplein (registrearre troch kamera's) fochten wurdt om de lêste UNOX-mûtsen, dy't sa njonkenlytsen de status fan paspoart fan Fryslân hawwe, en in oar part mei it Frysk Buro foar Toerisme skillet om in alternative alvestêdetocht op of mei in lisfyts, kano, scooter, surfplanke, motor, skeelers, hynder en wein, ynvalidekarke, step, boatsje, tearweintsje of tandem te boeken, dit alles mei of sûnder body-painting, al of net neaken, lizzend, steand, hingjend, wippend, of sliepend en tagonklik foar travestiten, húsfroulju, fiskers en oarstinte minsken, betinke wy hjir, Frysker as Eeltsje Boates Folkertsma, dat wy sa net oer de dyk wolle; dat UNOX net samar mei ús skoandere pompeblêden oan 'e haal kin.

Op ‘Us Blau Hiem’ stige ferûntrêste lûden op as ek dêr trochkringt dat Sonnema it skaaimerk fan ús kulturele erfguod, DE FRYSKE TAAL, ynset ta meardere eare en gloarje fan: alkoholpromoasje. Fryske Bewegers en FNP'ers, dy't gewoanwei net yn in slokje spuie, befolkje mei harren ûnheilsboadskippen wikenlang de kranten. En moatte wy al dat folk dat op al dy alternative tochten ôfkomt hjir winliken wol ha, freget de rest him benaud ôf? Is ien sa'n alternative tocht op 'e Weissensee of by Kuopio al net moai genôch?

De moraal? Skuor de blynkapen ôf en lûk op 'e Fryske intensive care hjir en dêr wat stekkers út goedbedoelde apparaten.

Ingrid Wagenaar

De eigen mensen inspireren

Wat anderen van het geschreven woord in Friesland vinden is niet zo belangrijk, zolang men hier maar een gefundeerde mening heeft over hetgeen in deze provincie wordt voortgebracht en gepubliceerd. De twintig stukken in

[p. 139]

de Friese dagbladen van Gryt van Duinen zijn niet per se van gelijk, laat staan van hoger gehalte dan twee stukjes in de Volkskrant of NRC Handelsblad. Nu hebben landelijke kranten rijkere bronnen tot hun beschikking dan de Friese dagbladen en dat is niet in financiële zin bedoeld; zeker de LC-redactie wordt ruimschoots bedeeld. Het gaat erom: kan men hier de eigen mensen inspireren tot het schrijven van goede artikelen en dat betekent niet, dat voor hun voortbrengselen automatisch kolommen moeten openstaan, zoals ook gastrubrieken een hoge drempel moeten hebben en de inhoud niet op uitgegroeide ingezonden stukken mag lijken.

Als de twee stukjes, die Gryt bedoelt, ook nog geschreven zijn door medewerkers uit Friesland, kan dat pijnlijk zijn (Kees 't Hart is bijvoorbeeld in de Groene begonnen) en in de lijst van aangezochten door Trotwaer staan namen, die ik als gewone krantenlezer ook graag onder bijdragen in de Friese kranten zag staan. Krantenpagina's hebben de neiging zich op eigen houtje net zo snel met onbeduidend gefoezel te vullen als Internet-pagina's.

De Friese televisie laat tegenwoordig zien hoe met evenveel vakkennis en meer enthousiasme en betrokkenheid met Hollandse televisie te wedijveren valt. En laat het nou Gryt zijn, die daar, in haar stellige uitspraak, van die kern van de zaak geen vereiste maakt...

Eddy Evenhuis (oud-hoofdredacteur LC)

Contradictio

Ik haw altyd tocht dat keunstnerskip in yntellektuele foarm fan ekshibisjonisme is. In suver neuroatyske behoefte om josels jilde te litten is de benzine dêr't de keunstmotor op draait. Of neam it passy, ek goed.

In regelmjittich amtnersbestean of deeglik baantsje by in baas is makliker. Dêrom kieze de measten dêrfoar. Bliuwt oer: in nustje neuroaten mei sà'n jildingsdriuw dat se der by need - leaver net fansels - wol foar yn earmoed libje wolle. As se de wrâld mar in poepke rûke litte kinne.

Jild is dêrby wol de lêste driuwfear. Jild is heechút it ferdjerlike mar ûnmisbere middel om keunst te produsearjen en te distribuearjen. En omdat jild fan de polityk is, komt der dus ek kultuerpolityk. En fan kultuerpolityk komme fragen lykas: ‘Wat is it imago fan de Fryske kultuer?’

Wat ymplisearret sa'n fraach? Dat wy alles út ‘de Kast’ helje moatte bygelyks of út Abe Bonnema, dy't mei tank oan Avéro syn ego oppoetse kin mei it heechste fallussymboal fan Noard-Nederlân? Ik rop ek mar wat. Lykas Gryt van Dunen, dy't ropt: ‘Wij moatte ynteressante keunst meitsje en ús net ôffreegje wat oaren fan ús fine.’ Wat neffens my dus in contradictio in terminis is.

Us hiele libben freegje wy minsken ús ôf wat de oaren fan ús fine en wy kinne noch minder sûnder positive befêstiging as sûnder wetter en brea. Toch? En in keunstner is nota bene de ekstreme eksponint fan dat fenomeen. Wa't dat oars sjocht, sit neffens my noch yn de puberale faze fan it keunstnerskip en is by steatssiktaris Rick van der Ploeg dus oan it goede adres, want jong.

Leo Dykstra (tekstskriuwer)