Trotwaer. Jaargang 28

[p. 39]

Trioel
Jan Pieter Janzen

It Frysk Museum noch tefolle in sealtsjeboel

Klear is it Frysk Museum noch net mar mei de renovaasje sjit it aardich op. De nijmakke Kânselarij koe ferline jier al yn gebrûk nommen wurde en ek mei de útstallingsromten oan 'e oare kant fan de Turfmerk is it publyk al yn 'e kunde kommen. Ek al mocht arsjitekt Gunnar Daan dan gjin loftbrêge bouwe en moast it mei in tunnel ta, it is him goed slagge om troch it oanbringen fan twa identike gevels oan wjerskanten fan de strjitte de suggestje fan in ienheid te jaan. De nije entree is prachtich wurden.

In stap foarút dus. Neffens it Nieuwsblad van het Noorden sels in reuzestap: ‘De architectonische facelift van Gunnar Daan tilt het Fries Museum tot ver boven de sfeer van onbetekenende streekmusea en provinciale oudheidkamers, zonder daarbij bijkans tot in de wolken te willen stijgen.’ Sa hearre je it ris fan in oar!

It bêst slagge ûnderdiel is sûnder mis it Kânselerijgebou mei syn romme sealen en op de souder it nije Fersetsmuseum, te berikken fia de monumintale âlde trep.

Oer dit stik fan syn wurk sei de arsjitekt yn it Nieuwsblad: ‘Ik houd erg van pakhuizen en silogebouwen, van simpele structuren, die allerlei functies kunnen opnemen. Ook de Kanselarij heeft die kwaliteit.’ In kwaliteit dy't no yn de fraai ynrjochte romten prima ta syn rjocht komt, al kin men oer de mânske airco-ynstallaasjes oan it plafond ferskillend tinke.

Sûnder sponsors koe it - fansels - net. Neist subsydzjes en yntreejild kin sa'n trêde jildstream ek yn 'e takomst kenlik net mist wurde. Sadwaande is it no mooglik om yn de grutte portretteseal (‘aangeboden door ELF-Petroland’) yn it fermidden fan Fryske steedhâlders en santjinde-ieuwske hegerein te iten en te drinken en feest te fieren mei muzyk en sang fan Douwe Heeringa c.s. Kosten: f 1500,- foar de sealhier. De catering kin soepel regele wurde troch de eigen museale caterer.

Kin it Museum dêrbij ek foar histoarysk diggelguod soargje, lykas earder wolris bard is? ‘Nee, dat is net de bedoeling’, seit de foarljochtster. ‘In heel soad stiet trouwens noch ynpakt. Faak dogge wy op sokke jûnen noch wol in rûnlieding.’ It blykt ek noch mooglik te wêzen om de filmseal te hieren, ‘foar bedriuwspresintaasjes en sa’. Al hat it Museum mei dizze publyksfariant noch net oan 'e dyk timmere, ‘it komt wol regelmjittich foar’. Uteraard mei der ‘absolút net rookt wurde’. Dat as skrale treast foar dejingen dy't wat muoite ha mei dizze foarm fan privatisearjen fan mienskipsfoarsjennings.

Werom nei de museale funksjes. Ien dêrfan is it útstallen en oanlizzen fan in kolleksje moderne keunst, want dy taak hat it Frysk Museum der

[p. 40]

no ek offisjeel bij krigen. It nuvere is dat it Museum dêr ek nei de safolste ferbouwing net echt geskikt foar is. Oan de oare kant fan de tunnel is it nammentlik in nuvere sealtsjeboel bleaun - mei as toppunt in foech portykje yn ien fan de nije romten. Grutte formaten en ynstallaasjes, dêr't de jonge keunst sa ryk oan is, is hjir eins gjin plak foar.

Dy bliuwende handikap waard pynlik dúdlik bij it iepenjen fan de Salut au Monde-tentoanstelling yn Bremen. Dêr hongen deselde lânskippen, dy't earder yn Ljouwert gâns folk lutsen, safolste rommer en moaier dat direkteur Rik Vos it wol even benaud krigen ha moat. De ‘Friesische Künstler’ krigen ûnderdak yn it Paula Modersohn-Becker Haus, wylst de ‘auswärtige Maler in Friesischer Landschaft’ ûnderbrocht wienen yn de Städtische Galerie, in âlde bierbrouwerij dêr't Gunnar Daan grif optein oer west hie. Stik foar stik kamen de lânskippen sadwaande better ta har rjocht.

Pynlik foar it Frysk Museum is it ek dat fan de bûtenlânske skilders dy't hjir yn it ramt fan it Frysk Festival te gast wienen, gjin inkeld stik oankocht is. ‘Dat hat alles te meitsjen mei it jild’, ljochtet de wurdfierdster ta. ‘It hat neat te meitsjen mei de wurdearring; it is ek net ûnmooglik dat der yn 'e takomst noch wat kocht wurdt.’

Fan Fryske keunstners wurdt - gelokkich - wol royaal wurk oankocht. Dat docht direkteur Vos nei it opdoeken fan de provinsjale oankeapkommisje no op eigen manneboet. It resultaat wie koartlyn te sjen op Ter visie, de tentoanstelling mei in seleksje fan Vos syn oanwinsten út de lêste fiif jier. In grut ferskaat, ochsa de muoite wurdich. Moai ynrjochte ek, al foldienen de sealen wer net helendal. De Vier Evangelisten sille it bygelyks net op priis steld hawwe dat mei elkoar gearhingjend wurk oer ferskillende romten ferspraat wie.

Foar de radio neamde Vos it bijhâlden fan in kolleksje moderne keunst ‘wel aardig’. Hij seach der lykwols nei út om dy taak oer te dwaan oan in nije konservator. Dy beneaming hat der lang ynhongen, mar ‘uiterlijk februari 1996’ is it sa fier.

It soe moai wêze at de nije man/frou ek each hie foar it prachtige wurk fan Gerrit Terpstra, in keunstner dy't sawol op Salut au monde as Ter visie spitigernôch ûntbruts.

Saakkundich advys

Beeld Ids Willemsma kan bij elk gebouw, stie boppe it stik dat Dolph Kessler en Margreet Helder ‘namens de provinciale adviescommissie beeldende kunst’ ein novimber yn de Ljouwerter Krante publisearren. En dat wie abslút net as komplimint bedoeld. Krekt oarsom: Willemsma syn ûntwerp foar it nije gemeentekantoar fan Frjentsjer tsjûge neffens dizze saakkundigen ‘niet van oorspronkelijkheid en van ontwikkeling (dit bedoeld als: zichzelf niet gaan herhalen)’. Sneu foar Ids. Neat oan te dwaan, moat hy mar ris mei wat nijs komme en net hyltyd mei fan dat âlde spul, ek al docht dat it rûnom noch sa goed.

Dat oaren entûsjast wienen oer it Frjentsjerter ûntwerp, koenen Kessler & Helder alheel net wekker fan lizze. It byldwurk mei der fan har ek wol komme at it mar net mei stipe fan de Pro-

[p. 41]

vinsje is: ‘Ons negatief advies aan de provincie verhindert overigens niet dat de subsidie niet van elders zou mogen komen. Bij voorbeeld van de lokale overheid - de gemeente Franeker -, die dit beeld graag binnen haar grenzen wil hebben.’

En wêrom binne de adviseurs sa wis fan har saak? Omdat de provinsjale kommisje har advys basearret op ‘kwaliteit’. Dêrbij spylje ‘lokale overwegingen’ gjin rol; ‘deskundigheid’ wol: ‘Het beroep van beeldend kunstenaar of het feit dat men op het gebied van de beeldende kunst werkt of werkzaam is geweest, moet hiervoor garant staan.’

Dúdlike taal. Mar sûnt wannear hat Dolph Kessler wat profesjoneels mei byldzjende keunst? Is dat ommers net dy Ljouwerter wethâlder dy't nei it bedriuwslibben oerstapte krekt foar't de finansjele gatten en it organisatoaryske fallyt fan it haadplak oan it ljocht kamen? Ja, dat kin kloppe. En wêrom hat de Provinsje him ynhierd? As saaklik foarsitter en net as ‘deskundig’ lid fan de advyskommisje. Mar dat skriuwe se der yn it arrogante krantestik net bij fansels.

Fyftich-plus

Hoe lang is it noch leuk om âlder te wurden? Sels hold ik it op in jier as tweintich. It famke yn havo-4 wie it dêr net mei iens: ‘Ik hoech net âlder te wurden as at ik no bin.’

- Sechtjin of santjin?

‘Nee, fyftjin. En ik mei alles. Jaloers menear?’

Tsja, wat sille je dêr as 50-plusser fan sizze? Sels fûn ik tritich in fatale grins. Doe fielde ik my echt net jong mear. Fjirtich gong wol wer, al krige ik bij dy gelegenheid fan it Frysk Letterkundich Museum wol in jierdeiskaart mei it bekende spotske gedicht fan Jan Jelles Hof:

Tweintich: al fiks op gleed.
Tritich: de Grutte Profeet.
Fjirtich: op 't heechst fan syn gloarje.
Fyftich: hy sakket jandoarje....
Sechtich: ‘Hy skriuwt, ja, mar, - och!’
Santich: ‘Soa, libbet dy noch!’
Tachtich: ‘Dy ald strofler dêr!’
De ein: ‘Hea, wat die 'r hast ek wer?’

Sadwaande ha 'k myn fyftichste jierdei besocht stil te hâlden. Mei de húshâlding nei Schylge. En dêr gau yn 'e krante sjen oft myn freon en buorman ek sa'n Abraham-advertinsje-mei-jeugdfoto pleatst hie. Dat waard my besparre. Wol wist er de oare deis te fertellen dat it grutte kâns hie dat de Seniorenclub belje soe om te freegjen oft ik ek lid wurde woe.

Dat is der noch net fan kommen. Mar de kranten binne der wol alle dagen om je mei de noas op 'e feiten te drukken:

Wie geen bridgen heeft geleerd, heeft slecht voor zijn oude dag gezorgd.
Wie oud wil worden, moet daar jong mee beginnen.
In onze maatschappij ben je nooit te oud om te leren, maar al snel te oud om te (mogen) werken. De wreedheid van ouderdom en sterfelijkheid. Oude mensen zijn helemaal niet wijzer; die worden vaak een beetje kinderachtig, vervelend en

[p. 42]

geborneerd.
Pensioenen zijn binnen tien jaar een loden last. Het is beter om niet te dromen maar te doen, nu meteen.
De midlife-crisis: mannen van 40 kunnen het onderwijs niet meer aan.
Wie oud wil worden, moet vrijgezel blijven of levenslang getrouwd blijven met dezelfde partner. Scheiden tast de gezondheid aan en dat scheelt levensjaren.
Nieuwe media niet geïnteresseerd in veertigplussers. In één woord iets volmaakt onaangenaams.

Alder wurden dus. Noch in treast dat ik smook en net oan sport doch, want: Rokers hebben minder last van vergeetachtigheid en Geheugenverlies bij oudere marathonlopers.

De grutste treast is lykwols dat it tagelyk mei mij safolle oaren fan myn baby-boom-generaasje oerkomt. En dat der yn de Fryske skriuwerij sa'n soad lotgenoaten binne. Sjoch it foarige nûmer, dêr't Jurjen van der Weg yn berekkene dat fierwei it grutste part fan de skriuwers dy't de ôfrûne trije jier mei provinsjale stipe in boek publisearren tusken de 40 en de 60 is (54 fan de 79 om krekt te wêzen, mar acht wienen jonger as 40 en santjin âlder as 60).

En sa binne der nochal wat dy't fan 't jier 50 wurde. Join the party: Joop Wittermans, Cees Bijlstra, Rients Faber, Johan Veenstra, Remco Heite, Klaasje Postma, Karel Ferdinand Gildemacher, Martine Bakker, Baukje Wytsma, Willem Winters, Thom van der Goot, Anny de Jong, Pieter de Groot, Renze Westra, Binne Lútsen Boanstra, Piet Hemminga en net te ferjitten Tineke Steenmeijer-Wielenga (dy't dizze nammen èn dy fan de nóch âlderen yn it desimbernûmer fan Op 'e hichte mei it FLMD kreas op in rychje set hat).