Trotwaer. Jaargang 23

[p. 97]

Auke van der Berg
It is altiten wer de wyn

It is altiten wer de wyn, tocht er doe't er de doar mei in hurde klap yn it slot fallen hearde. Hy draaide him om, foar de wissichheid fielde er oan 'e doar, al wist er dat it in machteleas gebeart wie.

Hy seach troch it rút, in wynpûst gie him kâld oer de lea. Dit moat my fansels wer oerkomme, tocht er, wylst er oan it rut njonken de doar fielde. Ek ticht. Miskien moat ik it glês fuortendaliks mar stikken slaan, wat sil ik earst om it hûs hinne strune.

Hy socht om in stien, in stik hout, dêr't er de skea mei oanrjochtsje koe. Healwei de tún fûn er wat er nedich wie. Hy skrok fan it lûd dêr't it glês mei briek. Foarsichtich stiek er syn lofterhân troch it gat, al gau fûn er de kaai. Mei ien beweging krige er it slot om en de doar iepen.

Diskear die er de doar sels ticht. Hy rûn nei it hok dat efter yn 'e tún stie, heal ferskûle tusken beammen en strewelleguod. Yn it skuorke hearske oarder, alles hie syn plak. Hy beseach de stikken hout dy't yn ien fan 'e hoeken stiene en krige der in stik wei dat sa op it each net al te folle ôfwiek fan 'e ôfmjitting fan it rút. Mei sage en hammer en in hânfol spikers yn 'e bûse, it stik hout ûnder de earm, rûn er werom nei it hûs.

Hy bleau healwei de tún stean. Hearde er pianomuzyk? Dêr hearde er it wer. Sêft, weagjend, floeiend. Sûnder erch rûn er yn 'e rjochting fan it lûd. De muzyk moast út it hûs fan 'e buorfrou komme. In oare mooglikheid wie der net. Mar dat der by de âldere frou muzyk spile waard, hie er noch noait earder fernaam. Se wie goed yn' e sechstich, in stille frou, dêr't er in bytsje kontakt mei hie. Hy hie him hjir tsien jier lyn nei wenjen set omt er net tefolle mei minsken te krijen ha woe. Net dat minsken him in soad oandien hiene oft dat it libben him no sa min behannele hie, dat er him skou weromlutsen hie, nee, hy hie gewoan foar in rêstich libben keazen en wat dat oangie hie er in goeie buorfrou troffen. Hy rûn by de hage lâns oant er by in iepener stik kaam. Dêr koe er it hûs fan buorfrou goed sjen. Der baarnde ljocht. It skynsel ferljochte de tún. Hy seach dat de túndoarren iepen stiene. Dat ha ik noch noait earder sjoen, tocht er.

[p. 98]

Mozart, Sonate 213 yn Es, foar piano. Hy glimke. Dat er noch altiten eksakt de nûmers wist. Anneke hie him der faak mei pleage: do altiten mei dyn tik, sei se dan, as er siet te stinnen wannear't er in stik net fuortendaliks thúsbringe koe.

No soe dy moaie oprinnende rigel komme, wist er, en mei syn fingers tikke er op it stik hout dat er noch altiten ûnder de earm hie. Dizze muzyk soe er wer ris beharkje moatte.

Op it stuit dat er weromkeare soe om it opdroegen karweike te dwaan, seach er ynienen in frou it hûs útkommen. Se dûnse. In frou yn in wite jurk. Hy bleau stokstiif stean. As se him mar net seach. Har ûnferwachte ferskining makke in gljurker fan him. Sunder derby nei te tinken gie er wat rûngear stean, dat er net sa bot opfalle soe tusken it strewelleguod. De frou dûnse no yn it gers. Al wie it eins gjin dûnsjen, mar mear in traach, ferstille bewegen op 'e muzyk.

Minuten oanien seach er nei de frou. Har gesicht koe er net sjen, it siet ferskûle efter it lange donkere hier. Doe't de muzyk nei de ein rûn, gie de frou stadich op it hûs oan. Foardat de lêste toanen klonken, wie se al út it sicht ferdwûn

Hy rûn nei de efterdoar, yn tinzen wei. It stik hout wie wat oan 'e grutte kant, dochs sloech hy it der mar foar Moarn soe er glês helje moatte.

Doe't er alles oan 'e kant hie en yn 'e keuken siet, fernaam er hoe kâld er bûten wurden wie. De wyn wie al in pear dagen kâld. Hy seach op 'e klok. It wie al let.

De oare moarns gie er al betiid nei it doarp om in stik glês. No't er dêr dochs wie, die er fuortendaliks mar guon oare boadskippen. Yn 'e lytse supermarkt hie er al in pear dingen yn syn karke lein, doe't er ynienen in frou njonken him stie en sei: ‘Jo binne fêst de buorman.’

In jonge frou, fan sa om-ende-by de fyfentweintich seach him laitsjend oan. Hy luts wat ûnbehelperich oan 'e skouders, doe't er sei: ‘Buorman? Fan jo?’ ‘Nee’, sei de frou, se helle in hân troch it lange, swarte hier, ‘fan ús mem.’ Hy skrok suver. Soe dit de dûnseres wêze? ‘Mem is siik’, ferfette de frou, ‘dat ik ha in pear wike frij naam om in eachje op har te hâlden.’

‘Is it slim?’ frege er. ‘Ik ha har al in skoft net sprutsen.’ ‘Jim hiene dochs net in protte kontakt? Ik kin mem goed, hear, dy slut har altiten ôf. En by jo rinne se de doar ek net plat, ha 'k wol fan mem heard.’

Hy lake wat. ‘Kin ik wat foar jim dwaan?’ frege er doe.

‘Kom in kear oan. It is hjir sa stil. Ik bin hjir noch mar twa dagen, dat ik ha noch gjin tiid hân om my te ferfelen. Mar ik wol

[p. 99]

ek wolris in oar lûd hearre as dat fan mem.’ Foar't er wat sizze koe, ferfette se: ‘Kom oars fan 'e middei. Dan kinne jo my eefkes helpe. Ik wol de piano yn 'e efterkeamer sette. Dan hat mem der minder lêst fan.’ Hy knikte en sei dat er wol eefkes helpe woe. Hy rekkene de boadskippen ôf en seach pas bûten dat er guon dingen fergetten hie. Under it glêssetten tocht er oan de nije buorfrou.

Se die him nei in pear tellen iepen. ‘Ik seach jo oankommen’, sei se. ‘Mem sliept no krekt. Dat dy moatte wy mar eefkes mei rêst litte.’

‘Wat mankearret har?’

‘Ik wit it net, ik fertrou it net. Dokter hat fan 'e moarn west en doe ha wy besletten dat as se oare wike noch sa sleau en min is, se nei 't sikehûs moat foar ûndersyk. Se is te wurch. Sa âld is se no ek wer net. Wolle jo kofje?’

Hy knikte. En rûn efter har oan nei de efterkeamer. In moaie frou, tocht er. Wylst sy nei de keuken gie, seach er om him hinne. Der stiene net in soad meubels yn 'e hege, ljochte rûmte.

‘Ik ha my noch net iens foarsteld’, sei se doe't se weromkaam en neamde har namme. Hy sines.

‘It wie miskien wat ûnfatsoenlik dat ik jo fan 'e moarn sa mar bestelde foar fan 'e middei’, sei se doe't se ienkear sieten.

‘Dat wie net sa slim’, sei er, ‘Jo spylje piano?’

‘Lit dat jo mar’, sei se. ‘Ik spylje wat piano, mar net al te goed. Ik dûnsje. Klassyk. Wat dogge jo?’

Hy wifele eefkes. ‘Ik bin fînansjeel ûnôfhinklik, sa't dat sa moai hiet. Ik ha op in stuit myn bedriuw ferkocht en bin doe hjir te wenjen kaam.

‘Werom hjirre? Koene jo dit doarp? Jo wenje hjir dochs alwer in aardich skoftke?’ ‘In jier as tsien.’

‘Dan sille jo my wol gauris sjoen ha. Yn 'e fakânsje dan. Ik wie al betiid út 'e hûs troch dy balletoplieding. Mar yn 'e fakânsjes wie 'k hjir fansels. Ha jo my noait fernaam?’

Hy tocht nei. It nuvere wie dat er net iens wist dat de buorfrou bern hie.

‘Al moat ik wol sizze dat ik jo eins ek noait sjoen ha, betink ik no’, sei se doe.

‘Simmers wie ik doe faak fuort’, sei er, ‘doe reizge ik noch in protte.’

‘No net mear?’

‘Nee’, sei er, ‘ik hie myn nocht derfan.’

‘En sa'n doarp ferfeelt net?’

Hy luts oan 'e skouders. ‘Nee, ik wenje hjir rêstich. It foldocht my goed.’

‘Ik bin bliid dat ik hjir wei bin’, sei se, ‘in pear wiken is it hjir wol út te halden, mar ik soe hjir net mear wenje wolle. Wolle jo

[p. 100]

noch kofje?’ Se krige de kopkes en gie nei de keuken. Hy seach har nei. Nonsjalant klaaid, in wiid T-shirt en in swart rokje; it swarte krolhier droech se flodderich, heal opstutsen.

‘No wit ik noch net wat jo dogge’, sei se doe't se yn 'e keamer weromkaam.

‘Ik skriuw’, sei er nei in wifeling.

‘Meastentiids oer muzyk.’

‘Werklik wier?’ frege se entûsjast.

‘Wêryn?’

In oere oanien praten se oer muzyk, dûnsjen en skriuwen. Op in stuit kaam har mem nei ûnderen en noch wat letter hiene se de piano op it nije plak setten. Wer letter naam er ôfskie fan 'e twa frouen. Thús fernaam er dat de jonge frou gauris yn syn tinzen opdûkte wylst er besocht te lêzen en te skriuwen. Nei in skoftke lei er it wurk oan 'e kant en socht yn 'e kolleksje om Mozart syn sonate 213 yn Es foar piano.

It stik oer in útfiering fan ‘Parsifal’ koste him in grut part fan de dei. Hy beharke de CD ferskate kearen. Hy koe net krekt fine wat him yrritearre. Mei de koptelefoan op siet er yn 'e leunstoel. It duorre eefkes foar't er seach dat sy foar it rút stie. Se swaaide. Kjel wurden sette er it apparaat út en rûn nei de foardoar.

‘Heardest de bel net?’ sei se, ‘bist oan 't wurk?’ Hy knikte. ‘Kom der yn’, sei er ûnhandich. ‘Stoar ik dan net?’ frege se. ‘Ik kom eins sa mar oan’, sei se der efteroan. Se giene nei de keamer.

Sy rûn swijend by de muorren fol mei boeken en platen lâns. By de lêste kast striek se mei har hân de rêgen fan de boeken. Doe draaide se har om en seach nei it buro.

‘Wer bist mei oan 'e gong?’ frege se. Hy joech har de hoes fan ‘Parsifal’.

It hoecht mar in lyts stikje te wurden. In resinsje. Mar ik bin der noch net út. Der is eat dat my ergeret. Mar ik kin it noch net krekt ûnder wurden bringe.’ Hy wifele. ‘Wolst kofje?’ ‘Asto dat ek wolst’, antwurde se. Hy gie nei de keuken. Se stie by it rút, draaide har om doe't hy yn 'e keamer werom kaam. ‘Wat in moaie keamer’, sei se, ‘sa rêstich.’

‘Ik sit hjir ek altiten’, sei er.

‘Wennest allinnich, hen?’

‘Ja’, sei er, ‘doe't myn frou ferstoarn wie...’ Hy wie eefkes stil, doe sei er: ‘Wat docht dat der ek ta. Ik ha altiten al bûten wenje wold. En dit wie it earste hûs dat my oanbean waard. Ik fûn it fuortendaliks moai.’

‘En it foldocht dy goed?’

Hy knikte.

‘Sitst hjir wol allinne.’

Hy knikte wer. ‘Dat is sa. Mar dêr kin 'k goed oer. Ik sil sjen oft de kofje al klear is.’ Hy rûn de keamer út.

[p. 101]

Se seach om har hinne, krekt as socht se wat. Se skrok eefkes doe't hy de keamer yn kaam, in bled mei twa kopkes yn 'e hân. Se sieten in skoftke swijend tsjin inoar oer.

‘Fynst my in nuveren-ien dat ik sa mar del kom?’ ferbruts sy de stilte. Hy skodholle. ‘It is net allinnich om't ik my oars ferfeel, hear. Mar ik fyn it ek hiel noflik dat ik hjir mei ien prate kin. Gewoan prate kin oer de dingen dy't my dwaande hâlde. Al heart dat ek nochal egosintrysk.’ Se lake. ‘Misto dat net, gewoan ris prate oer de dingen dyst belangryk fynst of nijsgjirrich?’

‘Wenst oan 'e stilte,’ sei er, 'en ik ha it wurk fansels, dêrtroch ha ik noch genôch kontakten. En ik gean hast alle wiken wol in kear nei in konsert. Dat hoechst gjin begrutsjen te hawwen.

‘Dat hie 'k ek noch net’, sei se glimkjend, ‘makkest net de yndruk datst hjir as in stakker libbest. Mar ik soe der net oer kinne om sa efterôf te wenjen. Ik wol drokte om my hinne ha. En dan net thús, it moat om 'e hoeke wêze.’

Hy sei neat. Se seach dat er yn tinzen weirekke en hâlde har ek stil. Nei in pear tellen seach er wer op en krige syn kofje.

Doe't se fuort wie, fûn er it stil yn 'e hûs. Hy besocht syn wurk wer te ferfetsjen, mar it slagge net. Hy tocht oan har en foar it earst sûnt in lang skoft fielde er him allinnich. De muzyk dy't er opset hie, sette er nei in pear minuten wer ôf. Hy wie te ûnrêstich. Hy gie de tún yn, dêr wie altiten wol wat te dwaan. Jûns siet er yn 'e keamer. Beethoven syn klarinetstikken soargen foar rêst, al tocht er faak oan har. Hy fernaam dat er him ûnwis fielde, wat moast sa'n fanke mei him? Mar doe't er himsels sokke fragen stelde, moast er ek laitsje, wa hellet him no fuortendaliks sokke fragen yn 'e kop as er in buorfanke moetet? Hie se dan dochs gelyk en siet er hjir te allinnich? Helle er him dêrom allerhande mûzenêsten yn 'e kop? Hy skodholle. Sykhelle djip. Wat siet er him no drok te meitsjen; sa'n fanke is hjir mar in skoftke, as se ien dei thús is, tinkt se al net iens mear oan dit doarpke. En ek net oan him. Hy sette him derta om nei de klarinetmuzyk te harkjen.

Nachts yn in dream seach er har dûnsjend yn 'e tún. Earst hie se de wite jurk oan. Letter wie se neaken. Hy waard mei in skok wekker en koe dêrnei de sliep net mear krije. Hy lei te woelen, bylden fan Anneke wikselen dy fan it buorfanke ôf. Nei't er him te faak omdraaid hie, gie er fan 't bêd ôf. Anneke famke, ik mis dy, tocht er doe't er op 'e râne fan it bêd siet, mei de hannen yn in fûst ûnder it kin, ik mis dy noch altiten.