Trotwaer. Jaargang 23

[p. 51]

Sjoerd Palstra
De reade mantel

It is hjoed de lêste, ferfeelsume, sneintemoarn fan fjouwer wike grutte fakânsje.

Moarn begjint it earste trimester fan wer in nij jier stúdzje by de muontsen yn Limboarch.

It is tiid foar de songene misse fan tsien oere. De lytste klok lit syn lêste slaggen falle. Ik stap oer it tsjerkeplein, gean de lege stoepe op, en stean efkes stil ûnder it byld fan Fransiskus, mei de twa fisken oan syn fuotten en de do op syn hân.

Hy stiet der noch altyd, roerleas stil. Lykwols, ik sjoch hoe't er de pij optilt en op 'e teannen it wetter ynstapt op de fisken ta. It wetter weaget tsjin in râne oan en spat der oerhinne. De drippen binne suver kâld op dizze simmermoarn.

Der komt mear wetter del, it falt ek tichter as niiskrektsa en de temperatuer docht noflik oan. Ik fiel my fris, op myn gemak, en begjin my te waskjen mei it nije stik húshâldsjippe dat ús mem my meijûn hat. Earst it hier yn it skom, dan earen, hals en gesicht. It lofter skouderbantsje fan myn swarte baaipak lit ik oer de earm sakje en begjin de helte fan it boppeliif yn te sjipjen. It is neat net benaud hjir op 'e romte fan it tsjerkeplein. It measte folk is der al yn en de grutte doarren wurde sluten. De swiere skoattels klinke suver hol it plein op.

Dochs koe der noch wol ien oan komme. In stim klinkt sêft, mar klear, op it lege plein, yn myn rjochting. Hja is no deun by my, bliuwt stean, smyt har jaske út, hinget dat oan de knop fan de tsjerkedoar en stiet nest my. It is Wytske.

‘Do kinst der net goed by, tink’, en op itselde stuit set hja út ein myn rêch mei beide hannen te wriuwen. Moatst ek wol in artyst wêze om der sels by te kinnen. Hja rost sa, dat ik der hielendal waarm fan wurd. ‘It bantsje rjochts skik ik oars hear, ik kin der net by’, en wyls giet hja troch mei rossen, in rossen dat oergiet yn aaien, as hja myn siden mei rom skom bewurket. Ik fiel har hannen sêft wurden, suver taastend giet hja oer myn fel, dan is hja wer rapper dwaande. De flokken skom saaie op it stoeperuster en sakje der yn wei en trochhinne. Har boarsten roere myn rêch boppe it baaipak, dat no op myn heupen hinget. Heechboarstich is hja, sa te fielen.

Ik sjoch hoe't Fransiskus mei de rjochterfoet hinne en wer skaait, it wetter weaget oer de

[p. 52]

râne hinne, hieltyd mar troch. Hy koe der wol wille om ha.

Wytske skikt it baaipak noch wer in eintsje nei ûnderen. Ik fiel my net noflik. Mei de rjochterhân sko ik de sluting terjochte, sadat er romte kriget. Wytske wasket, it wetter streamt by myn holle del, it skouder, liif en ûnderein. It baaipak ûntslút him, sa dat er frij stiet, en falt in tel letter nei ûnderen, suver kantroerend by bil en kûten lâns. It leit no waarm om en op myn teannen.

Hja stiet nêst my en besjocht him. Hja wasket myn side. By no en dan biedt hja har boarsten my noegjend oan. Hja keart har by my lâns en wasket de rjochterside, stadichoan fyn taastend oer myn liif en ûnderliif. Hja is leaf, laket my oan, linet efteroer en lit it lêste by har del glydzje op it ruster. Sa stiet hja foar my, wasket har sels ûnder it waarme wetter, mei lange, streakjende halen oer hals, boarst, liif en billen. De sjippe roert him efkes, krekt ûnder de kop, dêr't it sear docht. Ik sjoch yn it wettergerdyn op en mien wat te hearren. Jawis, de do fan Fransiskus koert, en de fisken swypkje mei de sturt, suver op it ritme dat Wytske by it waskjen oanhâldt. Ek it burd fan Fransiskus sit beweging yn, wylst syn fuotten...

Ik hear de skoattels, de grutte doarren geane iepen, in weach fan sjongen en oargel giet oer ús hinne. Mistsjinners mei it krús foarop trêdzje nei bûten, pastoar der efteroan, de wijwetterskwast yn 'e hân. De tsjinner nêst him hâldt de mantel, de kwast dûkt yn de koperen amer.

Dêr steane wy, dogge beide in stap fansiden, it folk sjongt it ‘Asperges me’.

Meitsje my mei hyssop frij fan sûnde,
dat ik rein wurde mei;
waskje my, dat ik witer wurd as snie.
Lit my wer fan blydskip en freugde hearre,
lit jubelje de lea dy't...

Wy skrilje suver tebek, as pastoar ek yn ús rjochting de kwast útslacht. De kâlde drippen snjitte my rjocht tsjin it liif oan. Wytske ferskûlet har efkes efter my. Oer it plein hinne keart de stoet op 'e dyk. It wetter is der wer, en Wytske. Hja triuwt har titen tsjin my oan. Ik fiel en hear har sykheljen. Hja moat him no ek dúdlik fiele, de kop is spikerhurd, docht op it stuit minder sear. Hja... Hat hja har nocht? Ha de kâlde drippen har dochs... As hear ik it ‘Dies Irae’ út de begraffenismisse. Ik harkje nei de meldij. De wurden komme hurd oer, as in oanklacht suver. Nee, it is net it koar dat sjongt, ek it oargel hear ik het. It brûzjen fan it wetter en it delkommen op tegels en rusterboaiem wurde oerstimd troch it sjongen fan Wytske. It is winliken gjin sjongen, mar earder it stakkato-tabiten fan de driigjende ‘Dies Irae’-tekst.

[p. 53]

 

Op de rjuchtdei fan de Heare

 

sil ta jiske d'ierde keare

 

nei't Sibyl en David leare.

Wytske wykt, giet by de stoepe del en pakt de handoek.

Dea, natoer sil grouwe en grize
as it skepsel sil ferrize
en de Hear syn wurklist wize.
't Skuldboek wurdt dan iepenlutsen.

De lêste wurden herhellet hja, djip út 'e kiel wei.

Wat docht hja no? Ik wol har weromlûke, mar hja stiet te fier fan my ôf. De handoek falt útinoar, mar bliuwt oan har rjochterhân hingjen. Har kiellûd raast: ‘It skuldboek wurdt no iepenlutsen’, en wyls hâldt hja yn har hân in klauhammer. Hja is lofts, giet it troch my hinne. Ear't ik wat dwaan kin, set hja it blok fan de hammer tsjin myn ûnderliif oan en wringt de klau om him hinne. Nee, it slagget net. Hy is te glêd, tsjûk, mar al slop. Ik wol it útraze fan pine en ûngemak, kin lykwols gjin lûd útbringe.

Beide hâlde wy de siken yn, sjogge dan omheech nei Fransiskus. Syn eagen steane drôf. Hy knikt ús ta, as wol er wat sizze. Dan laket er suver, as Wytske wer nêst my stean giet en har earms om my hinne slacht. Op it selde stuit reitsje wy yn de besnijing fan in sjongen dat yn nije weagen op ús ôfkomt, wylst de stoet mei in bôge nei tsjerke trêdet. Hy moat ús dúdlik stean sjen, slacht de kwast út nei de oare side fan it plein, dêr't letkommers efkes wachtsje. Hja slane in krús, as it wetter oer har dript en meitsje oanstalten de tsjerke yn te gean. It folk sjongt, hy is der ek wer.

Hja tutet my op myn wangen, eagen, lippen en hals, streaket myn boarst, liif en ûnderliif. Hja tutet myn nâle. Har hannen wriuwe it stik sjippe en opnij streaket hja myn siden, skouders en liif mei in wielde oan skom. Hja sit yn 'e hoksen, en aait him mei it bal fan har hân en útstutsen fingers. Ik til har op en tútsje har holle, har hals en boarsten, dy't stiif steane. ‘Do bist leaf’, is it iennichste dat wy sizze. Wy hâlde elkoar beet, bang foar it ferlies. Wy aaie elkoars siden, fiele ús tongen en liif. ‘Do bist leaf’, sjongt in manljusstim heech boppe ús, in sjongen dat oergiet yn foardragen. Har lippen steane iepen en twinge om yn te gean.

Do bist myn freondinne,
wat bisto moai.
Dyn eagen binne as puollen
tusken de greiden.

Fan fierrens komt it herheljen fan it ‘Asperges me’, de mantel slacht read om ús hinne, wijwetterdrippen binne der net mear. De waarmte dy't yninoar floeit, is befrijing; Fransiskus laket.