Trotwaer. Jaargang 22

[p. 191]

Willem Tjerkstra
De kondoomrees

‘Ik bin Simon, homo en aidspasjint.’

It wurdt deastil yn it lokaal. Rob, dy't op ien fan de efterste banken wat ûnderút hong, skoot rjocht op de stoel. Efter de tafel, foaryn de klas, sitte de trije foarumleden: dokter Bakker, in ferpleechkundige, dêr't er de namme fan fergetten is en Simon, meager en skier om de holle. Se binne hjoed op skoalle útnoege om oer aids te fertellen.

‘Jim wolle witte, hoe't ik it krigen ha...’ It lûd fan Simon klinkt heas, mar sûnder wifel deryn.

Hy leit de linker hân ûnder de holle en glimket.

‘Ik ha in protte freonen en geregeld gie ik mei ien op bêd, it wie faak in oaren. Soms sûnder kondoom, dat sadwaande. Ik wol hjir net as in sedepreker sitte... jongelju, sjoch nei Simon, brûk in kondoom, want oars krigest aids. Jim krije fan my ynformaasje en fierder draacht elkenien sels de ferantwurdlikheid foar syn libben en dat fan oaren... binne der noch fragen?’

Rob sykhellet djip en sakket wer ûnderút. Hy is de lêste dy't in fraach stelle sil, mar wat dy Simon seit, rekket him djip. It learen giet him bysûnder goed ôf en op seksueel gebiet wit er it measte ek, alteast yn teory, mar de puzzelstikjes fan syn eigen lichem hat er noch net allegearre teplak.

‘Wêrom hast net altyd in kondoom brûkt?’ It is Bouke dy't de earste fraach stelt.

‘Kinst dy yntinke datst safolle mei in freon op hast, wierskynlik foar dy in freondinne, datst dy alhiel oerjoust? Der hawwe foar my mominten west dat ik bewust it risiko nommen ha, dat ik om sa te sizzen foar ien stjerre woe. Of is dat foar in hetero oars?’

Simon syn eagen glide by de banken lâns. It bliuwt frjemd stil yn it lokaal.

‘Libben, leafde en dea lizze op ien line en ik bin fan it iene yn it oare gliden... ferdomme, no krije jim wol in preek!’

‘Hast der spyt fan?’ freget Janny.

‘Nee, mar ik meitsje der ek gjin propaganda foar.’

Rob fielt in frjemde spanning, dy't him waarm makket en oandriuwt ta in fraach, hokker fraach kin neat skele. En as Simon nei in antwurd de eagen wer fan de iene nei de oare glide lit, freget er: ‘Bist ek bang foar de dea?’

‘Ik soe lige, as ik nee sei, mar ik ha fan it libben geniete, in pilske dronken, de leafde

[p. 192]

bedreaun en no't ik wit dat ik dea gean... it leit op deselde line, witst wol?’

Wat de dokter en de ferpleechkundige noch te sizzen ha, giet foar in grut part oan Rob foarby. Hy wurdt hin en wer slingere tusken de wurden fan Simon en de kondoomrees dy't fan 'e middei hâlden wurdt.

‘De kondoom oprôlje.’

Walstra stiet mei in oprôle kondoom foar de klas, heech boppe de holle.

‘De punt om de penis lizze.’

Hy leit de útein fan it rubber om de keunstpenis, dy't op de râne fan de lessener stiet. ‘En dan ôfrôlje.’

Syn hân skoot de kondoom derom hinne. ‘Dy hat it faker dien,’ seit Bouke.

De spanning yn it lokaal barst yn in laitsjen út. As it wat stilder wurdt, seit Walstra droech: ‘Ik ha oeren oefene om it jim te learen... no binnejim oan bar. Gjinien hoecht him ferplichte te fielen, oefening en leafde binne frijwillich.’

Rob stekt de hân yn 'e bûse en knypt de fingers om de kondoom dy't er in oere lyn mei in ploech fan syn skoalmaten kocht hat.

‘De kondoomrees is fergees, mei skoaljild in pakje keapje foar it oefenfjild,’ hie Walstra dichte.

‘Dêr wienen de hearen al,’ sei de drogist, ‘ik ha se al klear lizzen.’

Dat wie de earste barrière. Mei syn maten en de freonlike drogist, dy't op 'e hichte west hie fan harren komst, hied er dy mei gemak nommen. De twadde hindernis is heger: foar de klasse it kondoom om de keunstpenis skowe, wylst elkenien him op de fingers sjocht. As syn klasgenoaten om bar nei foaren komme en de oefening ûnder roppen en laitsjen útfiere, fielt er in oanboazjende spanning, dy't him waarm makket. Hy faget it swit fan de foarholle en telt, wannear't er oan bar is. Noch fiif.

‘Gjinien hoecht him ferplichte te fielen, oefening en leafde binne frijwillich.’

De stim fan Walstra bûnzet him yn 'e earen. Oant no ta binne de frijwilligers allegearre nei foaren kommen. Mei triljende fingers hellet er it kondoom út 'e ferpakking en rôlet it rubber op. In lytse foar sprong kin gjin kwea. As Walstra syn kant út sjocht, falt er yn it startskot. Hy fielt it kondoom tusken syn fingers, sjocht allinnich de penis op de lessener en skoot it rubber der yn ien haal omhinne.

‘In rekord!’ heart er Bouke roppen.

In applaus klinkt op. As er op syn plak sit, stiet syn broek by de gulp spand.

‘It komt fan de spanning,’ tinkt er.

‘Krigest noch ien fan my, kondoomkampioen!’

Bouke ropt boppe de barlûden út en skoot in pilske ûnder syn noas. Rob pakt it glês

[p. 193]

en tikket it tsjin it heallege fan Bouke oan. Hy fielt him opnommen yn in sfear fan kammeraatskip en swevet mei op in wolk fan reek en bierlucht. Hy kin him allinnich noch yn 't sin bringe, wêrom't er hjir sit: syn kampioenskip fan de kondoomrees moast fierd wurde. Wat dêrnei bard is, is útwiske troch de alkohol.

‘Hast it kondoom noch?’ freget Bouke.

Hy taast yn 'e bûse en knikt.

‘Janny wol troch dy thús brocht wurde... do bist net fergees kampioen!’

Foar't er reagearje kin, fielt er in hân op syn skouder. ‘Wat aardich fan dy, Rob.’

Janny har mûle is flak by syn ear. Hy fernimt dat syn rjochter earm om har mul lein wurdt. Njonken har swevet er troch de doar, oer de strjitte oant er de beammen fan it park gewaar wurdt. De wurden fan Simon gûnzje him troch de holle: ‘... ik ha in protte freonen...’

‘Even sitte, do leunst op my,’ heart er. Se tûmelje yn it gers efter de struken.

‘... ik bin fan it iene yn it oare gliden...’

‘No it echte kampioenskip,’ lústert se, ‘wêr hast it kondoom?’

Wylst er yn 'e bûse taast, fielt er dat de broek him ôfglydt.

‘brûk in kondoom, want oars krigest aids...’

Hy besiket it kondoom om syn penis te skowen, mar it slagget net.

‘... libben, leafde en dea lizze op ien line...’

‘Dochst it foar it earst?’

Hy knikt.

‘Kom dan mar,’ seit se.

[p. 194]

Willem Tjerkstra

Libben

Ik bin berne op it skûtsje ‘De Twee Gebroeders’ yn de Heidenskipsterfeart, tusken mar en greide, op de dei dat de roomsken it feest fan Maria fierden, dy't fan de ierde nei de himel reizge (15 augustus), yn de tiid dat de wrâld fan oarlochsgeweld yn 'e brân stie en miljoenen joaden en oare minsken yn de konsintraasjekampen omkamen (1943).

Wêrom't ik gjin skipper waard?

Miskien omdat ik as lytse jonge sawat ferdronken bin of omdat ik minder handich wie as myn broers. Wa sil it sizze?

Skoalmaster is dan foar in skippersjonge in earsum berop en as skoallieder stiet men dochs ek oan it roer?

As skoalbegelieder hoopje ik de ein (fan myn wurktiid) te besilen.

Wurk

No't ik oer myn jongereinboeken neitink en se yn ferbân bring mei de biografyske gegevens, komt it yn my op dat se op in frjemde wize yn relaasje stean mei myn berte.

Yn De wite kastanje (1986) spilet it libben him ôf tusken himel en ierde (15 augustus).

Yn It fjoer fan de ûnmacht (1987) is it libben ûnderwurpen oan de macht fan it geweld (1943). Yn De Marsbosk (1990) komt it libben fan in joadske jonge boppe de ûnderdrukking út (1943).