Trotwaer. Jaargang 13

[p. 5]

Eppie Dam
De iisbear

Wy wiene mei trije man. Oane en Doeke droegen elk in gewear, ik soe driuwe. Ik rûn tusken har yn, Oane in lytshûndert meter links fan my, Doeke wat fierder oan myn rjochterhân. De âld man die grutte stappen, dat hy wie ús hieltyd in meter as tsien-fyftjin foar. De rûge jekker hong him as in tichte bearehûd om de brede lea. Ut de machtige kapusjon stiek út en troch syn foarse noas dy't, sa like it, de fûle wyn midstwa snie. Hy hâlde it gewear stevich yn de beide knûsten, de loop nei links, skean omleech. Hieltyd as ik syn kant út seach, besaude ik my hoe kant at er noch op de skonken stie. Hy trêde de bonkige klaaigrûn ûnder de hurd-ferzen snie like maklik ûnder him wei as wie er in jongkeardel. Doeke wie in natuerman, waar en wyn hiene gjin hâld oan him.

Wat dat oangie hie Oane net folle fan syn heit wei. Hy boksele der bytigen mar nuver hinne, knoffele gauris oer de hurde kluten en it hie der wol oan dat er ús byhâlde koe. It blauwe jack wappere him wyld om de lea, lykas de wide pipen fan syn stúsjekoarden broek him om de fuotten flodderen. Oane hie de linkerhân yn de bûse. It gewear hong ûnder de oare earm, de kôle yn de earmsholte, de loop op de pols. Ik tocht, hy wie leaver thús bleaun. Oane wie in moai-waar-jager. Mar och, de âld man hie it no ien kear sa yn de kop hân en hy hie oars ek net in soad ferdivedaasje ommers.

Ik liet myn eagen oer de hazzeprinten gean dy't hjir en dêr healwiis trochinoar hinne rûnen. It wiene âlde printen, it hie al yn gjin dagen teiwaar west. It iennige farske spoar kaam fan it haske dat ik by de efterpoaten beet hie. Om de fjouwer-fiif stappen lekte it dierke in dripke bloed ta de bek út. Sa gau't it yn de snie foel waard it grutter, krekt as in inketplak op floeipapier. It stie my tsjin it krop en út en troch seach ik efterom om't ik bang wie dat de drippen útfloeie soene ta grutte reade marren, dêr't wy op de weromreis yn fersûpe soene. Ik skodde it haske wyld hinne en wer. It bloed spatte alle kanten út en tekene in gril patroan yn de snie. Winlik wie it mar in skiterich dinkje, earder swier fan de hagel as fan it fleis. Trije skotten hie Doeke der op dien, mar doe lei it dan ek as in stien. Wie it net bespotlik? Ik boksele fierderen prakkesearre oer myn oandiel yn de wrede dea fan it bistke. Ik hie it út it leger jage om it foar de loop fan Doeke syn geweaf te driuwen, in healpûn hagel yn it bealchje, en doe mar sjouwe. En mar dripkje, it wie om mislik fan te wurden.

[p. 6]

Oane hie my frege om mei. As ik der gjin nocht oan hie moast ik it mar earlik sizze, want it wie ommers gjin waar gelyk. As der wat sketten waard mocht ik it wol meinimme, sy wiene beide net sa wyld op hazze. Hy moast net rekkenje dat ik der ek mar in bek op sette soe. Ik treau de sjaal wat fierder by de jas yn en murk dat ik in stap hurder rûn. It like my ta dat de wyn oanhelle. De loft wie stiif griis. Yn de fierte foel se gear mei it sniefjild. Ik seach dernei sûnder te knipperjen. It waard my swart en read foar de eagen.

‘Heee!’

It wie Doeke. Hy makke meneuvels mei allebeide hannen.

‘Ynhâlde! Jim moatte ynhâlde!’

De hân mei it gewear skreau in heale sirkel yn de loft. Ik stiek de hân omheech. Doe raasde ik nei Oane dat er stean bliuwe moast. Doeke woe in grutte bocht meitsje. Hy rûn út in draaf, it gewear nei foaren ta, it like wol oarloch. Ik rûn in pear stappen, stie stil. Doe't ik it haske omheech hâlde, seach ik dat it bloed oan de snút beterzen wie. It wie wat dûnkerder wurden. Hoeden dipte ik it noaske yn de snie. Der kaam noch krekt in read plakje fan. It lêste.

‘Ja mar! Lykop rinne!’

Doeke swaaide. Wy setten wer útein. No't wy de wyn skean fan foaren hiene, hie ik der gâns mear lêst fan as doe't er rjocht op ús ôf kaam. It útsein fan de noas begûn my kâld te wurden en oan de rjochterkant spande it fel him stiver en stiver om de wangbonke. Ik krige it haske yn de oare hân, dat it bongele no wat yn de smoutte fan myn lichem.

De wyn helle oan. Snie. Earst in pear lytse tûfkes, mar al gau wie it ien netwurk fan grutte pluzige flokken dy't it fjild oersaaiden. Ik sette de kraach fan de jas omheech en dûkte wat yninoar om de waarmte te hâlden. In pear kear striek ik de snie út it hier en it burd, fan de jas, mar der wie gjin feien oan. Yn de tiid fan in mum seach ik út nei in snieman. De beide oaren koe ik noch mar krekt gewaarwurde. Oane hie it gewear no ûnder de oare earm, hy hâlde de rjochterhân teminsten as in wynskerm tsjin de holle. Net dat ik it hearre koe, mar ik ferbeelde my, hy rûn oan ien tried wei op de âld man te skelden. Faaks tocht ik sa om't ik sels de pik op him yn hie. Ik tilde it haske omheech en streake it sêft oer it fel, tipte it iene ear. It gie my kâld oer de lea.

[p. 7]

Wy hiene in kertier yn de sniejacht rûn doe't Oane op my ta sette.

‘Ik ferrek it langer,’ raasde er en skodde him de snie fan de klean. ‘Dit is my ommers gjin dwaan.’

‘Nee,’ sei ik, ‘sa is der net folle oan.’

‘Gean wei, man, dit is my ommers gjin dwaan. Kom, wy gean nei ús heit ta, ik wol nei hûs.’

Wy soene op Doeke ta.

‘Wêr is er,’ rôp Oane.

‘Wa...’

‘Wa? Us heit fansels!’

‘Niis rûn er dêr noch. Hy rûn dochs dêrre?’

In pear menuten lyn hie ik Doeke noch rinnen sjoen, alhiel wyt fan snie, mar ik hie him sjoen. Oane wie lilk, dûm wie er.

‘Ferdeald noch oan ta, wy binne him kwyt. Men hat langer wat mei sa'n man te stellen.’

‘Hy kin net fier wêze,’ sei ik.

‘Ferrek do, alles is fier mei sok waar. Men sjocht hjir ek gjin hân foar eagen mei dy ellindige rotsnie. No, dy kant mar út, wy kinne hjir ek net stean bliuwe.’

Wy rûnen in kertier, in healûre miskyn, wy rôpen, mar gjin spoar fan Doeke. It wie no ynkâld. Myn fingers koe ik amper fiele. Ien kear hie ik it haske falle litten. Ik hie it lizze litten wollen, mar om't it kopke dûbelgear ûnder it bealchje lei, hie ik it opkrigen. Oane koe de iene foet hast net mear foar de oare krije. Hy snottere bytiden en rochele as soe er it bestjerre. As ik fansiden nei him seach, waard ik benaud. Syn holle wie hast net mear te bekennen, sa siet er ûnder de snie. Mar sa soe ik der sels ek wol byrinne, ik hoegde mar nei myn klean te sjen. De snie lei der in fingerbree op beferzen.

Wy joegen it sykjen oer. Nei alle gedachten wie Doeke al lang thús en siet er no foar de kachel op ús te wachtsjen. Oane sei wêr't wy it bêste delrinne koene om sa gau mooglik op it doarp te kommen. Mar ik koe wol oan him fernimme, hy wie lang net wis fan syn saak. Nei wierskyn hiene wy al dy menuten mar wat omdoarme. Alles wie like wyt, dat wy koene eins oeral wêze. Ik begûn 'm te knipen, wy wiene it paad bjuster. Fyftich meter, fierder koene wy net sjen. En aanst soe it tsjuster wurde. Ik seach nei it haske, it wie hielendal wyt.

[p. 8]

‘As sieten we oan de Noardpoal, it hoegde net oars,’ rôp Oane.

Ik gappe nei de siken.

‘Hen?’

‘Ik sei, wy koene wol op de Noardpoal sitte.’

Mei sakke ik oan de knibbels ta wei yn de snie. Ik hie de folstode sleat te let opmurken. Ik besocht oft ik my der útwrotte koe mar sakke noch fierder wei. Ik waard wanwichtich en foel foardel.

‘Wat wolst no! Kom mei, wy moatte hjir wei!’ raasde Oane. Hjir wei. Ik sleepsoale fierder. Hjir wei. Mar hoe? Wêr hinne? Watfoar kant moasten wy út? Oan alle kanten lei snie, hûnderten kilometers fier. Wy sprongen oer de smelle slinken. Ik ferrekte it ankel, mar koe de kop derfoar hâlde. As wy net ûngelokkich wiene soene wy in pear eskimo's moetsje. Se hiene grif wol moffen en bûntjassen foar ús en wy koene wat op ferhaal komme yn in sniehutte. Al fûnen wy allinne mar sa'n hutte, dan wie it al klear. It taksearre de hazze. Doe treau ik myn knoffelige fingers yn de jasbûse. Ien gelok, ik hie lúsjefers. ‘Kinsto in hasse tameitsje?’ rôp ik Oane ta.

‘Hoe krigest dat no yn de kop!’

‘Kinst it of kinst it net!’

‘Jawis kin ik in hazze tameitsje.’

It bêde myn eangsten even del. Ik taksearre de hazze op 'en nij. It wie net in fetten-ien, mar wy koene der ien kear in goed miei fan ha. Ik krige slim lêst fan it ankel. It waard tiid dat wy wat fûnen. Ik sparde de eagen op it wiidst iepen om se sa fier as it koe yn de snie te boarjen. Rjocht foar my oer waard ik in grut wyt gefaarte gewaar. Ik kaam swier wankeljend op my ta. Ik stie stil.

‘Oane!’ raasde ik.

Hy seach efterom.

‘In bear! Dêr, in iisbear!’

‘Wat?’

‘In iisbear! Dêrre! Sjitte!’

‘Wêrre! It is dy yn de kop slein, fint!’

‘Ferdomme, Oane, sjit dan, idioat!’

De bear kaam stadichoan tichterby. Hy rûn op de efterpoaten, swier, weevjend, driigjend. De foarpoaten stiene him wiid fan it liif, as wiene se

[p. 9]

beferzen. Ik skeat op Oane ta, skuorde him oan de jas.

‘Sjitte, ferdomme!’

Hy seach my wêzenleas oan. Ik ropte him it gewear út de hannen. Fyftjin meter hie ik noch. Ik stiek út, mikte. Ferrek, skoattele. Ik mikte op 'en nij. Op de kop. Dêr dan. Nee nee nee, hearde ik Oane razen. It machtige dier skreaude, die noch trije stappen, wankele, plofte mei in klap yn de snie. Wy fleagen der hinne. De kop wie temoarzele. De rûge kapusjon lei der oan flarden omhinne. It bloed makke in grutte reade mar yn de snie. De wite flokken dy't deryn foelen krigen deselde kleur. Tsien meter fierder wiske it haske ûnder.

‘Hy moat hjir wei,’ hearde ik Oane sizzen. ‘Hy kin hjir sa net lizzen bliuwe.’

Ik fielde dat se my opkrigen by earmen en fuotten. Doe't ik de eagen opsloech, seach ik Doeke syn folsnijd gesicht boppe myn holle.

‘Hy is by,’ rôp er Oane ta.

Se leine my foarsichtich del. Oane liet him op de knibbels falle en striek my de snie fan de wynbrauwen.

‘Wy binne sa thús,’ sei er sêft. ‘Wat tinkt dy, kinst sels rinne?’