Trotwaer. Jaargang 11

[p. 327]

Pyt Jon Sikkema
By Dokkem óm, is 't doel

Jo kin better de fyts nimme. Mei de auto ryde Jo dur fwarby, of bringe ut ferkear yn gefaar by ut ôslaan. Jo kómme dus óp ut fytske ût de rjuchting fon Ljauet vee (ljest oer de Simmervee, súd fon Huddegryp en Burgerhede - Nwadburgem fwar ut ferbostere skaai yn dusse goddeleaze tiden -, dy is fólle rêstiger en mwaaier os de grutte vee) (visten Jo oas, dot mun mar un hiel lyts stikje by dy grutte vee lôns hûgt óm óp ut fytske yn Greens te kómmen? Jo nimme by Ljauet - ot ut dêr net ferpest vurt tróch nije betóndyken en osfoltdyken - ut fytspaad nee de Griene Stjer, fytse dêrbylôns nei Tytsjerk-Noad, geane rjuchtsô oer ut spoar nee Tytsjerk-Tsjerke en dêr lófs de Simmervee óp.

[p. 328]

Rjuchtút oant dy ver óp de grutte vee nee Greens útkómt - dêr mat vy aant vêze - en don, mee oan de rjuchterhôn dy sintrale dyt mar yn de Vôden mast ómt ur dêr sa moai veefolle soe tusken ut bjemtegrien, ut brechje oer de Swimmer oer en by ut easte krúspunt, dêrt lófts Vyldpaad gjit, rjuchtsó, oer Jistrum en Koatstertille en don de kont oer fon Bûttenpost, mar eane skerp rjuchts nee Blauferlaat oan ut Knillesdjip. No, dêrvee mar by ut kanaal lôns, hyltyd oan de nwadkont, tusken Nwad- en Súdwanne de grutte vee ver oer en tróchfytse: dur kómme don noch echte fytspaden ek en Jo binne samar Aduard fwarby en by un pear ynfolsvegen nee ut nwadden fon Greens-Staad. Ut is hast neat langer os by de grutte vee lôns) en slagge neet de Siervee óp de grutte vee útkôm is de easte reed nee ut nwadden yn, lóftsô dus, dêrt un hûûs yn aakleke reade febryksstien no ferfóngen vurt tróch vot nees, nee olle gedachten lykemin un echt vôdhúske. Fwót ôde fyts, vont dit is de ôde rûtte nee Dokkem ta. Vot sille Jo óp rees ha? Ek de yndruk dot de beam mee ut got (Jo Smit, Bisten & boargers s. 127-134) yn disse kóntreeën veze mat?

N.B. Noch rus lons fytse fwar ympresjes

Yn Kûkhenne kómme Jo ver óp un ferhudde vee út. Dy eefkes nee rjuchts en don ver lófts, un oare reed yn. (Jo matte dit mar net oasóm dwaan, dot slagget grif net, olteast, ut heugt my dot ik rus út Greens vee kôm - dur soe dy jûûns un fólksdûûntastôn yn Ljauet vêze en de nachts dêrfoar vie ut let vurren, dot ik stapte mar dalek óp de fyts nee ut ôderhûûs, sette ô by tsjuster, fernôm ut kraaien fon wannen óm my hinne en vaar staregvee ynhelle tróch de dee dyt de nacht fon my ô skode os ut dakje fon de rûp óp de merke. Ik gie nee Blauferlaat rjuchtút, dur vie ynienen un dykje rjuchtút, kôm yn Twizel telône en besleat oer Twizelerhede en Kûkhenne de ôde Dokkemer rûtte te nimmen - en ut my net slagge óm disse selde reed nee ut súden te fynen. Dot hie ik eens net yn de rekken: ik ried fleoreg un reed yn, mar stie dû óm fiif oere de mwaans yn ut júnnysintsje ynien óp un kampke en koe oas net os veróm. Mar der kôm krekt un boer mei hynder (!) en veen oan en dy fernede my, ik hûgde mar oer un hikke en un oar kampke en don vie ik by un reed dyt yn olle gefollen tróchrûn nee de grutte vee. Yn ut petearke dêrnee kónkludjerred ur út umsels dot ik vól stúdint vêze soe, en dot mast ik beskamsen tajaan. Lykvóls, ek fwar net-studinten is ut oan te rieden en lit junsels ris óp ut fytske ynhelje tróch dee en dage. Ik hav ut letter faker dien en ut fóldógt my better os de dage

[p. 329]

yn de mjitte te fytsen- sat un goed soasjalist eens posse soe. Kûkhenne litte Jo gauw efter Jo, vont dêr yn Kûkhenne hat Vópke wenne, de dúvelbonder, en sa vier os Vópke libbet (± 1894), dy nostolgy nee byljowege tiden mat no mar rus dien vêze (dy teksten fwar Irolt bin meast óp fersyk). Mar don bin Jo der noch net ô, vont de slinger oer ut spoar bringt Jo óp de Goddeleas Singel, dyt by de Skylege Piip lôns nee ut Goddeleas Tolhús rint. Frachten grizoergraujende spûûkstoarjes binne oan disse reed ferbûn: de jûnleke reezger dyt iensem ut paad nee Dokkem del trape (óp un oare wize os Jo no traapje, vy ha 't oer ûnferljochte tiden dût de fyts, ut summem ton junselsfwótbeveegjende technyk - ot mun ut rus ealek besjucht -, noch net útfûn vie) kôm óm ut watsje ver un oar spûûk tsjin, olteast, dur binne gôns oerleveringen oer ferskillende spûken. Jaja, ut vieden godfruchtege tiden, dût de lju sa sterk ljoden spûken en sa, dot se de plakken dêrt sóks fwarkôm ‘goddeleas’ neamden. Nee, don joeddedee: ut jinnegste ópstakel dot Jo jir tusken de bjemvoltsjes tsjinkómme, noch fwart Jo by de Skylege Piip binne, dyt nammentlek yn de ôde vee fon Feanvôden nee Dokkem en de Vestereen leit, is un neeë autovee, dyt dwes - see ut net mee hûkken fon 90° - tróch de Goddeleas Singel hinne sneet. En ut dwórret ek un knap skóft jet Jo dur oerhinne kómme - letterlek, jer, geastlek mee ut noch bêst even langer óp Jo ynvurkje - en Jo tinke by Josels: O tempo, o mortes (olteast, dot hie ik Jo tinke litte vóllen, mar dot ‘mortes’ sil vól ‘mortui’ vêze matte, tink ik no by ut delskrjowen: ut gie my óm de ferskillende deade meensken, net óm de ferskillende menearen fon stjêren - ol soe dot net ûntaposlek vêze). Omt Jo de moraal ollang begrepen ha (en ómt ik eens net krekt vyt hût de ôde rûtte nee Dokkem fjidder gjit - mar ry nee ut oerstekken east noch mar un fiks een rjuchtút, ut gjit yn olle gefollen ut nwadden yn), kómt dur óp de rest fon ut pepier noch un ferhaaltsje tusken jekjes:

(ut vie tsjin de jûntyd, óp un saterdy yn de iere of lette simmer - ‘ja pake, en dû pake?’ - dot Trynes en ik ûndervees vieden fon ut KU-bestjoersgearkómste yn Grau nee hûûs ta, oer de Tonyrûtte - fon Jeensum ô ut vesten yn, don de easte dyk rjuchtsô en rjuchtút oan Frjentsjer ta - en dot dur by Velsryp un espeltsje bên óp ut krúspunts tie en ús oan kóm men sêg: un kwatte brûk mee vaaihier en un lange brûk mee read vaaibud, en dúdlek tocht: dy matte nee Frjentsjer ta. Dû hóng de kwatbrûk ynienen savot nee foaren oer ut stjoer en rôp freegjend, mee de hôn rjuchtút vizend ut vesten yn: ‘Eêmsterdêêm? Eêmsterdêêm?’ En óp slag de hiele keppel út de skrûven: ‘Yes! Yes!’, vizend de kont fon Frjentsjer oer. Ut koe net misse).