Trotwaer. Jaargang 8

[p. 188]

Brief

Gietsjerk,

3-5-'76

OAN 'E REDAKSJE FAN TROTWAER,

Redaksje,

In traep yn 'e rêch op groun fan klearebare ûnsin wie it lêste hwat ik fan trotwaer forwachte. Stom, ik hie it witte kinnen. It is in bikend forskynsel: it progressyf anti-autoritaire slacht op in bipaeld stuit om yn it konservatyf autoritaire. Autoritaire figueren bisykje faken de net autoritaire de groun yn to traepjen. In soarte fan natuerwet ‘macht forpestet’. Sa bisjoen hat trotwaer al fiersen to lang bistien. Negative krityk haw ik noait in tsjinstanner fan west, ek net fan kweadaerdige krityk ûnder de foarwaerde dat de skriuwer dêrfan earlik is (integer hyt dat). Is dat net sa, dan heart de redaksje yn to gripen, d.w.s. net to sensurearjen mar in tsjinlûd hearre to litten (kweadaerdige kritiken ha allinne sin as se tsjin autoriteiten rjochte binne). Op tige ûnlogyske grounen riedt Van Hijum my oan noait wer in letter to publisearjen (hokker ried ik by dizzen foar trotwaer opfolgje sil) en fierders forwiist er my nei de psychiater, in wize fan krityk, dy't ik altyd mei hert en siel bistriden ha (tink oan 'e KGB). Op groun fan in esotearysk gefal (jo wite wol, wurden as stil tear suver leafde bûltsje blaze) wurdt er oan 'e ein hwat positiver, mar dan wol foargoed to let, hwant utermate fortocht. Op sa'n wize kin men alle ‘moderne’ (nou noch?) poëzij op 'e dongbult soale. Dat er it fers oer Bauke de Jong net bigrepen hat, nim ik him net kwea ôf, dat is foar insiders (dat hie Trinus wite kinnen). Dat er neat bigrepen hat fan it neffens my bêste fers út 'e hiele bondel popkes tekenje ntl. ‘doe het zelf’, û.o. in satire op in hiele protte pseudo-eksakte wittenskippen bg. de struktueranalysen fan Adri van Hijum en tagelyk in utering fan ûnmacht fan it individu, is in biwiis fan syn folsleine ynkompetinsje op it literaire mêd. As dizze man dan sa eigenwiis is n.o.f. in fragmint út ‘túch’ to sizzen: ‘Ik kin ek min ynsjen dat immen oars as de dichter sels hwat mei dit fers oan kin, lit stean der plesier oan bilibbet’ (side 109), en dan folget de tirade oer de psycho-analitikus, dan moat ik jim even wize op in enquête dy't holden is ûnder de bisikers fan Poem power yn 1973. Dêryn kaem Steven de Jong as de populairste dichter nei foaren. Ik wurd stadichoan sa paranoïde to tinken dat de útslach fan dizze enquête nea publisearre is, krekt om dy útslach. Jim meije dy dan ek perfoarst net fierder fortelle. Ik wyt noch, dat ik krekt yn it fragmint dat Van Hijum oanhellet in ‘iepen doekje’ krige. Hawar, lit

[p. 189]

him barste.

In redaksje dy't sûnder kommintaer sa'n smoarch stikje opnimt is ek net ynteger en kin better ophâlde. Dy forpest de hiele Fryske literatuer troch de bêste skriuwers foar de kop to stompen en al lang forkalke autoriteiten om 'e kont to slikjen. (NB Douwe Tamminga priisget Tiny Mulder, wy sitte al wer yn 1965.)

Anne Wadman hat foar de jongere skriuwers oer noait autoritair west. Dy wurdt dan ek troch trotwaer yn in hoeke soald. (Tr. Riemersma, A. van Hijum. Ken uwe schriften)

Trinus lit him tofolle liede troch forkearde autoriteiten, d.w.s. autoriteiten mei Frysknasionale stront yn 'e eagen.

Troch in healwize nochal fonetyske stavering wol dizze sekte de Friezen ta it Frysk bikeare. Risseltaet: Trinus syn forhalen en romans bliuwe by de útjower op 'e solder lizzen, om't de minsken in bastende pynnuhassus fan dy rotstavering krije. Hwannear wurdt Trinus himsels ris, ûnôfhinklik fan autoriteiten as Tony Feitsma en konsorten. Hoe kin je ek in stavering bitinke as je it ûnderskie tusken fonetyk en fonology net iens wite. Boppedat is it wittenskiplik fêststeld, dat in to maklike stavering luijens fan tinken yn'e hân wurket. De groetnis Trinus.

Willem Abma docht my altyd tinken oan ‘Big Brother watches you’. Dy wyt alles, kin alle kritisi persoanlik, smart se kilo's sjerp om 'e bek, wie it dan ek perfoarst net iens mei Van Hijum syn ‘lullige stikje’. Dat lullige stikje stiet dan dochs mar yn trotwaer sûnder kommintaer fan Willem Abma. Us Daniël kakt de iene bondel nei de oare út. Fersen (nou ja) mei gouden letters printe op sulverpapier mei blomkesbihang as omslach, dat forkeapet bêst oan minsken dy't fan sjerp hâlde, dy't de kritisi om de bek smard is. En sa'n man doart ‘as ûnbifoaroardiele jongere’ hwat oer Hessel Miedema to skriuwen. God, biwarje ús foar ‘Big Brother’.

Bartle Laverman syn skimerlânskippen ha'k de hiele krystfakânsje oan bistege om der dochs hwat goeds fan to sizzen, dat spyt my nou. Ik hie fuort sizze moatten, dat as je de sinnen fan dy bondel der útknippe en se yn ûnwillekeurige folchoarder wer oan inoar fêst plakke gjin minske der hwat fan fornimme sil. Hy spilet nou foar de greate theoretikus fan trotwaer. Risseltaet dêrfan is, dat it asfalt noait út 'e singel fan Gytsjerk kapt wurde sil. Hy achtet ‘de minske’ wichtiger as in minske. ‘De minske’ bistiet hielendal net, bêste Bartle, dat is in abstraksje in soarte fan djiptestruktuer. In skriuwer moat him binammen dwaende hâlde mei opperflaktestruktuer. (Marx is bg. de man fan 'e djiptestruktuer, Solzjenitsyn fan 'e opperflaktestruktuer). De wittenskip wol de hypothesen oan'e feiten toetse, de faksisten dogge dat krekt oarsom. Dat is wol sa maklik en dan doge de feiten net. Tink dêr mar ris oer nei. Wittenskipslju bin hiel

[p. 190]

foarsichtich en biskieden, faksisten ha altyd de bek yn beide hannen.

Ik soe de hiele redaksje fan trotwaer oanriede, en dat is in tige goede ried, noait wer in letter to publisearjen. Jim soene dêr de Fryske literatuer in greate deugd mei dwaen. Trinus kin dy tiid dan bisteegje oan it omstaverjen fan syn wurk. Dit binne de lêste wurden dy't ik oan trotwaer wij. Foar my bistiet trotwaer net mear.

Steven de Jong