Trotwaer. Jaargang 7

[p. 298]

Tr. Riemersma
Ut ljocht fon de sinne

Ut vji blakstil en de spjirren stienen roerloas. De ûnderijnen vjinnen keal moi jir en dêr noch un twarre tûkke, mar bóppe vji un ticht tek fon nullen. En dochs beveegde ut dêr bóppe, vont ut bytsje sinneljocht dot tróch de krúnnen kwaam, doanse en flakkere oer de grûn os flinders. Un plak os un ryksdaalder bij syn rjóchterknebbel, en don vji ut ver fwót, en vji dur ynienen ver, mear noi ûnderen. Of vji ut un oar fiinderke? Twa sieten enwar noi, en vjinnen fwòt.

Hij sêg ómheeg noi de krún fon de beam vêrt ur tsjin oan siet. Ut vjinnen ollegjer takken bóppe him, moi ollegjer nullen duroan. Fwar him vji de sinne. Dur stiken felle prjimmen ljocht yn syn êgen. Ut die sear, en vji dochs nóflek. Ut vjinnen flinders dyt oer syn êgen doansen. Se doansen oer syn gesicht en lea en óm him hinne. Hij lûûk un deade prikke noi him ta en briik him yn stikken en loi un stikje vêrt ur un ljochtflinder sêg. En don vji ut fwót en flakkere óp un oar plak, óp un pôltsje. Hij loi dur un stikje haut del. Ut rôle fwót fon ut gêspôltsje ô op 'e deade nullen. Hij bûûgde de geskes útenwar en loi ut stikje haut durtusken.

Dur krûpte un beestke út ut gêspôltsje ómheeg. Ut hji un heel soat poaten, ut klóm bij un rôi óp, ut vji read-brún fon kleor. Hij slûg moi de prikke tsjin de gêspôle oan. Ut beest slingere hinne en ver oan de rôi, mar liet net los.

Hij briik un stikje fon de prikke ô en loi ut del vêrt ur un ljochtsje flikkerjen sêg. Hij lûûk un streek tróch de nullen en ut sôn fon prikje noi prikje. Ut vaar un bryke trijehûk. De flinders doansen oer en tróch de trijehûk. Hij krige un hônfól nullen en struide se oer de trijehûk dyt ur lutsen hji.

Ut beest siet no yn ut topke fon de rôi. Ut taaste moi un pear poaten ómheeg vêrt neat mear vji. Ut veefde moi de kop hinne en ver.

Hij briik de rôi ô en plonte him yn un heapke sôn dot ur moi de hôn bijenwar skode. Ut beest veefde mar tróch moi de kop.

Hij makke de grûn óm de rôi hinne frij fon prikjes en nullen en lûûk dur moi de finger un sirkel ómhinne.

Un reade eamelder liet him yn ut grippeltsje rûggelje dot ur lutsen hji en klaude bij de konteljende sônkellen óp en stiik de keale flakte oer. Hij loi un prikje fwar de eamelder del. Ut beest klóm dur oerhinne en rón fjidder. Hij loi ut prikje ver fwar de eamelder del, en dût dy dur óp klóm, nóm ur ut prikje óp en loi ut achter him del.

De ljochtflinders doansen oer syn honnen, syn gesicht, syn lea. Hij besocht se te pakken, mar se glipten him ûnder de fingers voi en klapvjukken oer syn skónken en liif. En ynienen vjinnen se fwót. En vjinnen se dur ver. Op syn knibbels, óp syn liif.

[p. 299]

Hij trjode de fingers ûnder de nullen en liet de hólle achteroer sakje tsjin de beam oan. Hij diig de êgen ta. Ut ljocht skymere tróch de êglidden hinne. Hij kneep de êgen fûûl ta, en don vjinnen dur stjerren yn ut tsjuster en frjemde reade bollen dyt vûûksen en krómpen.

Hij die de êgen óp en sêg noi syn ûnderliif. Syn pik vaar stiif. Hij loi dwas, noi rjóks, dêr vji un bultsje óp syn brûk. Hij gie moi de finger óm ut bultsje hinne en drukte dur óp. Ja, hij vaar stiif. Mar hij k[...]gin kônt út vont ut slipke siet te strak. Hij knoopte de brûk los en strûpte him noi ûnderen tagelyk moi ut slipke. De pik loi noch dwas, mar moi elk skokje fon de hatslag kwaam ur mear rjócht te lezen. En dû tilde ur de kop óp en kwaam frij fon ut liif. Syn bollen drôiden hinne en ver. Dot vji un gek gesicht. Ut hier óp de sek beveegde olle kônten út. Hij pakte un pear nullen en stiik se yn ut hier. Se bijoden net sitten. Os de bollen hinne en ver krónkelen, glieden de nullen út ut hier voi.

Dur rón un brúnnege naad oer syn sek hinne. Fon vêrt de pik begón noi ûnderen ta. De naad vji net rjócht, hij rón un bytsje bryk. Ut fel fon de sek lyke vól pykefel. Ollegjer bultsjes en dóbkes. Os un hin út de frieskiste.

De pik vji ver slop vurren. Ut de rónfelege fwarhûûd voi sakke un drupke gwód óp ut liif. Hij pakte de pik bij un feltsje en tilde him óp. Ut drupke gwód riik út en vaar un fyn trjidsje. Hij liet de pik fôle en vrjode moi de fingertop oer ut viete plakje óp syn liif. Ut vji glêd spul.

Hij nóm de pik tusken tûmme en finger en skode ut fel fon de ykel ô. Moi dy gekke bryke hoed en dy rónfels en richels durûnder lyke ut un fergiftege póddestoel.

Hij beveegde syn fingers óp en del oer ut fel. De pik vaar ver stiif.

Dur knapten tûkjes links fon him. Dur kwamen twa famkes oanrinnen, un ier of sais, sôn ôd. Se hymen, se stapten vot se kûnnen oer de ónsljochte grûn.

Ynienen sêgen se him. Se bljoden un moment stean en kwamen dû óp him ta. Se hjinnen ollebaide plestik sandaaltsje oan, de iene un kwat brûkje en de oare un rokje.

‘Hói!’ soi de iene. ‘Vot dógsto jir?’

‘Ik sit jir,’ soi ur.

‘Mya! Kóm! Ut is un fizerik!’ rûûp ut oare famke.

‘Vêróm hasto dyn brûk út?’

‘Hytsto Mya?’

‘Ja! Us mem hyt Eke en ús hait hyt Sjoed. En ik ha noch un broerke, mar ik sees lekker net hût dy hyt.’

[p. 300]

‘Mya! Kóm moi! Ik sees ut tsjin jim mem, jer!’ Se draafde fwót tusken de bjemmen tróch.

‘Vêróm hasto dyn brûk út? Dot is dyn lul, hen? Us hait hat ek un lul, mar ús hait synent is grutter!’

‘Kóm us bij mij.’ soi ur. Hij pakte har hôn en lûûk har noi him ta.

‘Vot vólsto?’ soi se.

Hij gyng óp de knibbels fwar har lezen.

‘Ik dóg dij neat,’ soi ur.

Hij lûûk har brûkje noi ûnderen.

‘Dot vól ik net,’ rûûp se. ‘Hôr óp! Gek!’

‘Dóg vot ik sees!’ flústere ur. ‘Oas kómt ut net goed!’

Hij skwórde har oan de earm del. Se knóffele oer de grûn.

‘Lit mij los! Rotgek!’

Hij kneep har fwótsjes tusken syn knibbels en loi un hôn oer har mwólle. Ut ljocht fon de sinne spotte oer syn hôn en oer har fwarhólle en hier en oer har liif. Hij pjukte rimpen oan syn pik.

Se biet him yn de fingers. Hij lûûk de hôn fon har mwólle ô.

‘Lit mij los, kreng!’ gûûlde se.

Hij sette syn hôn óp har strôt en knypte. De ljochtplakken flitsten mar hinne en ver, hyltyt mar tróch. Hij kû ut net keare. Hij diig de êgen ta, en don vji ut dur noch.

Dur spotte vot sied út him voi en dû noch un pear trage, doffe druppen. Dur mûst fólle mear kómme, djip út syn hakken voi en út syn rêgegraat en nekke. Mar dur kwaam neat mear.

Hij liet him achteroer sakje tsjin de stam oan. De ljochtflekken spróngen oer syn liif, en oer har liif.

Ut fócht sakke stareg bij har liif del. Dur drjode un nulle yn os un boatsje Hij hekke even, en glied don fjidder. Hij kryge un hônfól nullen en struide ut oer har liif. En hij struide un hônfól oer syn pik.

De rôi moi ut beest duróp vji fwót. Ut hele plak vji ferrinneveard. Hij gyng stean en lûûk de brûk ómheeg.

Dur skrjode un fûgel heeg bóppe him. Hij kû him net gevaar vurre. Ut vji sa ticht os un poat dêre. Hij rón tusken de bjemmen tróch en harke, mar de fûgel rûûp net ver.

Hij rón ut bósk út. Fwar him loi de badvoi. Dur jage un auto fwarbij. De maude vyndere ómheeg en dur vóide him un pepjirke fwar de fwótten. Hij kryge ut óp. Okay-ijs stie dur óp. Hij strykte ut glêd en tearde ut óp en stiik ut yn de bwósse.

[p. 301]

Dur vjinnen net fólle minsken óp de dyk. Un pear grauwe dútsers. De frau hji un kwatte brûk moi streekjes oan. De fette billen vjinnen read en skódden en lillen bij elke plóffende stap dyt se diig. Un hûntsje hji se oan un tau en dot rón hymjend en smûgend fwar har út.

De voi rón ómheeg oer de dúnnen. Dêr vji ut strôn en de see. Dur gie un hauten trep noi ûnderen. Links en rjóks vjinnen raidmotten, en stykeltried en tintsjes en vynskêrems. Dur hóng bôiklean oan lynen. Ut beveegde amper. Un grau frómmes yn bôipak rûûp oan un pear bên dyt un kûlle grûven. Un skril en skel lûûd hji se.

Hij baggere tróch ut mulle sôn noi de see ta. Dur vjinnen gwódden oan ut plúskeboljen. Twa jónge famkes moi hele lytse bwasten noch. Un mon moi swat hier óp ut bwast stie yn ut vetter en gooide hun bol noi un pear bên dyt bij him óm spaanden.

Hij bljode stean vêrt ut vetter oan ta kwaam. Skelpkes rôlen moi de stroom ómheeg en bijoden even lezen en tûmmelen don ver tebek oant dur ver un nije vêg kwaam en don rôlen se ver. Ol mar hinne en ver.

De brôning hji net fólle te betsjutten. De koppen fon de vêgen tearden traag óm en sakken noi ûnderen yn de delling en loom rôlen de vêgen óp ut strôn ta.

Ut ljocht fon de sinne briik óp ut vetter yn flakke spegels. Ut ketste hinne en ver. Dur foel un bol middenyn. Un famke ploske achter de bol oan. Se snjitte moi de foet un bôge vetter óp him ta. Ut spotte oer syn skwón en bóksen. Se lake.

‘Bist bang fon vetter?’ rûûp se.

‘Silv kónjí!’ rûûp de mon.

Hij kearde him ô en rón ut strôn del. Un lyts jónkje siet óp un bult sôn te grynen. Hij hji sôn óm de mwólle. Dur loi un skepke bij him en taatfwarmkes en un bol en un flachje.

Dur kefte un spjuchteg viif tsjin un pear bên: ‘Nee, jim krije neat mear! Ut hat no mooi genôch vest!’ Naist har siet un mon yn un strônstoel. Hij hji un hoed óp en un sinnebril en smookte un sygaar.

Hij rón bij de kriikseame lóns. Vyte, útbyten stikken haut loinen dur, en vier, en kwark, rwóstege buskes en synesappelskylen en deade krabben. Hij kryge un stôk en pjukte yn ut oanspielsel óm. Dur loi un lampepit moi kwalsters oalje dur óp. Dur klibbe un deade krab oan. Dur loi un stik útraffele nijlontau moi un lus. Un brún fleske vêrt un tûzenpoat oerhinne krûpte.

Óp dut ijn vjinnen net fólle minsken. Dur rón him un pearke fwarbij yn

[p. 302]

swemklean. Ut famke hji fjiste swiere bwasten. Dur kwamen króltsjes hier út har brûkje voi. Se hji sôn achter óp de brûk. Dur fytste un mon krekt bij de vetterseame lôns. Hij hji un kwatte brûk oan en gimmestykskwóntsjes en hij trape moi de hakken. D knibbels hji ur viid útenwar.

Hij kwaam bij un ôde, útkankere strônpeal. De stroming hji ut sôn dur ómhinne voi grûven. Ut vetter vot yn de kûlle stie, hji gin ferbyning mear moi de see. Dur krûpten lytse vjirmkes tróch ut vetter. Hij stiik de stôk yn ut vetter. Ut sôn dwarrele óp fon de boom. Ut vetter vaar trûbbel. Mar ut sakke ek hud ver del.

De oasten yn de peal vjinnen sitten bleon, durómhinne vji ut haut un ijnhinne fwót fretten. Dur sieten lytse beestkes yn de naden, lytse silverkleorege lyfkes hjinnen se.

Hij rón fjidder bij ut kriik lôns. Dur loi un deade fûgel. Oan de fjerren plakte oalje. De strôt fon ut beest vji keal. De êgen vjinnen ol fwót. Hij pjukte moi de stôk seevier oer de deade fûgel hinne.

Yniene vji dur un flap vyn. Un plestik pwódde rôle óm. Sôn stode fwar ut stykeltried lôns. En dû vji ut ek ver stil.

Hij fûn un skjinne, griene flesse moi un kwark duróp. De flesse vji leeg. Dur siet gin etyket óp. Hij kryge de flesse óp en nóm him moi.

Fwar ut strôn kwaam un sônplaat bleat te lezen. Ut vetter stroomde dur ómhinne en slype un geul út. Dur loi un swatte bolke óp de plaat.

Hij die de kwark fon de flesse en pisse duryn. Hij trjode de kwark dur ver óp en smiet de flesse yn ut vetter. De ebstroom nóm him moi, óm de plaat hinne, see yn. Hij rôle noch un pear kear oer de top fon un vêg, en dû vji ur fwót.

Hij stapte óp de dúnnen ta. Ut mulle sôn rón swier. Skean út ut sôn voi stiik un rwóstege buis moi un hûkje betón duroan. Dur hóng un reep plestik yn ut stykeltried. Achter ut stykeltried loinen bekers vêrt synesappelsop yn sitten hji. De letters vjinnen vot ferblikt.

Hij klautere oer ut stikeltried en klóm bij ut dún óp. De snútten fon de skwón glieden fwòt en hij kwaam net hud fwarút. Bij un peal moi un bwódsje Verboden Toegang duróp bijode ur even stean. Yn de fjitte vji un lyts gevrymel fon minsken vyte en reade fyguerkes beveegden oer ut strôn. Achter him vji ut strôn leeg.

Dur siet fûgelskyt oan syn hôn. Dot siet óp de peal. Hij fage de hôn ô oan ut bwódsje.

Hij klóm fjidder ómheeg noi de top. Yn de delling achter ut dún vji ut vaarm. Hij lûûk de skwón út en liet ut pymelsôn durút rinne. Dur loinen

[p. 303]

trije keutels. Fon un minske. Of fon un hûn. Dur vji ging pepier bij. Hij diig de skwón oan en rón fon de dúnnen ô. De grûn vji begrûid moi twar gês en strûkjes. Dur loinen heapkes knynekeutels. Dur blûiden pease en gele blómkes. Dur hóng un stik krontepepier yn un strûkje. Ut vji geel en net mear te lêzen. Midden yn un kûlle loi un lapke fon un frau. En dur loi un dea knyn moi stwarjende êgen en pykereg hier.

Hij kwaam óp un skulpepaadsje. Hij bijode stean en sêg baide kônten út. Hij vrjode moi de rêg fon de hôn oer de fwarhólle. Dur siet swit óp de hôn. Flak fwar syn fwótten loi un rûn stikje blik. Hij kryge ut óp en besêg ut. Ut vji sa greot os un kwatsje, mar fólle tinder.

Hij rón rjòchttróch tusken de plotte heuveltsjes. Dur vji un lyts hûkje grûn yn kultuer brocht. Tsien bij tsien meter savot. Dur stie un sket ómhinne fon gaas en planken en un ôd doar en lynetried. Dur vjinnen sais ekerkes, hast helendol moi gês en túch bevûksen. Tsjin ut sket oan loi un brutsen, rwóstege vjoerder. Fon un spyraalmetros vji un doar makke. Dur siet un ketting oan moi un read-ferrwóste slot.

Fjidderóp rón un heeg gazen sket. Hij rón dur bijlôns. Dur vji gin yngóng. Achter ut sket stie un greot gebau. Dur stienen un pear autoos bij. Dur stie ek vot óp un boed oan de gevel.

Ut sket rón oan de badvoi ta, en makke dêr un bócht en rón un ijn bij de voi lôns. Hij stiik de dyk oer en rón de kônt út noi ut dwarp ta. De strônvoi vji net breed, mar de bêrem vji hud en sljócht en better te begean os de klinkerdyk.

Dur helle him un fólksvijntsje yn. Dût ut him goed en vól fwarbij vji stoppe ut ynienen. De remmen pipen. Dur sieten un mon en un frau yn. Se sêgen him oan. Hij kû se net. De mon hji un keale, brúnferbaande hólle moi un krônske hier bóppe de earen. De auto ried achterút, en lûûk ver óp. Mar hij kwaam him net ver fwarbij.

Yn ut hege stek oan de oare kônt de dyk vji un yngóng. Dur stie un greot boed. Ut vji un vettervingebiet.

Dur ried him un plysjejeepke fwarbij noi ut strôn ta. Dur sieten twa plysjes yn. En óp de achterbank siet un mon. Ut jeepke hóbbele osa, en ut hji un soat levôi.

Tsjin ut gês oan loinen un heleboel sygrettepeukjes en lúsjefesprikken. Ut vjinnen hele lange peuken. Hast ollegjer dûbbeld teard. Caballeroos vjinnen ut. Hij rierde dur moi de snút fon de skûûg yn óm. Ut vjinnen krekt deade beestkes.

Dur kwamen twa autoos oanjakkerjen. Se bljoden naist him stean. De

[p. 304]

fwarste siet de mon moi de brúnne hólle yn. De mon kwaam út de auto voi. Hij soi: ‘Hee, do dêre! Vachtsje us even!’

Út de achterste auto kwamen twa mônlje en twa frôlje en un famke.

‘Dot is him, mem! Mwóike Eke! Dot is him!’ rûûp ut famke.

Ut vji ut famke dot ur fonmiddy yn ut bósk sjoen hji. Se hji no un fest oan, mar ut vji utselde famke.

‘Vot hasto dien, do grutte dwijl! Do godferdómmeze grute klier!’ rûûp ien fon de mônlje dyt út de achterste auto kómmen vji. Hij kwaam moi de fústen ómheeg óp him ta.

Hij hji de mon nóit jedder sjoen. Ut vji un fólslijn ónbekend gesicht. Un brede mwólle en tsjûkke lippen.

Sjoed, beheas dij!’ rûûp de mon moi de brúnne keale hólle.

De kearel slûg him ienrus, twarus. Hij stróffele achterút, hij foel. De kearel skópte him yn de ribben en yn de hols. Hij vji dwyl fon de pyne. Hij hearde se fierô razen, mônljes- en frôljeslûden tróchenwar hinne - ‘Gauke, hij makket him dea! Tû Gauke!’ - ut skóppen haude óp. Hij slûg de êgen óp.

De mon moi de keale hólle en noch un oaren hjinnen de kearel beet dyt him slijn hji. Se fóchten moi him.

‘Lit mij los!’ rûûp de kearel. ‘Lit mij godferdómme! Ik ha dur tsien ier fwaroer. Gauke, ferdómme, lit mij los! Begrypst dot no net! Dy óngeluk! Myn famke, myn famke!’ Hij gûûlde en raasde tróchenwar.

‘Sjoed, Sjoed! Kóm moi! Jirvoi! Sa ken vij net, jónge. Dut mat sa net. Gin ijgen rjóchter, jonge!’

Hij loi achteroer yn un grippeltsje. Hij sêg tusken de lange rôien tróch hût se de kearel fwótbrochten. Olles diig him sear. Hij kû de hôlle net drôie. Dur rón bloed oer syn vangen. Hij fielde moi de tónge dot de bóppelippe stikken vji. Ut bloed smakke lij en fiis. Ut slókken die sear.

Dur stie un viif bóppe him. Se hji grutte êgen, ut hier vyld óm de hólle. Se soi: ‘Hji ur dij mar deaskópt, grutte smearlap! Ik hoopje dot se dij óphingje! Se matte dij libben ferbane! Óngeluk, grutte dwijl!’

Se stapte yn ut grippeltsje. Hij vji bang dot se him yn ut gesicht traapje sû. Hij sêg eangsteg ómheeg. Se hji graue billen en un grutte vyte brûk. Hij diig de êgen ta en drôide de hólle fersichteg ô.

‘Do jir ek voi, Eke!’ rûûp un jammerjend frôljeslûûd. ‘O fanke, besóndegje dij net!’

Hij vji ver olinne. Hij hearde róppen: ‘Gón yn de auto.’ En: ‘Dêr kómme se oan!’

Dur stoppe ver un auto en dû stienen dur twa plysjes fwar him.

[p. 305]

‘Kóm oerijn,’ soi ien.

Hij kû net. Se pakten him elk bij un earm en lûken him oerijn. Hij skrjode fon de pyne. En dû kwaam dy kearel dur ver oan.

‘Jau mij dot kreng yn myn honnen!’ raasde ur. Se kearden him gelukkeg.

De plysjes trjoden him óp de achterbank fon de jeep. Ien gie naist him sitten, de oare stapte achter ut stjoer. ‘Fizerik!’ rûûp ut famke. Se feegden fwót.

Hij fielde ver moi de tónge oan de lippen. Olles vji kepot. Út de noas voi sakke bloed yn de keelholte. Ut vji kôd yn de jeep.

Se bljoden stean fwar un greot gebau. De plysje dyt óp de achterbank naist him siet, pakte him bij de earm en lûûk him moi ut gebau yn. Dur vji un grutte góng en ollegjer dwarren. Se gyngen un doar tróch. Dur stie un búro en stwóllen. De plysje trjode him fwar ut búro en gyng sitten. De oare bljode bij de doar stean.

‘Vot is dyn namme?’ frege de plysje. Hij fielde yn de josbwóssen en fondele dû un bolpen fon ut búro.

‘Hearst mij net?’

De plysje hji un frjemde dwarrel yn ut hier, lyk bóppe ut linker êg. Ut hier vji dêr heel kwat knipt.

‘Gooi him east mar yn de sel. Dur mat mar un dokter kómme,’ soi de plysje bij de doar.

‘Maitsje dyn bwóssen leeg!’

Hij taaste yn de kóntbwósse en helle dur un stikje blik út en un perpjirke. Hij loi ut óp ut búro.

‘Oas neat!’ frege de plysje. Hij tearde ut pepjirke iepen. Syn lippen beveegden en hij begón te blazen en te flybjen. ‘Okay-ijs! Ferdómme, vot mat ik dêr moi!’

Hij kneep ut pepjirke yn syn grutte knûst en slûg ut oer ut búro noi him ta. Ut rekke him óp ut kin en ut foel bij syn klean del en rôle noch un ijntsje fwót oer de flier noi de poat fon ut búro ta.