Trotwaer. Jaargang 7

[p. 47]

Tichel Wurk
Forslach fan in lezer

Wite blommen

Jierren lyn lies ik in boekje fan in súdafrikaen dy't him drok makke hie oer ‘it wyt yn de poësij’. Hy kaem, mien ik, ta de konklúzje dat de wite stikken yn in fersebondel tige funksjoneel binne. De goede man hat faeks wol gelyk. Feit is yn elk gefal dat yn frijhwat fersebondels de wite stikken fan de blêdsiden nijsgjirriger binne as de parten dêr't (al of net yn letterfoarm) inket op griemd is.

Ik moast wer oan dat boekje tinke doe't ik Lieuwe Hornstra syn ‘Ljippeblommen’ yn hannen krige. Dêr sit in heel soad wyt yn! Men soe allinne de paginearring kwyt wêze as der oan de ûnderkant in sintimeter as fiif ousnien waerd. Hwat dan oerbliuwt is in kreas stek-yn- 'e-bûs-boekje.

Mei de mjitlatte der by komt men mei ‘Ljippeblommen’ ta tige nijsgjirrige risseltaten. It boek telt 152 siden mei in lingte fan 21 sintimeter elk. Yn totael dus 3192 sintimeter oan blêdsiden. Op in folprinte side stiet 13 sintimeter tekst. Telt men de sintimeters printwurk dan jowt dat in tal fan likermôch 1414. Hwat oerbliuwt: 1778 wite, sniewite sintimeters papier. Mei syn forhalebondel hat Lieuwe Hornstra net allinne, sa't de flaptekst meidielt, it symboalysk réalisme as nij forskynsel yn de fryske literatuer brocht, hy hat ek ‘it wytyn it proasa’ in nije diminsje jown.

En dan noch hwat. Ik ha 14 en in heale goune dellizze moatten foar ‘Ljippeblommen’. Forgelykje ik dat mei dy 1414 sintimeter oan tekst, dan is de kostpriis per sintimeter... né, dizze kant moatte wy mar net út. Literatuer wurdt dochs al min bitelle.

Boppedat:

It jild is de as der't alles om draeit

Dat it jild in tige wichtige matearje is, is ús sa njonkenlytsen fan alle kanten wol dúdlik makke. Us libbentsje bliuwt wol rôljen as de dûbeltsjes en kwartsjes rôljen bliuwe. Seit men. En dat mei je wy noait forjitte. Dat kinne wy, foar safier't it it jier 1975 oanbilanget, nou trouwens ek net mear forjitte. Hwant: ‘ús eigen bank’ hat yn oparbeidzjen mei it Skriuwersboun in kalinder útjown dy't yntusken yn safolle mooglik fryske húshâldings in plakje oan 'e muorre foun hat. Suver elke wike kinne wy nou lêze dat wy oeral folk roppe kinne as wy mar jild yn 'e bûse hawwe, mar ek dat it jild de duvel syn dommekracht is. In flechtich trochblêdzjen fan dizze kalinder smyt dizze seleksje op: ‘Ha jo mear jild as ik? Yt dan mar mei twa leppels!’ - ‘Maeije komt mei blommen, mar net mei jild, seit de bouboer’ - ‘It jild is de as dêr't alles om draeit’ - ‘As 't skip mei jild komt...’ - Jild to

[p. 48]

winnen is in gunst, mar it goed to brûken is in kunst’ - ‘As de dokter helle wurdt is 't in ingel, mar as de rekken komt is 't in duvel’ - ‘Mei âld jild en âld brea slacht men grif de honger dea’ - ‘Jild is de keapman syn ridskip’ - ‘Tsjinnest it jild en it jild dy net, dan bist earm, al likest great’ - ‘Dy't de eagen net iepen hat moat ta de ponge’ - ‘Elk wol graech yn de himel en elk siket meast nei jild’. En foar hwa't it nóch net yn 'e gaten hie (in kear as tsien): ‘Fryslân Bank - jou eigen bank’.

Wer in oare stavering?

De staveringslju, it konservative dus greatste part fan harren, binne hwat ynsliept sa't it liket. Sels dy mefrou mei dy dûbele namme (hoe is dy namme ek al wer?) fornimme je neat mearfan de lêste tiid. Ik hie oars al in ynstjûrd brief forwachte. Yn de Ljouwerter bygelyks. Of soene dizze minsken boekjes lykas ‘Moord mei musyk’ fan de ûnechte twilling Bylsma/Hellinga net lêze? Soks moat hast wol wier wêze, oars hiene hja yn it foarste haedstik fan dat boekje wis wol stroffele oer wurden as: onderhouden, omheuch, heulendal, healwe, onhandich, meinôm, ongemattearde, heul, noadich, heuchstpersoanlik, onderfinings. Om mar ris in pear staveringsblomkes to neamen. Of soene hja dy ûnforjitlike wurden fan dy greate fryske dichteras in bûsdoek meitôgje:

- lit mar waeije
to uzes hat ommers elke
literator syn eigen
stavering

JOOP BOOMSMA