Trotwaer. Jaargang 6

[p. 169]

Tichelwurk

1 mei 1974.

G.W. Abma

Valkstraat 10,

Leeuwarden

Open brief aan het bestuur van de stichting Fonds voor de Letteren, onder het motto: Suum cuique

p/a: Sir Winston Churchilllaan 362, Rijswijk (ZH)

Geacht Bestuur,

naar aanleiding van Uw schrijven d.d. 28 Maart 1974, waarin U mijn verzoek om toekenning van een werkbeurs, toelage of stipendium over 1974 afwijst en n.a.v. een bericht in de Leeuwarder Courant van diezelfde datum waarin de namen genoemd worden van die Friese ‘auteurs’ die een werkbeurs of toelage gekregen hebben, wil ik graag het volgende aan U voorleggen, mede op advies van Uw secretaris de Heer H.J. Kompen, met wie ik 3-4-'74 telefonisch een gesprek had. In dit gesprek heeft de Heer H.J. Kompen zich uiterst formeel opgesteld.

Terecht dacht ik. Zo wilde hij b.v. de naam van het Friese adviescommissielid niet noemen. Inmiddels is mij via andere kanalen bekend geworden dat de Heer Jo Smit zijn waardigheid en geloofwaardigheid m.b.t. zijn wijze van adviseren voor immer verspeeld heeft. Want natuurlijk heeft zijn advies gewicht in de schaal gelegd, waarschijnlijk zelfs doorslaggevend, ook al adviseert hij en besluit U. Ik waag een poging U te doen beseffen, wat voor onvoorstelbaars hier gebeurd is. Omdat mij een aantal gegevens ontbreken en ook andere details mij niet bekend zijn, moet ik roeien met de riemen die ik heb en hier en daar nogal hypothetisch houden wat ik hoogst waarschijnlijk acht en wellicht zelfs als zeker feit had kunnen poneren wanneer mij meer gegevens ten dienste hadden gestaan. Zo verkeer ik b.v. in het ongewisse over het aantal jongere Friese auteurs dat een aanvraag heeft ingediend. Zijn het er vele, des te groter wordt het schandaal dat ze niet in ruimere mate vertegenwoordigd zijn onder de bedeelden. Zijn het er weinigen, des te navranter is het dat die weinigen, aangenomen dat ze volledig voldoen aan de door U gestelde criteria, een financiële ruggesteun onthouden is. Niettemin kan ik mij op iets baseren. In de Volkskrant nl., d.d. 13-4-'74 lees ik in een artikel van Daniël de Lange dat aan toekenning van stipendia, werkbeurzen en toelagen bepaalde voorwaarden verbonden zijn. Relevant lijkt hier vooral als hij schrijft: ‘De betrokken schrijver moet met enige regelmaat aan het literair

[p. 170]

verkeer deelnemen, en van plan zijn dat te blijven doen. Haar of hem wordt daarom gevraagd een overzicht te geven van recente publicaties, en van de plannen die men binnen afzienbare tijd denkt te verwezenlijken’. De derde voorwaarde die de voorzitter van het V.V.L. noemt is die van de ‘letterkundige kwaliteit’. In het genoemde telefoongesprek met de Heer Kompen, heeft deze mij slechts gewezen op het literaire criterium. Van de eerste (materiële) voorwaarde heb ik inderdaad zelf kennis kunnen nemen, van de tweede echter niet. In hoeverre voldoen nu de acht gehonoreerde Friese auteurs aan de drie genoemde voorwaarden nl. de materiële, de literair-bedrijvige en de literair-kwalitatieve?

A) De werkbeurzen; individueel getoetst.

A1) Mej. Berber van der Geest. Ze heeft nog geen officieel uitgegeven literaire publicatie op haar naam staan. Ze voldoet niet aan voorwaarde twee.

A2) Dr. Liuwe Hornstra. Hij heeft nog geen Friese literaire publicatie op zijn naam staan, zoals in A1 genoemde zin. Voldoet dus niet aan voorwaarde twee. Hij is 66 jaar, heeft a.o.w. en wellicht pensioen (was medisch specialist). Hij voldoet niet aan de normen ter verkrijging van een werkbeurs gesteld, en hoogst waarschijnlijk niet aan voorwaarde een (de materiële). Toetsingsmogelijkheden aan voorwaarde drie leveren beide boven genoemde gevallen niet op.

A3) Reinder R. van der Leest. Hij wordt in het persbericht van de Leeuwarder Courant gerangschikt onder de Friese auteurs. Hij heeft zwart op wit laten stellen dat hij bepaald is opgehouden met het schrijven in het Fries. Als ik er vanuit mag gaan dat hij als Fries auteur gehonoreerd is, voldoet hij gedeeltelijk niet aan voorwaarde twee: ‘en van plan zijn dat te blijven doen’ (nl. deelname aan het c.q. Fries literaire verkeer).

A4) Sjoerd Spanninga (Jan Dijkstra). Hij is 68 jaar, geniet zijn a.o.w. Heeft geen recente publicaties op zijn naam staan. Voldoet niet aan voorwaarde twee en de werkbeursnormen.

B) De toelagen; individueel getoetst.

B1) Inne de Jong. Hij is 79 jaar. Heeft in 1973 na vele jaren van stilzwijgen een bundel gedichten het licht laten zien. Ik wens hem oprecht toe dat hij nog vele jaren aan voorwaarde twee zal kunnen voldoen.

B2) Gerben Brouwer. Hij is 72 jaar. Heeft de laatste jaren geen oorspronkelijk werk geleverd. Bewerkt en berijmt wel Psalmen. Mijn oprechte wensen vergezellen ook hem. Voldoet hij echter aan voorwaarde twee en drie?

B3) Durk van der Ploeg. Hij is 43 jaar. Voldoet aan alle gestelde criteria. Zo goed blijkbaar, dat ik het totaal bedrag wel eens zou willen weten dat hij in het kader der gegeven mogelijkheden, heeft opgestreken. Het is alleen maar een vraag of er geen onbillijkheid t.o.v. anderen schuilt in dit feit dat de een zoveel meer en vaker toebedeeld krijgt dan de ander.

B4) Ypk fan der Fear (Lipkje Post-Beukens) alias Ella Wassenaar. Zij is 66 jaar. Zij voldoet aan alle criteria. Van harte proficiat.

Wat kan men nu in het algemeen uit het bovenstaande concluderen?

1)	Vijf van de acht gehonoreerde Friese auteurs zijn gemiddeld ouder dan 70 jaar.
2)	Een van de drie jongere autuers (van der Ploeg, van der Leest, van der Geest) is van de bedelingslijst niet weg te branden.
3)	Zes van de acht voldoen niet 100% aan de gestelde criteria.

[p. 171]

Na deze zakelijke inleiding wil ik U graag mijn persoonlijke visie en ervaringen geven. Het is mij na verkregen gegevens van het F.L.M.D. opgevallen dat van de ‘acht van Friesland’ vier leden zijn van het Skriuwersboun, en vier niet. M.a.w. van het Skriuwersboun zijn behalve een ‘stelletje jongere dwarsliggers’ - ik citeer de coterie van oud-Skriuwersbounvoorzitter Jo Smit - ook ouderen niet lid. Dit brengt mij tot het verzoek, aan Uw bestuur gericht, dat, zo U Uw recruteringsveld voor adviescommissies meent te moeten beperken tot adepten van dit Skriuwersboun, U er beter aan zou doen dit recruteringsveld te verbreden tot het gehele gebied waar Friese schrijvers werkzaam zijn, van welke leeftijd en in welke hoedanigheid dan ook.

Ik verzoek U ook mede te delen hoe U een oplossing denkt te vinden voor het feit dat de hand gelicht is met criteria door U zelf gesteld. Van sommigen is de toekenning van werkbeurs of toelage dermate onwaarschijnlijk dat ik me niet kan voorstellen dat ze vooraf geheel uit zichzelf met die mogelijkheid rekening hielden. Ik durf U dan ook te vragen in hoeverre bepaalde mensen ‘getipt’ zijn om het maar eens te proberen. Deze vraag zal ongetwijfeld als een insinuatie aangevoeld kunnen worden. Verzoekt U dan de heer Smit dat hij U recht in de ogen kijkt als hij deze door U aan hem voorgelegde vraag moet beantwoorden.

Wat mijn persoonlijke ervaringen betreft met het aanvragen van stipendia, toelagen, werkbeurzen, additionele honoraria en manuscripttoelagen voor schrijvers tot 35 jaar, daarover wil ik U graag in alle deemoed het volgende mededelen. Van de in totaal acht aanvragen is er een gehonoreerd met een additioneel honorarium ad f 1000, -. Daarvoor wil ik U thans nog hartelijk danken. Mijn werk mag dan geen slechte critiek ontvangen hebben in Friesland; het mag bekroond zijn met de Gysbert Japicxprijs; ik mag in 4 jaar 4 gedichtenbundels gepubliceerd hebben; redacteur geweest zijn van Operaesje Fers, van Alternatyf en thans van Trotwaer; enz. niettemin zal ik een literaire nul zijn wanneer Uw informatiekanalen lopen via mensen als Smit c.s. of andere middelbaar- en hoogbejaarden. De heer Kompen deelde mij dit in ons genoemde telefoongesprek dan ook onverholen mee: ‘De commissie, namen noem ik niet, was van oordeel dat Uw werk geen literaire kwaliteit heeft’. Geen wonder als U immer afgaat op ‘Skriuwersboun-mensen’ en hun geestverwanten over wie ik in mijn speech ter gelegenheid van de G.J.-prijsuitreiking de gesel der rechtvaardigheid en ontmaskering heb laten gaan.

Samenvattend, ik moet mijn literaire rol blijkbaar anders spelen wil ik mij van de nullijn verheffen: wachten op mijn A.O.W. om een werkbeurs te krijgen (2 van de 8); of nog liever i.p.v. boven de 65 jaar, boven de 70 jaren zitten (gemiddeld 5 van de 8); of nog geen officieel uitgegeven publicatie op mijn naam hebben, in het Fries (2 van de 8); of voortdurend aankondigen op te zullen houden in het Fries te schrijven (1 van de 8); of lid worden van het Skriuwersboun? Nee, tot mijn vreugde blijkt zulks niet nodig; of psalmen gaan berijmen i.pv.. oorspronkelijk werk schrijven; of... enz.

Ten overvloede: niemand wordt misgund dat en wat hij ontvangen heeft.

De uiterst aanvechtbare wijze waarop de bedeling heeft plaatsgevonden is aanleiding geweest tot het schrijven van deze brief. Wanneer nu zovelen die niet voldoen aan de gestelde voorwaarden, toch in aanmerking blijken te kunnen komen voor toewijzing van een bepaald bedrag is het wellicht niet zo gek te

[p. 172]

veronderstellen dat zij die in ieder geval wel in alle opzichten aan die voorwaarden voldoen alsnog een uitkering krijgen. Mocht het budget dat niet toelaten, dan kunt U misschien alvast de toezegging doen dat zij voor het volgende jaar niet tevergeefs een beroep op Uw Fonds zullen doen. Hoe dat voor een ieder apart uitvalt kan ik niet beoordelen daar mij gegevens ontbreken. Mijn eigen casus wil graag goed zijn voor 8/12 (8 maanden) van f 14.000, - (stip.) = f 9.332, - naar beneden afgerond.

Wat de heer Smit betreft nog het volgende:

Hij hoeder-Hoofd van andermans Gesproken Woord
is thans moreel gesmoord
in 't eigen adviserend woord

Naar mijn bescheiden mening was het beter geweest aan niemand iets te geven maar dan op rechtmatige gronden, dan aan iemand iets op onrechtmatige gronden. Een afschrift van deze brief is verstuurd naar de Leeuwarder Courant, de Volkskrant t.a.v. Daniël de Lange, Trotwaer en naar minister van Doorn privé.

Ik maak nog van de gelegenheid gebruik U te wijzen op het bestaan van de F.F.F.L., de vakvereniging van Friese Letterkundigen. Secretariaatsadres te verkrijgen bij de Fryske Kultuerried.

In afwachting van Uw antwoord teken ik met de meeste hoogachting jegens Uw bestuur,

Drs. G. Willem Abma

(Daniël Daen)

Leeuwarden.