Trotwaer. Jaargang 1

[p. 103]

Josse de Haan / In great swart gat: moment opnamen

Wy hawwe nea sein dat wy dy deadzje soene. Dou dochts it sels. Hielendal allinne. Hoe komst der by. Wy binne gjin moardners. Hwat sizze jimme mannen, moardners, toe nou. De oare trije mânlju bûgden stiif de holle en gniisden doe Gosse yn syn harsens. Dou moatst springe jonge, mear net. Allinne mar efkes springe, dat is alles. Hwat der dan bart is net mear ús saek. Dat is in kwestje fan god en trawanten. Springe, springe, springe. Geart hjirre makket stúdzje fan selsmoardners. Gosse seach de fjouwer mannen bang oan. Hy wist noch net of se it nou mienden of net. It soe dochs to gek wêze, foar ien slipperke dea. Mar dochs bin ik gjin selsmoardner, tocht er. Se moatte my der mar by del smite, dy smychten. Ik spring net. Jimme sille my slaen moatte. Kranksinnige idioaten. Hessel seach him hwat spytgnyskjend oan. Ik tocht oars datstou wol goed springe koeste, as ik tink oan dyn mânske sprongen fan juster. Ja, goed dat wie wol sa djip net, mar yn wêzen is it ommers itselde. Wy woene graech datstou omdel sprongst. Gewoan ju, út dy sels wei. It sil de wittenskip wer in ein op wei helpe, hie'k tocht. Dyn libben hat dan dochs in bytsje sin hawn. Hoechst dy net mear ôf to freegjen by dyn dea, hwat ha'k dien. Né, dou hast de wrâld mei dyn sprong rêdden. Dou silst in great man wêze. Dyn namme sil de hânboeken opfleurje.

Nou fordomme, wurdt it noch hwat man. It sycht hjir as de pest. Wy kinne hjir net ûren stean, sei Hânske. Hy stuts in segret oan. Gosse seach nou wol dat it mienens wie, en bigoun to flokken en to razen. Jimme binne mûnsters, greate dweilen, bisten. Gjin mislediging graech, sei Hessel. Hast allinne mar lege briefkes yn to bringen, mear net, Spring jezus kristus, of ik skop dy der út. Gosses eagen forweechden nei lofts en rjochts. Syn boarst gong fûleindich op en del. De trije mannen diene in stap nei foaren. Hy moast wol nei efteren skouwe. Nei it donkere gat. De trije bilagers wiisden nei

[p. 104]

búten. 6 hannen segenden de dea. 30 fingers spatten yn syn eagen yn syn harsens. Gosse switte as in marmot. Syn strôtapel fleach hin en wer as in mûs yn in fâlle. Fan trije man. Hy iepene syn eagen. In mânsk great gat. It tsjerkhôf. Hy bisocht lûd to jaen. Mar alles knypte ticht. En de mânlju kamen al tichter en tichter. Spring, spring, spring, húnden de trije tsjinoer him. In ritmyske melodij.

Gosse skille oan de doar. In greate ikenhouten mei readkoperbisleine doar. Hwat moast dy fint dochs in jild ha, tocht er. Hy skille nochris. Fordomme, koe dat wiif nou net hwat opsjitte. Dat hy ek altiid de klusjes opknappe moast. It soe wol in moai wiif wêze. Oaren hiene dêr ek al fan praten. Nou, it soe him binije. Noch mar ris skilje. Dat kring lei fansels noch op bêd. Doe hearde er in swak stommeljen after it glêzzen rút. En in skim die de doar iepen. Hy soe syn boadskip sizze, mar se noege him der al yn, binammen omt it sa reinde sa't se sei. Se wiisde him de keamer en frege him efkes to wachtsjen oant se har hwat better klaeijd hie. It duorre gjin minút doe stie se al wer yn de keamer. Hy gong gau stean en joech har de papieren dy't hy fan syn baes, har man, krigen hie. Se lei se sûnder der nei om to sjen op in buro, pakte de telefoan en draeijde in nûmer. Gosse seach dat it lokael wie. Omt se op 'e punt fan it buro sitten gien wie, koe er har iene skonk aerdich bistudearje. Har jas wie fansiden glide. Hy skatte har op in jier of fjirtich, miskien hwat âlder. Mar dat wie mei sokken nea goed to sjen. Moai koe men se nou krekt net neame, mar se hie hwat opwinends, dat wol. It soe in aerdige grap wêze: hy mei de baes syn wiif yn 't bêd. Jezus. Langsum roun er nei it buro, en gong njonken har stean. Syn fingers gongen hoeden oer it blanke fleis. It wie sacht, mei hjir en der in hwat hurde spier. Se reagearre net merkber. Nou hearde er ek dat se mei de sekretaresse fan de baes skille. Hy wie dus al fuort. Syn fingers rounen hwat hin en wer. Eigentlik in gekke situaesje. Mar enfin. As se der lêst fan hie soe se har wol oppenearje, tocht er. Doe liet er syn fingers justjes fierder glydzje. Hy murk ta syn stomme forwûndering dat se blykber gjin broekje om it gat hie. It hier knypspere yn syn hân, tusken syn fingerseinen. En hy fielde in great swart gat.

In sliepkeamer mei spegels. In bêd. Hwat snústerijen. In frou. Dat is alles, mar net it forneamste. Sij praet en is neaken. Se dounset troch de keamer op musyk fan Dizzy Gillespie en syn orkest. De fitraesje-

[p. 105]

gerdinen litte it ljocht goed troch. It is in ûre of trije middeis. Samar op in dei yn 'e wike. Op in taffeltsje earne yn in hoeke lizze brieven, in hiel soad. Op 'e spegel boppe de brieven is in útknipte adfortinsje plakt: frou siket thúswurk, binammen naeijwurk, kin goed mei nudle en tried omgean, kloskes by de fleet, brieven ûnder nûmer 395. 25 Brieven wiene der op kommen. Der wiene guoddens by fan froulju dy't wurklik tochten dat se in byfortsjinste socht. De measten hiene it lykwols goed troch hawn. 25 Brieven op in needgjalp fan in har forfelende frou. Hwa wie sij, dy't dêr allinne dounse troch de keamer. De boarsten yn 'e hannen heind, mei stive tepels. Gjin stimme koe har birikke. Gjin regisseur hie hjir noch macht. Sij allinne koe de wurden útbylkje dy't se hawwe woe (miskien wol fan Shakespeare, fan Dante, fan Dostojewski, fan Dylan Thomas en sels fan Beckett). Yn ritmyske en aritmyske biwegings. Hwa kin har birikke. Kin se harsels birikke of leit har wêzen yn dit bisykjen. Se praet tsjin har byld yn 'e spegel. Ik sil it net witte, dou ek net. Lit it ús dan dochris útprate. Se gnysket en himet. Né, en se laket hwat drôf. Dou bist dysels myn byld. Mar ek dou kinst dysels net iens. Ik kin dy net. Lokkich mar. Dou pielst mei wurden en ik ek. It hite bigjin. Wurden, altyd mar wurden. Der is nea in ein. Ik piel mei biwegings. Ik peil de hichte fan myn lichem. Iderkear itselde. Altiid mar wer. Kom mei my myn skaed, myn man. Hwêr bistou dan dochs. En se naem har boarsten yn 'e hannen en biet yn de hurde tepels. Se wist dat se noch moai wie, sûnder mis. In frou om mei to fiskjen. Dat hiene de briefskriuwers noch net yn 'e rekken. Kom mei my myn man en rin mei yn de tiid foarút. Dou mei dyn wurden en mei dyn sykwêzen fan geast en lichem. Omst it nea fine silst. En ik mei myn langstme nei waermte en mei myn sykwêzen fan geast. Omt ik it ek nea bispringe sil en kin. Lit ús earm yn earm en lichem yn lichem de tiid foarút rinne. Lit ús in gedicht wêze. In hiel lang gedicht. Wês dou de dichter. En ik dyn douseresse. Se aeijde mei har fingers tusken de ljisken en fielde de klammens omheechgean. Wurden wurde biwegings. En biwegings wurde wurden. Wy togearre, myn spegelbyld. Altiid togearre. Juster, moarn, nije wike, mar binammen nou. Jow my in tút op myn skambonkje en striel mei dyn tonge myn geheime tearen. Meitsje my dat ik alles ris in kear forjitte kin. En ik tútsje dyn bloedbonke. En lit ús omheech en omleech gean. Dou jowst my wurden en ik jow dy biwegings. Brân dyn namme roun myn nawle. Ik set sirkels yn 't kwadreat op dyn boarst. Op dyn gesicht. Op dyn mûle. Wês myn tsjûge en ik bin

[p. 106]

dines. Kom yn my myn greate man. En sjit dyn gleone wurden tusken myn bonken. Dou hast gelyk. Wy moatte noch mear prate, mar hast miskien ek troch dat ik der soms goed de balen fan ha. Fan dat praten. Doch gewoan en wês myn dak en dakfinster tagelyk. Ik bin dyn arsenael, hwêrút de wurden dold wurde kinne. Archaysk en hjoeddeiske. Lit ús togearre de frede en de brân fiele. De ûnhure djipte. Se hime fan ynspanning en gong op it bêd lizzen en bifredige harsels mei har hân. It reinde tusken de fingers. En se foel yn in great swart gat, hwêrút de pine fan it nethawwen omheech wrong. Flokkend steangean. De brieven fan de skriuwers forskuorre. En neaken nei ûnder fleane. Gjin mins. Leech. O, eltse idioat dy't nou oan de doat kaem soe har nimme meije. Allinne de poes lei by de kachel. Yn 'e keuken stie in flesse drank. It wie lekker. Hessel soe noch wol net thúskomme. Joun soe er wol wer to slap en to lammenadich wêze. Se moast nochris in adfortinsje sette, en dan mei telefoannûmer derby. Dat gie hurder. 45 jier en dan al droech stean. Se flokte tige en sloech it glês mei drank stikken tsjin de doar.

Sneintojoun. In gewoane joun lykas altyd. Gosse lei op in bêd op in keamer earne yn 'e stêd. Allinne en dat wie eigentlik it greate wûnder. Hwant oars lei Syts meastal njonken, ûnder of oer him hinne op sokke frije jounen. Syts wie fuort. Samar. Nou ja lit mar rêste. Mar sa maklik gong dat nou ek wer net. Dizze simmer oan sé. Fan forfeling mar wer de safolste kuijer lâns boarsten, billen, jankende bern en útdroege heiten. On fan to grizen. Boartsjen neamde men soks. Doe in ein fierder in figuer. In frou. Fansels, dat koe net oars. It wie miskien wol banael west, mar it hie nou ienkear sa west. Se roun rjucht op him ta. Rjuchtút en mei sekere greasje, dy't atletysk oandie. Hy bleau fansels stean en skôge har doe't se út 'e skimer weikaem en har foarmen en lichem frij joech. Har swarte hier foel los oer de skouders. Se wie lang mei slanke skonken. Brún, hwat noch nammenstomear aksint krige troch de wite bikini. Ek tusken krús en heupen wie se goed proportionearre. Se hie stevige boarsten. Hy roun mei har op en regele syn fuotstappen nei harres. Se seach him fansiden op en del oan mar sei gjin wurd. Se woe glimkje mar it waerd earder in hwat earnstiger laits. Ynienen wie se stean bleaun en draeijde har fansiden. Gosse hie har yn de mul fêstpakt en har omheech tild. Har liif fielde er yn syn gesicht. It wie waerm. Se bisocht him fuort to triuwen, mar it wie net echt. Hy liet har sakje en se seagen elkoar yn 'e eagen. Tige lang. Hy sette har del en se

[p. 107]

fleach de dúnen yn. Hy wie der efter oan flein. In 50 meter fierder gong se sitten. Gosse dernjonken. De heupen rekken elkoar. Tagelyk draeijden se elkoar de mûle ta en se túten elkoar tige. En lang. Tonge tsjin tonge. Draeije en draeije. Se liet har afteroer falle en keam wer oerein. Hy pakte har wer by de mul. Se liet har wer falle. Op in knibbel. Hy sprong op har en drukte har skouder omdel doe't se wer stean gean woe. Har skonken gliden tusken sines troch. Se bûgde har knibbels en stiette har boarsten omheech. Har holle foel efteroer, mar hy fong it op. En lei har del. Doe túte hy har billen, tusken har skonken, en de roune foarmen fan har liif en heger, de boarsten. En dwaelde oer har lichem sa't hy earder oer it strân gien wie. Like waerm. De ien ûntduts fan de oar, en de oar fan de iene. Sûnder biwegings, it sân as groun. Swittend as marmotten, beide, hwant it wie waerm en moai. Yn 'e floed swommen de heiten, en de bern dy jankten. De memmen tochten oan kopulaesje alhielendal net. It wie to waerm. Letter waerden se wekker. En se gong sitten op ien knibbel en strielde syn hoksen en syn slachte dat noch núvere bryk der hinne lei. Oer syn hier en noas. En se túte syn mûle dy't gjin wjerheakken hie. Hân yn hân wiene se nei de sé roun. It wie stil. De memmen en heiten en de bern wiene oan it miel, sa't dat ommers gewoan wie. Om seis ûre ite en de bern op bêd. Swimme en skjin spiele. It wetter wie noch waerm fan de dei. Yn 'e fierte blok de sinne yn in mânsk swart gat fan de fordwinende ierde. Dy joun wie er mei har gien. In stik fierderop, hwêrt se yn in tinte kampearden oan it strân mei har heit en har mem. Hy sliepte by har yn de lytse bytinte. Oant juster wie Syts by him west. Of miskien hy by Syts. Se wie samar fuort west. Godfordomme, hwat moast er nou. Sliepe en moarn wer wurkje.

It wie de moarns in ûre of alve. Hessel skille oan by Willy de frou fan syn freon Geart, dy't him lêstendeis ris útnoege hie op 'e kofje. Hy miende doe in lytse twinkel yn har eagen to sjen. Fandêr dat er der nou mar ris hinne gong. Willy hie al gau kofje setten en soe noch hwat derby helje doe't Hessel har ynienen de wei blokkearre en foar de doar stean gong. Dou hoechst dochs net sa hurd wol Willy. Der is hielendal gjin haest by. En hy stuts in segret oan. De reek draeijde er fuort mei syn hân. Dochs fielde er him net goed op syn gemak. Syn hannen trillen sa wier in bytsje. En hy frege him nou al ôf hwêrom't er hjiroan bigoun wie. Trochsette Hessel, de útnoeging leit der nou ienkear. Willy seach him hwat forwûndere oan en wist eigentlik net

[p. 108]

hwat se der fan tinke moast. Dou bist dochs in fordomd knap wytke Willy sei er hiel banael. En hy seach har op en del oan. Nou hie se dúdliker yn 'e rekken hwat er woe. En tagelyk tocht se oan de útnoeging fan inkelde wiken earder. Net to gau tajaen. Dat wie nearne goed foar. Se soe it spultsje nou ek hielendal útspylje. Neffens Geart sit alles der wol oan sei se hwat spytgnyskjend, en se sette har lichem yn in hwat fordeliger posysje, sadat de foarmen hwat better útkamen. Hessel sei nochris dat er har in tige knap frommis foun, mar mear wist er eigentlik ek net to sizzen. Hy fielde instinktyf dat er troch gean moast mar hoe dat wie him noch net al hielendal dúdlik. Ynienen roun er op har ta, en bisocht har in tút to jaen. Mar Willy dy't soks wol forwachte hie, die in stap fansiden en roun efterút tsjin de muorre. Hessel roun fierder hwant hy fielde himsels foar lul stean. Mar hy hearde to dúdlik de swiere asem tusken syn tosken troch kommen. Hwêrom pakte hy har nou net fêst. Of hwêrom bisocht se nou net to flechtsjen, en hwêrom dat spytgnyskjende glimke. It joech him in gefoel fan minderweardichfielen. De sekonden forrounen en syn twifeljen waerd greater. Doe soe er in lêste stap nei foaren gean en har fynknipe. Mar de keamersdoar gong iepen en Geart stapte yn de keamer.

Ien opmerking sei dizze. Astou in oar wiif ha wolste, siz dat dan. Miskien kinne wy mei syn fjouweren wikselje. Mar dan silst earst dyn eigen wiif skjin hâlde moatte fan feinten fan dyn bidriuw. Hessel hie him slim en bitrape oansjoen. Willy wie nei de keuken set. En Geart fortelde him de situaesje sa as er dy by Hesselendy sjoen hie. Op syn beurt foel Hessel yn in ôfgroun fan swarte djipte. En hy bigoun forskriklik to flokken.

Hearbeam

jannewaris '69