Trotwaer. Jaargang 1

[p. 51]

[Nummer 11/12]

Jo Smit / Sirkels

It blau waerd skaet - of forienige? - troch in sirkel.

Ek rounen der oare sirkels, steil omheech, dêr't se weiwaerden koe men tinke, mar se waerden net wei, se setten har reis fuort en heinden harsels wer. Sirkels fan blau, sirkels fan ljocht, fan sé en fan sinne.

De weachjes trillen yn lytse sirkeltsjes nei it neat.

Hy socht tusken de greate stikken basalt nei lytse stientsjes, platskuorre troch it biwegende wetter, it ivich biwegende. Nou en dan seach er even op fan 'e groun en reizgen syn eagen mei de sirkels nei it blauwe neat, dêr't it blau net iens blau mear wie.

Hysels wie it midpunt, foel him ynienen yn. In tins dy't er winliken forsmite woe, om't it sa opskepperich wie. Mar dochs ek wer net, hwant in midpunt is dochs altiten mar in punt, dat is suver neat, minder as neat, neffens master Wynstra.

Tsien hied er nou, dan mocht er ophâlde. Tsien moaije, platte stientsjes dy't it wier wol dwaen soene.

Rjocht oerein wachtte er earst noch in skoftke, net mear sa ré om ôfstân to dwaen fan de skat, al wie dy it inkeld om it gebrûk dêr't de saeistiennen foar ornearre wiene.

It wetter foar syn fuotten slobbere tsjin de bâlstiennen as in roun, tofreden bist. In sékeal. Wurd dat lykwols net koe, hwant dat wie foar it neist it bern fan in sékou, net de mem, de greate, ûnbidige mem.

De sinne wie lekker. Dy baernde net op him. It lûd wie. Even seach er yn syn hân of de stientsjes dêr wiene; hy wie ommers mar in punt en alles hearde by him. Syn fuotten stiene net earne op de dyk, hy stie, né: hy wie. En it oare wie, mar dat net apart: der wie.

Traech naem hy in stientsje yn syn rjochterhân, seach nei it flakke wetter deunby en de forronfeljende weachjes fierderop. Hy ûnderhelle de hân en kits, kits, kits saeide it stientsje oer it wetter. Trije

[p. 52]

kear, né der kaem noch in lêste lytsmoedich spronkje - fjouwer - en der forsûpte er.

De twadde kear slagge it al better. Optein wist er dat er it hie hjoed, dat it hieltiten better gean soe. Hy fielde hoe't er syn hân hâlde moast, hoe't er smite moast om de stien fier fuort to krijen oer it wetter, mei it iene tipke nei it oare. De trêdde reizge gâns in ein fierder en hy telde oant acht. Hieltyd noch better woe it en hy fornaem hoe't de losse slach yn 'e pols makke dat it saeistientsje net rjochtút weiroun, mar suver in bôge biskreau, fan rjochts nei links. Wer grypte er in nije stien. Noch ien bleau der yn 'e linkerhân oer. Spitich, nou moast er daliks ûnderbrekke om nije to sykjen. Der stau de njoggende al hinne. Rekke it wetter - ien - forlei syn koerts hwat - twa - wer fierder - trije - en op't lêst, nei fjirtsjin kaem it stientsje to sinken, in ein oan syn linkerhân, suver op 'e weromreis. It lêste stientsje wie sa blinkend, dat hy moast it even bisjen. Och hwat moai wie it, sa glêd as in ekkel, roun as in sirkel. En wyt, wyt mei lytse, rose ierkes dertroch. It wie suver spitich it to brûken. Hy soe it ek yn 'e bûse stekke kinne en sykje earst oare. Oan 'e oare kant, as ien de kampioen, nûmer njoggen, oer kinne soe dan wie it dizze wite. En hy hie de slach nou to pakken. Hy swaeide it stientsje al mei de rjochterearm. It fielde goed yn 'e hân.

Hy seach it blau fan de loft en it kleare blau fan it wetter. It stientsje woe der hinne. Ien, twa, dêr fleach it wite ding oer it blau. Hip, hip. Hy telde, mar it krong langer net mear ta him troch, hwat syn lippen bipreuvelen, doe't de wite in folsleine sirkel biskreau en hip, hip op him tasetten kaem. Syn linkerhân folge de biwegingen fan de lege rjochterhân en doe't it stientsje mei in lêste hip op it wetter deun oan 'e kant jitris opsprong, fong er it as fansels op yn 'e linkerhân.

Ik kin it, tocht er. It kin. Hy wie net forheard, hy wie greatsk. Greatsk net op himsels, mar om't it koe. Om't samar in jonkje it midpunt wêze koe fan de sirkels fan de wrâld.

Op 'e nij smiet er it stientsje fuort en op 'e nij kearde it werom yn syn hân. Hieltyd op 'e nij moast er it dwaen en hieltyd die de wite hwat der fan him forwachte waerd.

Doe't er hûnger krige fielde er dat er ophâlde moatst.

Hy kaem fiersto let thús, heit en mem wiene lilk, mar hy fortelde net hwat er dien hie. Inkeld dat er by de dyk west hie en dat er net yn 'e rekken hawn hie dat it al sa let wie.

Hy fortelde ek neat oan de jonges. Soks to fortellen hie gjin doel, hy

[p. 53]

soe it har leaver ris sjen litte. Mar hwat hja ek bitochten de dagen dêrnei, skûltsjesaeijen wie der net by. De earste kearen liet er harren gewurde, doe stelde er it sels út. Al hoe faek se it oars ek dien hiene nou lykwols skynden se der gjin sin oan to hawwen en hieltyd wie der ien dy't hwat oars bitocht, dêr't fuortdaliks de oaren ja op seine. Wer letter stelde er sels jitris skûltsjesaeijen efter de dyk út en doe't de réaksjes met fuortdaliks gunstich wiene, foege hy deroan ta: dan sil ik jim ris hwat sjen litte.

Winliken skamme er him oer dy wurden, mar hy koe it net litte en skep de kâns om sjen to litten hwat er koe.

Hja sochten har allegearre in mannich moaije platte stientsjes. Dêrby biheinde hy him ta tsien, dy't er tige mei soarch útkeas. De kameraten wiene al dwaende. Ah, seine se doe't it ien slagge om syn stien sawn hipperkes meitsje to litten.

Doe kaem harren yn't sin hwat hy sein hie.

Dou soest ús hwat sjen litte, seine hja. Kom dan, juh.

Dat komt klear.

Hy gie der foar stean, bisocht de slach fan 'e pols en dêr saeide syn stien hinne. Ien, twa, trije..... tsien kear. De kameraten wiene it, hwat wangunstich, der oer iens dat it hwat bisûnders wie. Hy lykwols wie biskamme en ûntdien. In hiel flauwe bôge mar siet er yn de reis fan syn stien. Sa gie it mei de twade, de folgjende, de dêrop folgjende.... Hiel moai, ien kear sels mei trettjin spronkjes, mar de sirkels bleauwen út.

Wanhopich taestte er yn 'e bûse. De wite, soed er de wite der foar ynsette? It moast, en mei in linige slach fleach de wite oer it wetter. Kom werom, bea er, kom werom. De jonges telden. Sechtsjin, seine hja en doe seach er hoe't de wite in lêste hast wanhopich spronkje naem en sonk, fier út 'e kant.

Hy wie stil doe't hja wer nei hûs ta rounen en de maten ornearren dat er net sa forrekte eigenwiis wêze moast.

Wurch warde er dat ôf, mar de jouns op bêd wist er dat it al sa wie. En, yn triennen, fielde er dat it helte slimmer wie. Hoe't dat sa wie, dat koed er net foar inoar krije mar hy fielde dat er forrie plege hie foar de wite en de sirkels oer.

Formearum, oktober 1968