Tirade. Jaargang 54 (nrs. 432-436)

[p. 118]

Lieke Marsman
Waarom moet jij bestaan, opdat ik kan bestaan?

Niemand zal me ooit kennen
4 March 2010 (23:41) | Lieke Marsman

Ada Limón | vijftien verenballen 3, 4

(Naar: Ada Limón fifteen balls of feathers)

In Darmstadt op mijn zeventiende was mijn liefde een nar op de rails,

groot en blond in de caféwagon greep hij me lachend vast en zei,

Niemand zal me ooit kennen. Zijn ogen als het glimmende rood

van een verdeelkastlampje.

Buiten verslapten de witte aspergevelden mijn maag.

Ik was een zwart woud.

Hij las van achter naar voren op de couchette

terwijl de wereld voorbij ging en ik telde

de gezichten van zonnebloemen. 1.753.285 gele dwazen

die dachten dat ze voor altijd door zouden gaan.

Tot welke getallen kun je tellen? Hoe hoog kun je komen?

Oneindigheid was een moeilijk concept.

Nu is het lastiger.

In de Twilight Zone film waarin de kabouter het vliegtuig verscheurt,

de draden er uit trekt met zijn kabouterhanden, is er slechts één man

die hem kan zien. Arme gekke John Lithgow zweet

[p. 119]

 

in de bleke oranje gloed van fantastische angst.

 

 

 

Dat vind ik een goede; het vliegtuig stort nooit neer

 

en alles is romig en de eighties zijn cool.

 

 

 

Terwijl ik vorige maand naar mijn thuiskust vloog, stelde ik me

 

die kabouter voor, gymnastiekend op de rand van de vleugel.

 

 

 

Turbulentie en een gebed gevangen bij opkomst.

 

Ik wilde zo veel.

 

 

 

Ik duwde het raamluikje naar beneden, slikte

 

mijn nutteloze voorraad normaal leven door en maakte een lijst

 

van dingen waarvoor we onze gebeden bewaren moeten:

 

 

 

de aarde

 

het einde van oorlog

 

en meer, en meer.

 

 

 

We landden. Werden naar de grond gewenst door onze turbojetmotoren en

 

navigerende lichten van verlossing, van vlucht.

Ik weet nog niet precies wat ik er voor over zou hebben, maar ik zou graag één van de gele dwazen zijn. Ook ik heb het gevoel dat ik voor altijd door zou kunnen gaan. Dit vind ik een goede: wanneer ik op mijn zij lig, hoofd groter dan het is, heupen zo breed als ze zijn, ben ik een achtje op zijn kant. Dit is de staat waarin ik iedere dag wakker word: Venn-diagram van overlappende cirkels met als intersectie mijn kruis. Ik wil zo veel.

Toen ik een paar dagen geleden op deze manier wakker werd, had ik een droom gehad waarin iemand het allerbeste gedicht ooit voorlas. Het gedicht bleef maar doorgaan en het zat vol verwijzingen naar alle dingen die ik belangrijk vind. Ik wenste vurig dat ik het zelf had geschreven, dus toen ik vol bewondering, mompelend, om half vijf 's ochtends langzaam mijn ledematen over het onderlaken begon te verplaatsen, kon ik, gniffelend, in mijn halfslaap een pen grijpen en me de zin die ik me nog kon herinneren toe-eigenen.

Later stond ik op en slikte mijn nutteloze voorraad normaal leven door:

[p. 120]

één pil, omdat ik omdat ik geen hoofdpijn wilde hebben en één pil, omdat ik geen baby kan nemen. 's Ochtends zou ik mijn buik het liefst helemaal leeg houden, omdat iedere dag zo verwachtingsvol begint, dat ik zoveel mogelijk ruimte in mijn lichaam moet hebben. Wat als er iets is dat zich aandient en ik heb er geen handen voor? Er is plaats in mijn mond. Maar wat als er iets is dat zich aandient en ik heb er geen woorden voor?

Toen ik vervolgens naar buiten liep, had ik de behoefte mezelf zo kwetsbaar op te stellen, dat mensen zouden beginnen te denken dat ik een open boek was. Zo ontmantelend te zijn, dat er niets meer te gissen viel, enkel nog iets te vergissen, want dit is wat ik weet: het maakt niet uit of een boek nu open of dicht is, het bestaat altijd voor het grootste deel uit de dingen die niet zijn gezegd. Er is een oneindig aantal mogelijke combinaties van woorden en er is geen gehemelte waarin ze allemaal passen, enkel mijn hoofd. Wanneer er iets is dat zich aandient en ik heb er geen woorden voor, dan kun je mijn antwoorden lezen op pagina zestig. Niemand zal me ooit kennen.

In mijn droom was dit de beste zin uit het allermooiste gedicht ooit:

Oh en drie
en één, oh.

Daar komt geen acht in voor. Oneindigheid was een moeilijk concept. Ik werd wakker en omvatte het met mijn rondingen.

De anatomie van een vijftienjarige
17 March 2010 (0:09) | Lieke Marsman

Ada Limón | vijftien verenballen 5, 6

(Naar: Ada Limón | fifteen balls of feathers)

Toen we het dun-opgerolde papier over onze lippen lieten gaan

bij het Wixhausen treinstation, dachten we aan hoe grappig

het woord goederen was. Hoe het leek op iets uit

oude films-Peter Lorre die zegt, Heb je de goederen gehaald?

[p. 121]

 

De trein raasde voorbij en soms voelden we ons jong.

 

Meestal waren we high en voelden ons zo snel

 

en zo sterk als die trein.

 

 

 

Stonden op de wissel, sprongen van schakel naar schakel,

 

over de ijzeren platen, de schroefbouten, de pinnen-

 

het leven was al te lang in gang gezet.

 

 

 

Ik kan haar zien nu, met haar haren opeengehoopt boven een flanellen shirt,

 

struikelend over Duitse woorden en

 

ouzo drinkend in het Griekse restaurant.

 

 

 

Ze is niet zo dom als ze er uit ziet,

 

hoewel ze voorover valt

 

in de eeuwige misvatting

 

dat treinen niet stoppen.

De allereerste keer dat ik echt van seks hield,

was de allereerste keer dat ik blij was een meisje te zijn.

En bovendien, dat ik uitvond dat een menselijk lichaam twee harten heeft.

Ik keek neer op mijn gladde buik, waarvan het afgezonderde gepomp

als een bulldozer uit mijn navel kroop.

Ik dacht dat ik misschien een koe was,

maar dan met meerdere harten in plaats van magen.

(Wat een genot een duaal onderkomen te hebben

van mysterieuze onderbroken hartslagen!)

Zoiets zou niet mogen bestaan in de anatomie

van een vijftienjarige, of zou eigenlijk gevangen moeten worden.

Liggend op een crèmekleurig laken met uitzicht op

het plaza, voelde het alsof ik een levende vogel had ingeslikt.

[p. 122]

 

Het gaf me geen vleugels, het legde me wekenlang plat.

 

 

 

Ik kon niet telefoneren zonder rillingen,

 

en als ik lachte, droop er vogelbloed van mijn tandvlees.

 

 

 

We hebben het niet over liefde,

 

ik heb mezelf tot een dierlijk wezen gebaard.

Toen ik vijftien was, dronk ik met oud en nieuw dat jaar voor het eerst alcohol, waarna de wereld begon te draaien. De wereld draaide al, maar dan in de vorm van tennisballen, tollen, het levenswegrad, de ogen van mijn vader bij een sarcastische opmerking, misschien, en dit was echter. Ik dacht dat ik eindelijk zou kunnen bellen zonder rillingen, maar het gaf me geen vleugels, en het legde me ook niet wekenlang plat.

Toen ik elf was, plakte ik plaatjes van mijn favoriete popsterren over de kaft van mijn Winnie de Pooh dagboek in de hoop dat de inhoud hierdoor ernstiger, wereldser zou worden. Tekst bleek zich niet zo makkelijk voor de gek te laten houden en in een poging mijn verleden alsnog te redden, probeerde ik het boekje vervolgens in brand steken. Omdat ik lucifers eng vond, bracht ik het een paar dagen later naar het oud papier.

Toen ik achtenzestig werd, schreef ik mijn eerste gedicht over de liefde waarin ik het niet hoefde te vergelijken met dieren of planten. Liefde bestond uit twee tevreden mensen, legde zich vermoeid maar verzadigd neer in mijn buik, waarvan de navel stil bleef liggen als een hagedis op een zonnige steen.

Toen ik vijf was, droomde ik dat het sneeuwde, terwijl niemand me had verteld dat er een kans bestond dat er die nacht daadwerkelijk sneeuw zou vallen. Het had de hele nacht kunnen regenen. Ik werd wakker en de wereld was zo wit als mijn vijf jaar oude huid. Dit was de allereerste keer dat ik dacht dat ik de wereld kon veranderen.

Wat een genot een duaal onderkomen te hebben van misvattingen en onderbroken geloof!