|
| |
| |
| |
Wilco Berga
Gedichten
Onder gedichten
Zo lang ga ik gebukt onder een vracht
gedichten, wankelend, maar niets te klagen;
altijd is er één bij die het evenwicht herstelt met vragen.
Als een lastdier ga ik doorgebogen, en
geen woord gelogen van geschriften die ik
zuchtend meedraag, soms in tranen.
Nee, geen mededogen graag, noch hulp of
slaag op mijn zoektocht naar extase.
Al in de oudheid vond men het in holen,
in deze tijd verplaatst het zich per trein of
tram; ergens leidt een poort naar de oase.
Onder een vracht gedichten zoek ik mij
een weg door straten van de waan, passeer
de stoeprand waar het woord tot staan
gebracht werd met een moord; hier beter
stapvoets rond te gaan als ongewapend
lastdier in dit godvergeten oord.
Zie mij regels torsen, giftiger dan loden
pijlen - wees gerust, geen punt zal doden.
Zie mij ironie vervoeren zonder wapenvest
of harnas, op mijn rug de naakte woorden;
balkend draag ik het voltooid gedicht,
briesend zoek ik voedsel voor het nieuwe.
Zie mij voortgaan langs het wrede; waar
wegen afgezet zijn ga ik binnendoor
| |
| |
via smalle stegen om te komen waar ik
eerder was. Daar in eigen voetspoor
het gedicht als dierbaar nieuw gewicht
- geen tocht erheen te ver, te eenzaam.
| |
| |
| |
De ierappelfjilden
Beammen groeie amper yn 'e seewyn
by Seisbierrum, yn it lânskip nei desennia
har skriele skaden neat feroare.
Op earder tsjerkelân stean loadsen oan 'e
kop ta fol, sa sletten as in kleaster
en allike iensum de kontoer fan pleatsen.
Rûkst de skimmelroken fan ierappelfjilden
sûnder ein, krûpst wer mei seare rêch
tusken de oaren yn oer blauwe klaai.
Elk rint ûngelokkich op in klompfoet,
oan 'e knibbels koarsten bloed; de flok fan
wiet waar, grûn as tar ûnder de neilen.
Sleepst de kiste mei op 't noarden ta en
wer werom, tusken fammen yn noch krekt
te jong foar har geheimen. Sliepst yn 'e
dampe loads in hazzesliep ûnder de berch
ierappels, smoarend yn 'e moude dreamst
dyn hazzedream ûnder it juten tek.
Pas jûns yn 't doarp wurde de fammen frou
en dûnsje se har dûns fan bleate skonken,
laitsjend om 'e brúnrot, om safolle kisten
deis, de knibbels oan wjerskanten fan 'e
foar, har dûns fan wat noch komt op bleate
fuotten, sitst der jûnen tuskenyn.
No wer stean de loadsen fol; koest mei in
bytsje sliep ta yn 'e iensumens fan grûn
en skimmels, en gjin ein oan dagen.
Skrinend ljocht fait yn 'e doar dêr't gjin
faam mear wachtet - nei desennia is 't
fuortspield, as wie 't klaai ûnder de neilen.
| |
| |
| |
De aardappelvelden
Bomen groeien amper in de zeewind
bij Sexbierum, in het landschap na decennia
hun schriele schaduwen nog onveranderd.
Op voormalig kerkenland staan loodsen
tot de nok toe vol, gesloten als een klooster
en al even eenzaam rijzen boerderijen op.
Schimmelgeur verraadt aardappelvelden
zonder eind, kruip je opnieuw met zere rug
met anderen over de blauwe klei.
Elk loopt ongelukkig op een klompvoet,
aan je knieën korsten bloed, de vloek van
regen, grond als teer onder je nagels.
De kist moet meegetrokken richting noorden
en terug, tussen meiden in ben je nog net
te jong voor hun geheimen. Slaap je in de
klamme loods een hazenslaap onder de berg
aardappels, smorend in het stof droom je je
hazendroom onder het juten dek.
Pas 's avonds in het dorp worden de meiden
vrouw en dansen ze hun dans van blote
benen, lachend om de bruinrot, zoveel kisten
daags, hun knieën aan weerszijden van de voor,
hun dans van wat nog komt op blote voeten,
zoveel avonden zit je er tussenin.
Nu weer staan de loodsen vol; je kon met
weinig slaap toe in de eenzaamheid van grond
en schimmels, en geen einde aan die dagen.
Schrijnend licht valt in de deur waar geen
meid meer wacht - na decennia is 't
weggespoeld, als was het klei onder je nagels.
| |
| |
| |
De dei fan de roek
Dy dei wie alles lykas earder by ús
kommen, fûgels wiisden ús it paad,
fleachst achter har rop oan, noch lang
Sa'n moarn dat de ljip oer de wjuk gong
ien fan ús fûn it aai dat as in smaragd yn
it flamjende gers lei, wylst de ljip al mar
Ien rudige roek brocht de krite yn ûnstjoer;
de wjukslach gong lyk mei de hertslach.
Oant fier klonk de gjalp fan ferheardens,
doe't ien fan ús as in sigeunerfaam únder
Stil wêze wie dreech, sa oerémis dy dei.
Wiest sels de sigeuner, sa'nien dy't
ûnferwachts delkaam wie mei in fioele.
Woest net hearre dat er fierder gong,
heardest net wat er song oer foarbygean.
Mochtest ien kear mei him fûstkje,
ien kear mar dyn faam mei syn eagen
besjen yn 'e tsjoen fan dy oere.
Dy ha wy ek nea wer werom sjoen nei't
doe't er as dronken fan 't earste aai
by ús wei rûn, fuort wie dy dei.
Stil wêze wie dreech mei de roek yn 'e kop,
oan 'e fuotten hiest wite sigeunerskuon.
Noch gjin dei hast se oan hân-foargoed
yn 'e kast lein, foar 't libben bewarre.
| |
| |
| |
De dag van de roek
Die dag was alles zoals eerder bij onze
komst, vogels wezen ons de weg,
je rende achter hun roep aan, nog lang niet
Zo'n ochtend waarop de kievit zwenkend
één van ons vond het ei dat als een smaragd
in het vlammende gras lag, terwijl de kievit
alsmaar deed of hij gek was.
Eén rottige roek bracht de wereld in rep en
roer, onze hartslag gelijk met de vleugelslag.
Mijlenver klonk de kreet van verbazing
toen één van ons als een zigeunermeid onder
Wees maar eens stil, overstuur van die dag.
Was je zelf de zigeuner die onverwacht
langs kwam met een viool, en je wilde niet
horen dat hij weer verder ging, wat hij je
toezong over voorbijgaan.
Eén keer maar stak hij je een hand toe, één
keer mocht je haar met zijn ogen bekijken,
Hem hebben we nooit meer teruggezien
sinds hij een hand opstak;
toen hij als dronken van 't eerste ei van ons
wegliep, weg was die dag.
Wees maar eens stil met de roek in je hoofd,
aan je voet nog de witte zigeunerschoen.
Nog geen dag aangehad - als een schat in
de kast gelegd, voor het leven.
| |
| |
| |
Pún dat weagen brekt
Gielread pún leit doelleas foar de dyk
by wynstil waar, yn ûndjip wetter rêst
in siegerich arbeidershûs of grutske
pleats - elk ûnderskied is troch it tij
allang hurdhandich ôffierd.
Alle lijen leit yn stikken oan 'e foet
dêr't see begjint, bewenning ophâldt,
wa't hjir omsjocht is stokâld.
Tusken mitselstiennen fan in stedswyk
muorren fan in jongeskeamer, dêrst
Fammen setten fytsen yn in skuorke,
as bestiene sy allinnich. Sy allinnich
hiene swommen, ûnberikber mei
har weagjend hier, de rûne skonken
meallend yn itselde, rêsteleaze wetter.
Rinst oer dakpanread, in itensreau yn
drift ta diggels slein - sels in grêfstien is
hjir hinne tôge - doelleas rinst wer troch
it hûs dat doe sa hastich is ferlitten.
Mids de fûgelfearren weagje blêdmuzyk,
pianotoetsen. Spilest lûder om de weach
te brekken, as in firtuoas op jierren spilest
alle fariaasjes om 'e stilte te ferbrekken.
| |
| |
| |
Puin dat golven breekt
Geelrood puin ligt doelloos voor de dijk
bij windstil weer, in ondiep water rust
een tochtige arbeiderswoning of trotse
boerderij - elk onderscheid is door het tij
allang hardhandig weggevoerd.
Alle lijden ligt gebroken aan de voet
waar zee begint, bewoning ophoudt,
wie hier omkijkt is stokoud.
Tussen metselstenen van een stadswijk
muren van een jongenskamer waar je
Meiden zetten fietsen in een schuurtje
alsof zij alleen bestonden. Zij alleen
hadden gezwommen, onbereikbaar
met hun golvend haar, hun ronde benen
malend in hetzelfde, rusteloze water.
Loop je over dakpanrood, een eetservies
in drift kapotgeslagen - zelfs een grafsteen
is hier heen gesleept-doelloos loop je
door het toen zo overhaast verlaten huis.
Temidden vogelveren wiegen bladmuziek,
pianotoetsen. Speel je luider om de golf te
breken, als een virtuoos op jaren speel je
alle variaties om de stilte te verbreken.
| |
| |
| |
Unstjerlik en oermoedich
Nea earder gong it sa oermoedich
mei de bus, net earder waard der
stopt as yn it sicht fan har gesicht
en smelle skonken op it winterstrân,
nea earder op 'e Lemmer west as
doe't se fyftjin en in dei waard.
Gong it oer sniewite slingerdiken,
oer stakkatodiken nei pianoles, oer
klinkerdiken gong it yn koartseftige
sonates foar in fammemûle en har
waarme hân dy't by fingeroefeningen
Nea earder fonkte kroljend hier sa
fan 'e froast, sân glied ús troch de
wollen klean en flochten fingers, as
in brekber fûgelnêst yn wintertûken;
hiest de bûsen fol fyn sân dat sy as
wetter by de lea lâns streame liet.
Sân streamde út har rok en bluse doe't
se fynftjin en in dei waard; oant dy
datum oefene op 'e sonate foar ien
winterdei, ûnstjerlik mei de bus werom
- krekt foar de tei út gong it swalkjend
oer gloednije, knisterjende diken.
| |
| |
| |
Onsterfelijk en overmoedig
Nooit eerder ging de reis per bus
zo overmoedig, en niet eerder werd
gestopt dan in het zicht van haar gezicht
en dunne benen op het winterstrand,
nooit eerder Lemmer opgezocht
dan toen ze vijftien en een dag werd.
Ging het over hagelwitte slingerwegen,
na pianoles over staccatowegen, over
klinkerwegen ging het in koortsachtige
sonates voor een meidenmond, haar
warme hand die bij vingeroefeningen
Nooit eerder vonkte krullend haar zo
van de vorst, zand sijpelde door wollen
kleren en gevlochten vingers, als een
breekbaar vogelnest in wintertakken;
in je zakken zat fijn zand dat zij als
water langs haar buik liet stromen.
Zand stroomde uit haar rok en blouse
toen ze vijftien en een dag werd; tot
die datum de sonate voor één winterdag
geoefend, en onsterfelijk per bus terug
- net voor de dooi uit ging het dolend
over hagelnieuwe, knisterende wegen.
|
|
Auteursrechtelijk beschermd