Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 9

[p. 237]

Het Nederlandsch Congres te Deventer.

Van 29 Aug. tot 1 Sept. had in de oude hoofdstad der bloeiende provincie Overijsel het 28^ste Nederlandsch taal- en letterkundig Congres plaats.

Alhoewel de Nederlandsche Congressen in 't algemeen altijd beter en gezelliger zijn in steden van den tweeden rang dan te Amsterdam, Antwerpen of Brussel, waar de congresleden eenigszins verloren loopen en niet goed bijeen te houden zijn, is het aantal deelnemers toch altijd grooter in de groote steden.

En wanneer het minder bekende plaatsen geldt (als Deventer, bij voorbeeld, bij veel Vlamingen), is er altijd eene zekere aarzeling in de deelneming van wege Zuid-Nederland.

Nochtans waren een honderdtal Vlamingen, waaronder nagenoeg twintig dames, opgekomen uit Gent, Antwerpen, Brussel, Kortrijk, Dendermonde, Roeselare, Isegem, Diest, Nieuwpoort, Lokeren, Doornik, enz. Alleen de slapende maagd aan 't Noord-zeestrand, de stad Brugge, die nochtans twee goedgeslaagde Nederlandsche congressen heeft geherbergd, schitterde door hare afwezigheid.

Enkele Vlamingen, die zich als leden of zelfs als sprekers hadden laten inschrijven, kwamen op het laatste oogenblik niet op. Vooral Pastoor Hugo Verriest, die nog niet gansch hersteld is, en de heer Adriaan Matton, de nooit volprezen inrichter van het voorgaande Congres van Kortrijk, werden algemeen gemist.

Zooals van zelf spreekt, waren de Noord-Nederlanders het talrijkst opgekomen. Ook de geheele bevolking der stad

[p. 238]

Deventer deed mee en betoonde aan de Congresleden eene gastvrijheid, die zij nooit vergeten zullen.

Het aangekondigd bezoek van Koningin Wilhelmina werkte ook krachtdadig mede om het Deventersch Congres luister bij te zetten; zoodat, met eene bevolking van slechts 25.000 inwoners, Deventer een Nederlandsch Congres heeft beleefd, dat meer dan duizend leden telde, hetgeen wel het hoogste cijfer moet zijn, dat onze Congressen tot hiertoe ooit bereikt hebben, zelfs in dichtbevolkte hoofdsteden als Brussel of Amsterdam.

In ieder ander opzicht is het ook een schitterend en tevens degelijk Congres geweest, waarover wij eenige vluchtige indrukken willen opgeven.

_**_*

Te elfder ure was eindelijk door ons ministerie de vertegenwoordiger der Belgische regeering aangeduid geworden in den zeer sympathieken persoon van den heer Mr. Juliaan Vander Linden, den overtuigden, ernstigen Vlaming, den katholieken volksvertegenwoordiger van Brussel, die in de Kamer aan de Vlaamsche zaak reeds menigen dienst heeft bewezen, o.a. bij de gedeeltelijke opheffing onzer taalgrieven vóór het militair gerecht en in zake het wetsontwerp Coremans, waar de heer Vander Linden een der onderteekenaars van is. Onze regeering kon moeilijker eene betere keus doen.

Ook de Nederlandsche regeering had eenen man van den eersten rang aangeduid in den persoon van Jhr. de Beaufort, den bekenden historicus en oud-minister van buitenlandsche zaken in het vroeger liberaal ministerie Pierson, dat in Nederland den leer- en dienstplicht invoerde en aan President Kruger een Nederlandsch oorlogschip zond om hem naar Europa te brengen.

[p. 239]

Het Congres van Deventer begon op uitstekende wijze met eene buitengewoon merkwaardige openingsrede van zijnen voorzitter, Prof. Jan te Winkel van Amsterdam.

Deze bekende geleerde, die den doctorstitel verwierf met zijn puik werk over onzen Maerlant, heeft sedertdien eene reeks belangrijke boeken geschreven, waaronder zijne groote Geschiedenis der Nederlandsche letterkunde tot aan het einde der 14^de eeuw. Daarenboven is Prof. Jan te Winkel een trouw bezoeker der Nederlandsche Congressen en een van de warmste vrienden der Vlaamsche Beweging in Holland.

Niemand kon met meer ontzag dan hij optreden om de taalbroeders van Noord en Zuid te leiden in hunne debatten. Hij bewees het van 't eerste oogenblik af in zijne openingsrede, die den diepsten indruk maakte. De heer Max Rooses, in eene roerende improvisatie, was aller tolk, toen hij den voorzitter dankte voor zijne zoo zaakrijke toespraak.

Voor de besprekingen op de algemeene vergaderingen en in de afdeelingen, die meestal afgewisseld, levendig en waardig waren (in hoogere mate wellicht dan op menig voorgaande congres), verwijzen wij naar het omstandig verslag, dat bewijzen zal hoe vele van de groote stambelangen er ernstig werden behandeld.

Het glanspunt van het Deventersch Congres was de verschijning van Koningin Wilhelmina met haren gemaal, Prins Hendrik der Nederlanden, geboren groot-hertog van Mecklemburg.

Op het Haagsche Congres van 1868 was Koningin Sophia eenige minuten komen luisteren naar een gedicht van J. ten Kate; maar te Deventer heeft de jonge Koningin der Nederlanden gedurende een vol uur de slotzitting van het Congres bijgewoond; zij heeft zelve gevraagd om eenen spreker uit de twee deelen van Noord en Zuid te hooren en die sprekers dan ook aangewezen; en zij heeft de twee

[p. 240]

redenaars met de meeste aandacht en sympathie gevolgd in hunne rede.

Al de Vlamingen, die haar werden voorgesteld en die onze Nederlandsche moedertaal van hare lippen hoorden vloeien, getuigden, dat zij onze schoone taal nooit reiner noch schooner hadden hooren weerklinken. Allen beaamden de woorden, die de Voorzitter bij haar binnekomen tot haar richtte:

‘Overal waar Gij verschijnt, verschijnt met U licht en warmte. U te hooren spreken, is hetzelfde als te gevoelen hoe lief Gij uwe taal hebt. Uwe eigene taal, de taal van uw eigen volk. Wij bezitten in U de aanzienlijkste, de edelste vertegenwoordigster van den Dietschen stam.’

Er gaat uit de geheele persoonlijkheid van dien laatsten telg der Oranje's eene bekoorlijkheid uit, die echt betooverend werkt.

De zedelijke steun door Koningin Wilhelmina te Deventer aan de Nederlandsche Congressen verleend, zal van grooten invloed zijn op de toekomst dier Congressen en op hun doel: de verbroedering en de versterking van den geheelen Dietschen stam.