Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 4

[p. 302]

Uit Noord-Nederland.

De couranten boffen.

Het groote Dreyfus-proces had op geen beter tijdstip kunnen komen dan in dezen komkommertijd. En kolommen worden er mee gevuld. Verslaggevers, die anders in deze warme dagen, zich dubbel moeten vermoeien om een nieuwtje machtig te worden, zitten nu kalm in de redactiekamer de fransche couranten na te pluizen om het naadje van de kous te weten.

Ik behoor helaas niet tot die gelukkigen. Het Dreyfus-proces brengt mij geen gemak en stof aan voor mijn brief. Uit NoordNederland moet ik mijn nieuws melden en ons arm, klein landje is - nieuws-loos. Ook de te Antwerpen gehouden van Dyck-feesten vullen hier de couranten-kolommen, doch daaraan zult gij mij wellicht meer kunnen vertellen, dan ik u.

Moet ik dan wat schrijven over de uitstekend ingerichte Brandweer te Amsterdam, die in deze week haar vijf-entwintig jarig bestaan vierde? Dat dit feest des morgens begon met een parade en openbare oefening, die veel publiek trok; eerst het defilé van voertuigen en manschappen, daarna het spuiten en 't werken met reddingstoestellen, waarbij eenigszins fantastisch aangekleede poppen gebruikt werden, wat nogal hilariteit verwekte, maar de oefeningen gingen zoo vlug en regelmatig, dat uit het publiek menige uitroep van bewondering werd gehoord. Daarna werden vele toespraken gehouden door den burgemeester, den voorzitter der feestcommissie en den commandant, vervolgens had het aanbieden van cadeaux plaats, 's middags feestmaaltijd, waarvan de manschappen nog even werden weggeroepen voor een brandje, 's avonds feest in de kazerne, een onvergetelijke dag voor commandant en manschappen.

[p. 303]

Ik zou lange geleerde redenaties kunnen houden over het internationaal oogheelkundig dat te Utrecht, en het gynaecologisch congres dat te Amsterdam heeft plaats gehad, waar natuurlijk de heeren der wetenschap vele wijze dingen hebben gesproken, doch dat zou u allicht vervelen.

Het Vredescongres is gesloten met veel dank aan onze gastvrije Koningin, met veel wederzijdsche hulde, en tot slotapotheose werd openbaar gemaakt de briefwisseling tusschen onze Koningin en den Paus, waarin H.M. aan Z.H. 's Pausen moreelen steun vroeg en waarop door den Paus werd geantwoorden, dat Z.H. behalve zijn moreelen steun ook zijn werkzame deel, en zijn gerechtigde stem meende te mogen hebben in deze conferentie.

Ieder weet dat hierop geen officieele uitnoodiging is gevolgd, en hoe dit door de verschillende mogendheden is opgenomen, evenals het niet uitnoodigen der Transvaalsche Republiek.

Hebben de Hollanders die laatste fout nu willen goedmaken door het adres van ‘het Nederlandsche aan het Engelsche Volk’?

Ook in Zuid-Nederland is dat adres bekend, daar ook aan de redacties der Zuid-Nederlandsche bladen is verzocht om het manifest over te drukken en warm voor mede onderteekening te pleiten. Door de Nederlandsche pers wordt over 't algemeen dit manifest begroet met een spotlach en een schouderophalen, beschouwd als een voortbrengsel van den politieken komkommertijd. Slap gesteld, met veel onwaarheden aan 't adres van de Engelschen wat hun deugden betreft, die ze niet bezitten, met veel ophef sprekende van hun verwantschap aan de Afrikaansche broeders, voor wie ze niets doen als de nood aan den man komt.

En ‘de Amsterdammer’ somt op dat toen de Transvaal geld noodig had om zich te ontwikkelen tegenover Engelsche kapitaalmachten, Nederland zich van hulp onthield, dat Holland nog nooit ernstig heeft gedacht aan een stoomvaartverbinding

[p. 304]

met Zuid-Afrika, dat de belangstelling voor kolonisatie, het middel om nieuwe stamgenooten aan den Transvaal toe te voegen zoo goed als afwezig bleef, dat nu nog het hooger onderwijs niet in dien zin is gewijzigd, dat Zuid-Afrikaansche studenten niet meer naar Engeland behoeven te gaan. De pers hoopt dat Nederland er toe zal komen een krachtiger en waardiger manifest aan 't Engelsche volk te zenden.

De Hollanders schijnen nu wat warm te loopen, ten minste Vrijdag avond 25 Augustus zal er te Amsterdam een nationale meeting gehouden worden, om eene algemeene betooging te doen plaats hebben, ten gunste der Zuid-Afrikaansche Republiek. Of àl dat vergaderen en betoogen wel zal helpen? In een ingezonden stuk stelt een geestdriftig man voor een deputatie naar Engeland te sturen en dáár een groote meeting te gaan houden, het Engelsche volk in zijn eigen taal aan te spreken, den vijand in zijn eigen kamp te gaan bestoken. Dat zou nog zoo kwaad niet zijn en allicht meer helpen dan die drukte veraf. Het heeft iets van 't schoothondje dat op een afstand hevig keft tegen den grooten Ulmerdog, maar met z'n staart tusschen de pooten afdruipt als 't groote gedierte snuffelend nadert.

_**_*

Onze kunst is in rouwe. Zij heeft een zwaar verlies geleden.

Een harer getrouwen is voor altijd heengegaan: Jacob Maris, een onzer eerste, kranigste schilders.

Wie een paar jaar geleden in den Haag, in de zaal van het genootschap Pulchri Studio, de Maris-Tentoonstelling zag, alleen bestaande uit zijne werken, kon 'smeesters talent eerst ten volle waardeeren, vooral ook zijn veelzijdigheid.

Maris was geen genre-schilder, zooals Mesdag met zijn zeeën, Klinkenberg met zijn stadsgezichten, Mauve met z'n schapen, Bosboom met zijn kerken. Op die tentoonstelling zag ik zeeën en steden en koeien en schapen, boomen en huizen, figuren en landschappen. Jaap was van de drie gebroeders

[p. 305]

zeker de meest populaire, Thijs kende men minder door zijn eigenaardige, wazige manier van werken, die niet door allen begrepen wordt, Willem staat minder hoog dan Jaap, hij is niet zoo krachtig en forsch.

Dat breede, dat gedurfde in Jaap's werken trekt zoo aan, men voelt de meesterhand in iedere penseelstreek.

Hij was pas 62 jaar en werkte door tot hij niet meer kon, tot het licht verdween uit de oogen, die het zoo heerlijk hadden in zich opgenomen en weergegeven.

Vreeseklijk, de wreedheid van het noodlot, die dezen man blind deed worden de laatste dagen van zijn leven!

Jaap heeft het in zijn jeugd niet weelderig gehad. Zijn vader was letterzetter in den Haag, had vier kinderen, de drie broeders en een dochter. Jaap was de oudste zoon. Eigenaardig dat allen drie een bizonderen aanleg voor teekenen toonden, en tevens eigenaardig dat ieders talent zeer individueel is, dat men er geen gebroeders uit herkennen zou, dat ieder zich op zijn eigen wijze ontwikkelde.

Jacob ging het eerst in Antwerpen studeeren bij Huib van Hoven en Stroebel; later ging hij naar Parijs. Hij begon zich daar op landschapschilderen toe te leggen, exposeerde en - zijn succes begon. Toch droeg het werk uit dien tijd een heel ander karakter dan wat hij later deed. Er bestaan in Holland nog schilderijen van hem uit die periode, zeer minitieus bewerkt, tot in alle puntjes afgemaakt, keurig gepenseeld. Men zou er den forschen toets van den lateren Jaap Maris moeielijk uit herkennen.

Na 1871 vestigde hij zich in den Haag waar hij bleef en werkte voor zich en zijn vrij groot gezin. Hij ging naar buiten om schetsen te nemen, aquarelleerde ze losjes, maar werkte ze op zijn atelier rustig uit.

Hooge onderscheidingen zijn hem ten deel gevallen, hij was ridder van den Nederlandschen Leeuw en Oranje Nassau en ook buitenlandsche vorsten huldigden in hem een man van groot talent.

[p. 306]

Er is diepe weemoed in de kunstwereld om zijn heengaan. Maar een waarachtig groot man sterft nooit. Zijne nalatenschap is eeuwig, zijn roem en zijne werken zullen er nog eeuwen van getuigen wie Jaap Maris was en hoe hij de kunst liefhad en diende.

Onnoodig te zeggen dat heel velen hem brachten naar zijn laatste rustplaats. Kunstbroeders droegen de slippen van het lijkkleed, de Koninklijke militaire kapel speelde treurmuziek. Op het kerkhof was bijna de geheele kunstwereld saamgekomen en schaarde zich rondom de groeve. Toen de kist in den familiegrafkelder was neergelaten legde men de bloemenpracht er omheen, zoodat het scheen alsof Jacob Maris' laatste rustplaats een bloembed was. Heel zijn leven had hij de poëzie gezocht en naast 't ijselijk proza van den dood, bleef de poëzie der liefelijke bloemen niet achterwege.

Vrienden en kunstbroeders voerden het woord en herdachten den ontslapene als vriend en kunstbroeder. De zoon bedankte voor de bewijzen van sympathie. Toen was alles voorbij. Een blik achterwaarts wees de plek aan, waar hij rustte, een monument van bloemen hem ter eere. De velen die gekomen waren, gingen heen, nog onder den indruk, maar straks weer zich verliezende met hun gedachten in 's levens proza.

Toch wisten ze 't allen en beseften 't diep op dat oogenblik. De kunst had een harer beste vrienden verloren.

Ook het volk scheen te beseffen dat in Maris een groot man heenging. Eerbiedig en stil staarde het naar den lijkstoet, die droef en langzaam voortschoof tusschen de menigte.

Egb. C.v.d. Mandele.

Amersfoort.