Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 4

[p. 149]

Over spaarzaamheid en vooruitzicht.

1.	De degelijke Huisvrouw.
2.	De Verbreiding der Instellingen van Vooruitzicht door het onderwijs (in 't Nederlandsch en in 't Fransch).
3.	Arithmétique de l'Epargne et de la Prévoyance.
4.	Soyez prévoyants. - Vier werken van Mej. M. Du Caju.

Wij leven in een tijdperk, waarin veel geschreven en veel gelezen wordt, en daarom past het meer dan ooit dat degenen, die uit een verstandelijk en zedelijk oogpunt beter ontwikkeld zijn dan de groote massa, niet alleen trachten goede en degelijke werken te schrijven, maar ook al hunne pogingen aanwenden om die waarlijk goede en nuttige werken ingang te doen vinden bij de personen, die zich laten verleiden door ‘veel lectuur voor weinig geld,’ al zij die lectuur verderfelijk voor geest en hart. Hoe aangenaam en nuttig kon de tijd, die nu verloren gaat aan het lezen van nietswaardige werken, besteed worden aan ernstige lectuur die niet, zooals in sommige volksromans, eenige oogenblikken van ‘angstige spanning’ doet beleven aangaande het lot van ingebeelde helden en heldinnen, maar daarentegen bijdraagt tot de algemeene opvoeding en ontwikkeling.

Die algemeene opvoeding laat nog veel te wenschen over. Waarom? Omdat velen, die met woord en pen willen ijveren tot bereiking van dit doel, daartoe niet het noodige talent bezitten of opzettelijk slechts halve middelen aanduiden: Men spiegelt

[p. 150]

den werklieden droombeelden voor, maar men wacht zich wel hen te overtuigen dat hunne verheffing hun werk moet zijn; men wacht zich wel er op te drukken dat het algemeen welzijn slechts dan mogelijk is als het grootste deel der werklieden verstandig, werkzaam en matig zal zijn; maar neen, velen wachten van de Wet het geluk dat zij slechts door eigen wilskracht kunnen veroveren. Zich te volmaken in hunnen stiel, werkzaam en spaarzaam te zijn, dit schijnt voor velen niet noodzakelijk. En ook vele vrouwen doen mee: ook zij denken dat hare plaats is op de openbare tribunen en middelerwijl verwaarloozen zij hare huishouding; ook zij verwachten van eene andere staatsregeling dat zij den welstanden de pracht zal brengen in de woning die nu, door hare zorgeloosheid en onbedachtzaamheid, tot ondergang gedoemd is.

Wie 't waarlijk wel meent met de werkende klasse, moet inzien dat meer doeltreffende middelen dienen in 't werk gesteld te worden, en daarom moet men van harte die schrijvers en schrijfsters toejuichen die met degelijke werken voor den dag komen; die niet tot het volk gaan om het te verbluffen met hooge en ronkende woorden, maar wel om het uit zijn benarden toestand te helpen, door het tot grondige kennis en stipte vervulling zijner plichten te brengen.

Onder de boeken, die vooral kunnen bijdragen tot de verstandelijke en zedelijke verheffing der werkende standen, bekleeden de werken van M. Du Caju eene zeer eervolle plaats. Ik wil er hier een kort overzicht van geven.

A. ‘De degelijke Huisvrouw.’ Leerboek voor het onderwijs in huishoudkunde.

Over de strekking van haar werk zegt de schrijfster: ‘dat zij de vrouwen en meisjes wil gewennen aan verstandige opvatting en regeling harer bezigheden, om den huiselijken kring te herscheppen in eene wereld van genotvol samenzijn.’ Het is allerminst mijne bedoeling in deze korte beoordeeling

[p. 151]

eene volledige ontleding te geven van dit schoone werk; zelfs eenige beknopte aanhalingen uit de verdienstelijkste hoofdstukken zouden verscheidene bladzijden beslaan. Het zij voldoende er op te wijzen dat de schrijfster zich niet bepaalt bij het geven van zeer nuttige wenken aangaande het meubeleeren, de reinheid, de verluchting en verlichting; tot het doen kennen hoe de voornaamste spijzen en dranken goedkoop en smakelijk bereid worden, maar, ter bereiking van het beoogde doel, verscheidene hoofdstukken wijdt aan de huiselijke boekhouding, de instellingen van vooruitzicht (spaar- en lijfrentkas, onderlinge bijstand, verzekering, enz.), de verzorging der kleine kinderen en, als slot, een goed doordacht hoofdstuk wijdt aan de ziekenverpleging.

Het boek is in eene sierlijke, en toch eenvoudige en klare taal opgesteld, zoodat allen, die een goed lager onderwijs genoten hebben, het zeer gemakkelijk kunnen lezen en begrijpen. Werd ‘De degelijke Huisvrouw’ in alle werkers- en burgersgezinnen gevonden en nu en dan eens trouw geraadpleegd, dan zou oneindig veel goeds gesticht worden. Aan allen, die waarlijk ijveren voor den zedelijken vooruitgang der werkende klasse, wordt het dan ook warm aanbevolen.

B. ‘De Verbreiding der Instellingen van Vooruitzicht door het onderwijs. De Spaarkas, de Lijfrentkas, de Onderlinge Bijstand in de school’ door M. Du Caju.
Hetzelfde werkje in 't Fransch: ‘De l'Education de la Prévoyance.’

Beide werkjes beslaan een 16 tal bladzij len en zijn een overtuigd en warm pleidooi gericht tot allen, aan wie 't onderricht en de opvoeding der kinderen is toevertrouwd, om te bewijzen wat kan en moet gedaan worden tot ontwikkeling der gedachten van vooruitzicht en spaarzaamheid in de school. De schrijfster brengt hulde aan hetgeen te Gent en elders gedaan is om het sparen tot eene volksinstelling te maken, doch, hoezeer

[p. 152]

de bekomen uitslagen op het eerste zicht voldoende, ja schitrend mogen genoemd worden, doch moet men, zegt schrijfster, bij een nauwkeurig onderzoek bekennen dat die uitslagen verre van bevredigend zijn. Het grootste deel der leerlingen spaart niet, en zelfs onder de duizenden, die dagelijks of wekelijks aan den onderwijzer of de onderwijzeres eene zekere som overhandigen, hoevelen zal men er vinden die hun eigen geld sparen, die weten wat sparen is en zich daarvoor reeds kleine opofferingen getroosten?

Daarop wil de schrijfster dat er vooral gedrukt worde in de scholen, dit sparen wilde zij aangemoedigd zien, omdat dit alleen blijvende en duurzame uitslagen kan opleveren. En niet het minst moet hierop gedrukt worden in de meisjesscholen, opdat de vrouwen door hare onbezonnenheid en door haar gemis aan vooruitzicht niet de pogingen verlammen van een werkzamen en spaarzamen echtgenoot, en aldus eenen huiskring scheppen waar de armoede of de oneenigheid binnensluipen.

Eens dat goede gewoonten van spaarzaamheid zijn aangenomen, kan men gemakkelijk de vooroordeelen overwinnen, die heerschen tegen ouderlingen bijstand, verzekeringen, lijfrentkas, enz. Tot staving harer gezegden haalt schrijfster de pogingen aan, in 'twerk gesteld in de provincie Henegouwen, te Gent en elders, en drukt den vurigen wensch uit ze volledig te zien slagen, omdat alleen langs dien weg men er toe zal geraken in de kinderen die deugden en hoedanigheden te ontwikkelen, waardoor zij later als man onafhankelijker en zedelijker zullen zijn.

C. Arithmétique de l'Epargne et de la Prévoyance.

Uitgaande van de spreuk van Jules Simon: ‘Personne ne peut sauver l'ouvrier de la misère que l'ouvrier lui-même,’ heeft schrijfster een 200tal problema's samengesteld en uitgewerkt, waarin, beter dan door lange beredeneeringen, bewe-

[p. 153]

zen wordt wat spaarzaamheid, orde en vooruitzicht vermogen. Niet alleen handelen die problema's over geldbeleggingen op de spaarkas, maar ook over de lijfrentkas, de maatschappijen van Onderlingen Bijstand, de werkmanswoningen, de verzekering, enz., alle onderwerpen, waarover veel gesproken en mis geredeneerd wordt en waaraan vele werklieden onverschillig of vijandig blijven, omdat zij ze niet genoeg kennen en er de voordeelen niet van waardeeren.

Om den indruk des te blijvender te maken, stelt de schrijfster nu en dan eenige welgepaste vragen of eenige inlichtingen en raadgevingen, die er vooral moeten toe bijdragen om tot eene beredeneerde en verstandige beoefening der spaarzaamheid te komen.

Dit werk moet vooral welkom zijn bij onderwijzers en onderwijzeressen; zij zullen er eene volledige en goed beredeneerde keuze van opgeloste vraagstukken in vinden, die vooral nuttig zijn in den kamp, dien wij allen tegen 't alcoholisme en tegen de verkwisting moeten voeren, die twee groote vijanden der werkende klasse.

D. Soyez Prévoyants.

Dit boek staat in innig verband met het hierboven aangehaalde werk en volledigt het op gelukkige wijze. Men moet der begaafde schrijfster dank wijten over de verschillende wijzen waarop zij hetzelfde punt weet te behandelen, over de manier, waarop zij te gelijk boeiend en leerrijk weet te zijn. Korte zedelijke spreuken, eenvoudige vertellingen, kleine fabels, goed beredeneerde samenspraken wisselen elkander af en verre van de aandacht te verzwakken of af te leiden, draagt alles er toe bij om de aandacht te scherpen en de behandelde punten juister en duidelijker voor te stellen.

Een ding is jammer: zulke werken komen meestal nooit in handen van de personen, die er het meest behoefte aan hebben en die er een schat van nuttige kennis konden uit opdoen. Voor

[p. 154]

de verspreiding van zulke boeken, die getuigen van ernstige opzoekingen en grondige studie, dienden alle menschenvrienden te ijveren.

Ik sIuit met een innig gemeenden wensch. Schrijfster der bovenaangehaalde werken heeft in verscheidene tentoonstellingen onderscheidingen en belooningen ontvangen; edele volksvrienden hebben hare werken zeer gunstig beoordeeld en dit moet gedeeltelijk hare moeite beloonen. Ik wenschte hare edelmoedige pogingen nog beter bekroond te zien; ik wenschte dat die boeken algemeen ingang vonden en dat duizenden daaruit kracht en raad putteden om den grondslag tot hun eigen geluk te leggen. Het bewustzijn dit te hebben bevoordeeligd of bewerkstelligd, ziedaar de belooning welke ik der schrijfster toewensch.

Th. S.