Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 3

[p. 284]

Drie Brusselsche burgemeesters.

Volgens de bewering der dagbladen is de heer Buls vast besloten, zijn ambt van Burgemeester der hoofdstad voor goed neer te leggen in den loop van dit jaar. Wij zijn overtuigd, dat dit besluit door het grootste deel der Brusselsche bevolking met spijt zal worden vernomen.

Waardig, eerlijk en trouw heeft de heer Buls gedurende 17 jaren op schitterende wijze zijne hooge en lastige bediening waargenomen en zelfs den eerbied zijner politieke tegenstrevers weten af te dwingen. In de moeilijke dagen van 1884 heeft hij blijken gegeven van buitengewone krachtdadigheid, wijs vooruitzicht en gezond verstand: kalm en beraden in de gevaarlijkste omstandigheden wist hij, door zijne koelbloedigheid, door zijn beleid de hoofdslad voor dreigende gevaren te beschermen, hare rechten en gemeentevrijheden tegen listige en snood berekende aanslagen waardig en moedig te verdedigen. De hooge zending, hem in 1880 toevertrouwd, heeft hij gewetensvol en met eere vervuld; met fierheid mag hij op zijne lange loopbaan als Gemeenteraadslid, Schepen van Onderwijs, Volksvertegenwoordiger en Burgemeester van Brussel terugzien: geene enkele daad van zwakheid, onrecht of moedwil kan men hem in zijn bestuurlijk leven ten laste leggen. Hij streefde niet naar de populariteit, welke het hem nochtans zoo gemakkelijk zou geweest zijn te winnen, vooral tijdens de gevaarlijke dagen van 1884, toen hij zoo onverschrokken en krachtdadig, en, om zoo te zeggen, gansch alleen het hoofd wist te bieden aan het gevaar, dat niet alleen de hoofdstad, maar het bestaan, de toekomst van ons land bedreigde. Met

[p. 285]

[p. 287]

een afgewend gevaar houdt de menigte doorgaans niet veel rekening; zij echter die in 1884 en later den staatkundigen toestand van België aandachtig gadesloegen en den heer Buls van nabij zagen handelen, zullen hem voorzeker hunne achting en bewondering niet ontzeggen!

De jaren vervliegen zoo spoedig, dat het ons heel natuurlijk scheen, na nog 7 jaren het vijf en twintigjarig jubelfeest van M. Buls, als Burgemeester van Brussel te mogen vieren. Tegen dien tijd zal ongetwijfeld ook het grootsche werk van Brussel-Zeehaven zijne uitvoering hebben bekomen, en zal de hoofdstad, dank zij drie harer grootste en werkzaamste burgemeesters, Jan Locquenghien, Julius Anspach en Karel Buls eene der prachtigste steden van Europa zijn geworden.

Locquenghien, Anspach en Buls zijn inderdaad de drie groote baanbrekers geweest aan wie Brussel zijne opkomst, zijnen bloei en vooruitgang verschuldigd is: voor bijna drie eeuwen legde Locquenghien den grondslag dier opkomst, door het graven der vaart die onze hoofdstad verbindt met de zee, een werk dat, te dien tijde, als een reuzenwerk mocht worden beschouwd, en sedert zijn ontstaan eene rijke bron van voorspoed, leven en beweging, niet enkel voor Brussel, maar voor heel Brabant is geweest.

Dat werk, thans zijne voltrekking, volgens de vereischten van onzen tijd, nabij, zal in de geschiedenis der drie laatste eeuwen een verbindingsteeken vormen tusschen de namen van Locquenghien en Buls en daartusschen prijkt natuurlijk de naam van Anspach, den herbouwer en gezondmaker van Brussel.

Aan burgemeester Buls was echter de eervolle taak voorbehouden, het werk van Anspach te voltooien, het herbouwde Brussel te sieren met al de pracht en den luister der kunst. Getrouw aan zijne zinspreek: ‘Rust roest,’ zelf kunstenaar en uitstekend geleerde, begaafd met buitengewone kennis en wetenschap, heeft hij zijne vaderstad tot eene prachtige kunst-

[p. 288]

stad herschapen. De opsomming der onder zijn bestuur en op zijn aandringen uitgevoerde werken ware al te lang; noemen wij enkel eenige der voornaamste, als de volledige herstelling van het prachtige Stadhuis, de herbouwing van het Broodhuis, de herstelling van de historische gebouwen der Groote Markt, de oprichting van den Vlaamschen Schouwburg; de afbraak van den Augustijnentempel, dien afzichtelijken bouwval die de plaats ontsierde en belemmerde, heden in de prachtige De Brouckereplaats herschapen, welke, naast het heerlijk gedenk teeken aan Julius Anspach ook den naam vereeuwigt van Burgemeester De Brouckere, aan wien Brussel insgelijks veel heeft te danken.

Bij bovengenoemde werken zouden wij nog een groot getal andere verfraaiingen en veranderingen kunnen aanhalen, die alle den stempel dragen van het gezond oordeel, de studie en den verlichten kunstsmaak van den man onder wiens 17-jarig bestuur zij werden ontworpen en uitgevoerd, van den Burgemeester wien het gegeven was, het werk zijner groote voorgangers, Locquenghien, De Brouckere en Anspach op zulke waardige wijze te voltrekken.

Het zal wel onnoodig zijn hier aan te halen wat wij, Vlamingen, aan den heer Buls verschuldigd zijn: hij immers was de eerste Burgemeester der hoofdstad, sedert de noodlottige omwenteling van 1830, die rechtvaardig genoeg was om te toonen dat Brussel zoowel de hoofdstad was der Vlamingen als der Walen, en te eischen dat beiden op denzelfden voet van gelijkheid werden behandeld, aldus eene klinkende logenstraffing gevende aan hem die, in weerwil zijner groote hoedanigheden, eens onbedacht genoeg was om te zeggen: ‘Il n'y a plus de Flamands à Bruxelles!’

Voor de nagedachtenis van Julius Anspach is deze dwaze en lichtzinnige bewering te betreuren; wij Vlamingen, kunnen daarvoor de schouders ophalen: gedurende het bestuur van M. Buls hebben wij, en heeft M. Buls zelf menigmaal het

[p. 289]

tegenovergestelde dier kleingeestige bewering overtuigend bewezen.

M. Buls heeft de Vlamingen geene gunsten of voorrechten geschonken - wij vroegen hem die ook niet, - maar hij is rechtvaardig geweest; en die rechtvaardigheid geeft hem recht op den dank en de erkentenis aller Vlamingen.

Wat M. Buls eerst als Schepen van Openbaar Onderwijs, later als Burgemeester, voor het volksonderwijs heeft gedaan is te algemeen bekend, om hier te moeten herhaald worden: hij begreep reeds vroeg, welke gewichtige en overwegende rol het verlicht wetenschappelijk onderwijs in het bestaan, in de toekomst van een volk speelt.

Immer en onwrikbaar getrouw aan de zuivere liberale grondbeginselen van gansch zijn leven, heeft hij zich nooit laten medeslepen door onbezonnenheden die de liberale partij tot machteloosheid moeten doemen. Hadde men sedert 1880 de wijze raadgevingen van den heer Buls niet in den wind geslagen, wij zouden ons niet bevinden op het punt tot waar wij heden zijn afgedaald. En nu nogmaals heeft de heer Buls de voorhand genomen om het middel aan te wijzen en toe te passen, dat de eendracht in het verdeelde liberale leger kan herstellen, opdat het, eendrachtig en sterk, bereid moge staan tegen den naderenden dag dat ons volk, na veertien jaren onrust, gewoel, onzekerheid en achteruitgang, tot de gezonde rede zal terugkeeren.

Met Antwerpen's gevierden Burgemeester Jan Van Rijswijk, heeft M. Buls dat gemeens, dat hij niet alleen zijne Vlaamsche landgenooten, maar Franschen, Duitschers. Engelschen, enz. in hun eigen taal weet te woord te staan, iets wat aan die beide Magistraten stellig een grooten en overwegenden invloed verleent.

Sedert vele jaren is M. Buls eerevoorzitter der Brusselsche Afdeeling van het Willems-fonds, en in vele omstandigheden heeft hij bewijzen gegeven van het hooge belang dat hij hecht

[p. 290]

aan het streven en den bloei dier Maatschappij: niets van wat tot den stoffelijken en zedelijken vooruitgang van het volk kan bijdragen is hem onverschillig; en dat hij volkomen begreep hoeveel nut het Willems-fonds heeft gesticht en nog kan stichten, bewijst onder andere zijn merkwaardige brief, voor een drietal jaren aan die Maatschappij gericht, waarin hij haar aanspoorde, een meer werkdadig deel te nemen, zelfs op economisch et staatkundig gebied, aan alles wat ons volk stoffelijk en zedelijk kan verheffen en verbeteren.

Dit jaar viert de Brusselsche Afdeelding van het Willemsfonds haar vijf en twintigjarig bestaan: wij hopen dat haar eerevoorzitter, de achtbare Burgemeester Buls, haar, bij die gelegenheid, zijn krachtig en bemoedigend woord niet zal onthouden.

De plaatsruimte laat mij niet toe deze beschouwing verder uit te breiden; ik besluit mijn schrijven met den dubbelen wensch, als Vlaming, als inwoner van Brussel en als een der oudste leden van het Willems-fonds: dat de heer Buls zijn vijf en twintigjarig Burgemeesterschap moge voltrekken, of, zoo hij bij zijn besluit blijft om zijn ambt neer te leggen, dat wij dezefde Vlaamschgezindheid, dezelfde vrijzinnige overtuiging, dezelfde bestuursbevoegdheid in zijn opvolger mogen begroeten.