Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 3

[p. 253]

Boekbeoordeeling.

Aan 't Minnewater. Brugsche Schetsen door D^r Maurits Sabbe, 144 blz, in-4^o. Met etsen en penteekeningen van Em. Renders. De Nederlandsche Boekhandel, Antwerpen. Prijs ingen. fr. 5. - geb. fr. 6.

Dit boek, de eersteling van den jongen heer Maurits Sabbe, hehelst drie schetsen uit het Brugsche leven: Cieltjie, Twee Kalverliefden en Hoe ‘Stientjie uit den Anker’ gevrijd werd. - Cieltjie verscheen voor 't ee rst in den Gentschen Almanak van 't Zal wel gaan voor 1894, en Twee Kalverliefden in dien voor 1896. Hoogst waarschijnlijk dus werd Cieltjie in 1893 geschreven, toen M. Sabbe nog maar 21 jaar oud was en die allereerste zijner schetsen, op zoo'n jeugdigen leeftijd vervaardigd, mag haast een meesterstukje heeten. En n^o 2 is zeker van geen minder gehalte: dezelfde frischheid van opvatting, levendigheid van voorstelling en juistheid van toon, even eenvoudig, gemoedelijk en kerngezond. Alles tintelt er van zonnigheid en Vlaamsche levenswarmte. En wat een weelde van aardige tooneeltjes: Cieltjie aan het trapje, Jantjie en Frans met de prijsduif, Barbara op de ladder, Jantje en 't piepoogje met den kindergroep aan den beekover, Verhelst met zijn verdachte ‘kaders’, Verhelst St-Niklaas verbeeldend, enz.

In n^er 3 wordt men gewaar, dat de jonge schrijver zijn krachten voelt aangroeien: hij voert een grooter aantal personnages op, en waagt zich aan ietwat meer verwikkelde toestanden. Het onderscheidt zich overigens door nagenoeg dezelfde hoedanigheden als zijn voorgangers; kostelijke too-

[p. 254]

neeltjes - getuigend van een fijnen waarnemingszin, van een geopend oog voor de luimige en zonnige zijde van het menschenleven - tooneeltjes vol kleur en geur, vol vroolijke scherts door een lichte hand geteekend, heeft men hier wederom voor het grijpen. Zoo vinden wij den aanvang der schets, met den plaagzieken Tierentijn, iets heel en al onbetaalbaars. Het geheel schonk ons nochtans geen zoo onverdeeld genot als de twee andere schetsen; misschien ter wille van kapitein Leonard, die op het laatste wel wat naar een caricatuur zweemt; misschien ook omdat onze aandacht wat meer van links naar rechts wordt verplaatst.

Het mag echter gezeid: de drie schetsen zijn echte pereltjes, die wij geen beginneling, maar een schrijver in al de rijpheid van zijn talent zouden toeëigenen, ware 't niet dat wij beter weten.

De taal, even jong en frisch, even eenvoudig en natuurlijk als de behandelde onderwerpen zelf, verdient allen lof. Het wemelt er van kleurige en geurige volksgezegden en mooie beelden; alles, ook het onbezielde, krijgt er leven en beweging. De dialoog, in het zoetvloeiend-naieve dialect van Brugge, is uitnemend geslaagd.

Door die streektaal en het inlasschen van een aantal gebruiken uit het Brugsche volksleven, door het heele kader ten andere, waarin de schrijver zijn personnages plaatst, heeft hij zijn schetsen iets door en door volksch en eigenaardig Brugsch weten te geven, dat de kunstwaarde van het boek nog verhoogt: die menschen zijn niet alleen springlevend, maar zijn wel degelijk Bruggelingen.

De prachtige etsen en de talrijke penteekeningen, waarvan sommige goed geslaagd mogen heeten, komen het genot der lezing nog vermeerderen. Kortom, Sabbe's eersteling is in alle opzichten iets puiks, en zal, ik twijfel er niet aan, door heel het Vlaamsche land gelezen en geprezen worden.

A. de Cock.

[p. 255]

Ada Negri, Stormen. Vertaald door Betsy Juta. Leiden, A.H. Adriani, 1897.

Ada Negri is zonder twijfel een hoogbegaafde dichteres. Aan Helene Swarth te doen denken, is, in dit geval waarin van navolging geen sprake kan wezen, een niet geringe verdienste. Diep gevoelt zij het lijden der armen; treffend zijn de beelden, die dat gevoel haar geeft. Wel zou men haar soms met Gustav Freytag willen toeroepen: ‘in het leven heeft de toestand der behoeftigen alle aanspraak op onze belangstelling en hulp tot verbetering; de zanggodin is geen pleegzuster;’ maar niet minder waar is, dat dichter zijn in de eerste plaats is: meer hart hebben dan andere menschen; en ook: waar de stof zóó behandeld wordt, valt het moeilijk met den dichter over de keuze dier stof te twisten. Bovendien, juist wanneer Ada andere, zij 't ook verwante, stof kiest, noopt zij ons tot tweemaal toe om verzet aan te teekenen. Eenmaal in 't belang der armen: als de handjes der ‘bleeke gracieuse dames’ hark en eg en spade gaan grijpen (blz. 17 dezer vert.) zullen ze zeker minder wasachtig worden; en dat zal in menig opzicht gelukkig zijn; maar - ze zullen vereelte handen tot ledig hangen en daardoor ledige magen tot ledig blijven veroordeelen; is het dan niet beter dat ze raketslag of tweewieler-stuurstang gaan grijpen?

De tweede maal in 't belang der kunst. Als een meisje weifelt tusschen haren geliefde, die in de verte verlaten ziek ligt, en hare moeder, van wie zij niet scheiden kan, dan is die weifeling zedelijk te veroordeelen; - ‘daarom zal de mensch zijnen vader en zijne moeder verlaten en zijnen wijve aanhangen,’ geldt ook de vrouw; - maar zulk een strijd tusschen twee plichten is een heerlijk onderwerp voor den dichter, voor de dichteres misschien nog meer. Doch het meisje in ‘Hij is ziek’ (blz 87) ziet niet alleen, niet in de eerste plaats zelfs, op tegen de scheiding van hare moeder; neen, veeleer tegen de reis!

[p. 256]

Het jammerhartige wordt in Apollo's rijk niet toegelaten, dan om er met de zweep te krijgen; en Ada vraagt voor deze vrouw onze belangstelling!

Wellicht bewijst dit, dat zij verstandig zal doen met zich tot haar gewone stof te beperken; en voor hare behandeling daarvan hebben wij slechts lof - voor zoover wij ze uit deze vertaling kunnen beoordeelen.

Ja, deze vertaling!

De bewoners van Darwinia - aldus vertelt Jan Holland in zijn kostelijken roman uit een nieuwe wereld, vooral niet minder kostelijk omdat de schrijver zulk een getuigenis voor de heilige zaak, die hij later verraden heeft, zeker gaarne zou herroepen - de Darwinianen dan eischten van den patermissionaris die hun van schoonheid gesproken had, de schoonheid te laten zien, en weêrlegden als echte demokraten zijn betoog van de onmogelijkheid een afgetrokken denkbeeld zichtbaar te maken - door hem met den dood te dreigen. Gelukkig herinnert de arme drommel zich, dat hij wel eens gehoord heeft van den kanon van Polukleitos; en trekt aan 't werk om naar dat voorschrift een levensgroot vrouwenbeeld te maken. Maar zijn herinnering van de afmetingen is gebrekkig; zijn werktuigen zijn 't nog meer; zijn kunst het meest; zoodoende komt er iets voor den dag, dat ongeveer het midden houdt tusschen de Kupris van Melos en een reusachtigen kikvorsch - en dat nu voortaan door de Darwinianen als de schoonheid wordt vereerd. Is het mijne schuld dat onder de lezing van Betsy Juta's werk deze geschiedenis mij te binnen schoot?

Zij is telkens in de war met maat, klemtoon en rijm. Het is hier de plaats niet om de talrijke voorbeelden aan te halen, waarmee wij deze bewering kunnen staven. Wij moeten het dus bij een ernstige waarschuwing laten.

Dr. W. Zuidema.