Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 3

[p. 46]

Letterkundige kroniek.

Emanuel Hiel. - Liederen en Gezangen voor groote en kleine kinderen (2^de boek). Gent, A. Siffer, 1896. 204 bladz. Prijs: 3 fr. - Edmond De Geest. - Ken u Zelf, Nederlandsche dicht- en fabelenkrans. Brussel, J. Vergaert en C^ie (Nationale drukkerij) 144 bladz., 1897. - Alexis Callant. - Een gebroken hart en andere vertellingen. Gent, Vanderpoorten, 1897. 204 bladz. - Nouveau Larousse illustré, Paris, 1897, Maison Larousse.

De heer Hiel heeft zijn jongsten bundel opgedragen aan zijn vrouw, ‘de tweede moeder zijner kinderen’. En waarlijk hij kon haar, in zekeren zin, niets mooiers aanbieden, want zijne Liederen en Gezangen, maken wel degelijk uit wat men zou mogen noemen: het boek der braafheid. Reeds bij den aanvang van zijn bundel zingt hij tot de kinderen over ouderenliefde:

‘Uwe ouders moogt ge nooit vergeten.’

Hij wil de kinderen edel, en spreekt hun over de liefde tot het vaderland en het geluk dat men smaakt in den huiselijken kring, dit vaderland in miniatuur. Hunne plichten, de liefde tot God, ons Vlaanderen worden er in bezongen in strofen, de eene beter geslaagd dan de andere. Ook tot het gemoed richt hij zijn gezangen, daar waar hij liefde vraagt voor de vogeltjes, 's winters, en medelijden voor de arme weezen, hongerig dwalend langs de straten...

Het is eigenlijk ook een boek van liefde.

Klinkt in het eerste gedeelte van dit boek de toon gemoe-

[p. 47]

delijk, als die van een braven leermeester kinderen onderwijzend, verder zwelt hij en wordt krachtiger, vooral wanneer hij zijn cantaten aanvangt. Hier denkt men onwillekeurig aan den dichter uit vroeger jaren.

Bij de verzameling der gedichten, waaronder er meer van zeer ongelijke waarde in voorkomen, werd niet de meeste zorg besteed. Ik vond er tweemaal hetzelfde stukje: De eerste indruk, onder nummer XI en LVIII en De lof van 't onderwijs, onder de nummers XLVI en CVIII.

Ook de heer Edmond De Geest schreef een boek dat, in zekeren zin, voor de kinderen bestemd blijkt. Ik herinner me nog steeds De Geest's optreden in onze Zuid-Nederlandsche letterkunde, stoutweg, met een realistischen roman in twee deelen, hier en daar sterk gekleurd. In die dagen kenden wij noch Styns' Ruwe liefde, noch Buysse's Recht van den sterkste. De roman van Edmond De Geest was een krachtige schouderstoot in ons letterwereldje en wij meenden veel van hem te mogen verwachten op gebied van romanliteratuur. De schrijver schijnt het bij dit eerste pogen gelaten te hebben; althans zegt hij ons in zijn voorbericht dat deze bundel - ongeveer honderd vijftig stukjes - behoort tot eene reeks van meer dan zes honderd soortgelijke gedichten die hij ook wil uitgeven, indien dit eerste deel genoegzaam bijval inoogst. In onze taal hebben wij reeds de voortreffelijke vertaling van La Fontaine, door Coninckx en ook twee bundeltjes van den heer Leo Leefson, waarin verscheidene zeer mooie stukjes voorkomen. Ik meen den heer De Geest te mogen waarschuwen tegen het ontegenzeggelijk gevaar dat er in ligt achtereenvolgens soortgelijke bundels uit te geven: de lezer mocht wel eens vermoeid worden.

Deze bundel is overigens niet het beste wat de heer De Geest heeft voortgebracht. Buiten de fabelen, waarvan enkele uitstekend geslaagd mogen heeten, schitteren de andere gedichtjes niet erg uit door bijzondere hoedanigheden.

[p. 48]

De heer Callant is ook een verteller voor de jeugd, - doch in proza. Zijn laatste bundel, waarvan de naam bovenaan deze kroniek voorkomt, is eigenlijk brave en stichtende lectuur. Groote kunst heeft hij niet beoogd in zijn boek; blijkbaar was het hem alleen te doen iets eenvoudigs zoo goed mogelijk te vertellen. En dit is hem gelukt. De verhaaltrant is ongedwongen, los en de voorstelling zeer bevredigend. Een gebroken hart bevat niets bijzonder nieuws. De geschiedenis is die van alle dagen, doch eenigszins te veel romantisch getint voor onzen tijd. Blinde Marten is uitmuntend verteld en bovenal zeer moraal. Lize, Marten en Gust zijn de ideale typen van ouderliefde en mannenplicht. Als strekking steekt het derde stukje - Suze de Bastaard - een weinigje af bij de overige. Hier geldt niet meer de optimistische levensbeschouwing. Heeft de schrijver er wel op gelet dat hier goedheid en deugd niet beloond worden? Want de beide hoofdpersonen, Suze en Flore - de deugd en de ondeugd - worden bitter gestraft. Het laatste opstel, de Gedenkschriften van een holsblok is een aardig stukje dat me genoegen deed.

Ik hou in 't geheel niet van haarklooverij, maar toch moet ik de aandacht van den schrijver vestigen op een leelijk en verouderd woord dat hij met blijkbare voorliefde gebruikt, nl. vezikken. Ook wel op een germanisme, hier of daar en op de natuurlijkheid in den dialoog, iets van voornaam belang.

Het uitgeven van de Nouveau Larousse illustré bewijst eens te meer dat wij ons wel waarlijk in het tijdperk van de omwenteling in de boekenwereld bevinden. De groote Larousse, die reusachtige encyclopedie, is niet in het bereik van vele beurzen. Daarom zijn de uitgevers op de gedachte gekomen het grootsche werk samen te vatten in een nieuw boek, van minder omvang, doch waarin alles wat men maar kan wenschen te weten, in beknopten vorm is opgenomen. En dat alles is opgeluisterd met duizenden gravures en een heele reeks gekleurde en gewone kaarten. Het werk verschijnt

[p. 49]

in wekelijksche afleveringen van fr. 0,50 - mooi papier, sierlijke, fijne letter en op drie kolommen gedrukt - of wel in deeltjes van tien afleveringen, ingenaaid. Deze twee eerste deeltjés zijn thans verschenen: het eerste, 160 bladzijden groot, gaat van A tot Albert. Het bevat niet minder dan 4828 artikelen, 699 gravures, 12 tabellen en 12 aardrijkskundige kaarten waaronder één gekleurde. Het tweede deeltje omvat de woorden tusschen Albert en Ankore en behelst 4451 artikelen, 816 gravures en 18 aardrijkskundige kaarten waaronder 4 gekleurde. Verscheidene hoogst belangrijke artikelen heb ik daarin ontmoet o.a. over Duitschland, - een algemeen overzicht van alles wat dit rijk aan belangrijks bezit - de Alpen, de Ziel, het ameublement, Amsterdam, de ontleedkunde, Antwerpen, enz.

Het spreekt van zelf dat al de artikelen niet zoo zeer uitgebreid zijn als in de Encyclopedie der XIX^e eeuw, van Larousse. Doch de uitgevers hebben zorg gedragen zooveel mogelijk mede te deelen, over alles wat wetenswaardig is, rekening houdend met de nieuwste ontdekkingen onzer dagen en daarbij steeds de meeste onpartijdigheid aan den dag leggend. Ik zal zooveel mogelijk trachten onze lezers op de hoogte te houden van dit alleszins belangwekkend en nuttig werk.

In eene volgende kroniek zal ik spreken over eenige nieuwe uitgaven uit Noord-Nederland.

Gustaaf Dhondt.

Gent, Oct. 1897.