Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 2

[p. 207]

De Thüringer sprookjesdichter in Vlaanderen.

Sedert verscheidene jaren reeds maakt D^r J. Pée zich verdienstelijk door zijne pogingen om ons de hedendaagsche Duitsche letterkunde beter te leeren kennen. In de ‘University Extension’ te Gent gaf hij een leergang over moderne Duitsche letteren; in het Tijdschrift van het Willems-Fonds, in den Tijdspiegel en elders nog liet hij verhandelingen verschijnen over Sudermann, Heine, Kinkel e.a.; in de Nederlandsche Dicht- en Kunsthalle en in den Gentschen Studentenalmanak gaf hij Nederlandsche bewerkingen van fragmenten of volledige stukken van Sudermann, Baumbach, Fulda, enz.

D^r Pée verdient allen lof voor dit streven. Het is inderdaad van belang voor de Vlamingen zich te laten rugsteunen door Duitsche letterkunde en wetenschap om bestand te zijn tegen den overweldigenden intellectuëelen stroom, die hun uit Frankrijk toekomt. Een uitgebreider kennis van de Duitsche litteratuur zal onze schrijvers nieuwe horizonten openen en hun in alle vakken en richtingen even talrijke en voor onzen volksaard veel geschikter voorbeelden verschaffen dan de Fransche letterkunde. Het groote publiek, dat het Duitsch niet machtig is, zal in vertalingen uit deze taal in overvloed vinden wat de beperkte voortbrengingskracht van onze kleinere litteratuur hem niet bezorgen kan. D^r Pée is van die waarheden doordrongen en laat er zijne onverzwakkende werkzaamheid steeds door leiden. Zijne Baumbach-vertalingen, die thans voor ons liggen, zijn daar een nieuw bewijs voor.

Niet alleen door de studie van de geschiedenis der Duitsche letteren, maar ook door zijn omgang met Duitsche schrijvers, door zijn meeleven van het Duitsche leven, gedurende zijn tweejarig verblijf aan de Rijnboorden, heeft D^r Pée de Duit-

[p. 208]

sche litteratuur grondig leeren kennen. Hij kon er dus met volledige kennis van zaken een keus in doen.

Rudolf Baumbach, de dichterlijke zanger van het heerlijke Thüringen, - voor het meerendeel van ons lezend publiek een onbekende - verdiende ten volle eene vertaling van zijne werken, en vooral van enkele dier sprookjes, waarin hij het eigenaardigst en het innigst zijne liefde uitspreekt voor de natuur, voor het woud, dat zijn jeugd met dennengeruisch omgaf, voor alles wat daar leeft en kwinkeleert, voor al die goede en booze wezens, waarmee de oud-Duitsche volksfantasie het bevolkte. Zooals D^r Pée het in een bondige inleiding aanstipt, is die sterke woud- en natuurliefde wel de kenschetsende hoedanigheid van Baumbach.

Het is maar jammer dat D^r Pée in dit voorwoord niet uitvoeriger over Baumbach handelt. Hij, die stellig nota's genoeg heeft om een gansche verhandeling over den Thüringschen dichter te schrijven, had hier wat meer over hem moeten meedeelen. Gaarne hadden wij daar over Baumbach's lyrische en epische gedichten alsook over zijn ander prozawerk een bepaalder en karakteristieker oordeel gevonden om aldus te kunnen zien in welke verhouding Baumbach's sprookjes tot zijne overige werken staan en des te beter hun verdienste te kunnen waardeeren. Wij willen wel gelooven dat D^r Pée gelijk had, uit de sprookjes te putten om ons een goed denkbeeld van den schrijver te geven, maar dat blijkt uit zijne inleiding niet.

De vertaalde sprookjes werden ontleend aan vier verschillende bundels: Zomersprookjes, Vertellingen en Sprookjes, Nieuwe sprookjes en Er was eens... De titel Moderne sprookjes werd buiten Baumbach om door den vertaler gevonden. Hij wilde er mee doen uitschijnen dat Baumbach's sprookjes geen louter navolgingen zijn van oude volksvertellingen, maar dat er een nieuw, een modern bestanddeel in voorkomt. Volgens D^r Pée bestaat de moderniteit van Baumbach's sprookjes in ‘een realistische verbinding van sprookje en novelle’. Onzes dunkens bestaat ze nog in iets anders. Het verwondert ons dat D^r Pée in zijne inleiding niet aan den Deenschen schoenlapperszoon herinnert met wiens wereldberoemde Eventyre fortalte for Boern Baumbach's sprookjes treffende familietrekken vertoonen. Bij Andersen heeft Baum-

[p. 209]

bach het voorbeeld zijner moderniteit gevonden. Het is stellig Andersen, die Baumbach op het denkbeeld bracht om in enkele zijner sprookjes een diepere gedachte te leggen dan dit in de volkssprookjes het geval is. Andersen leerde hem weer aan ieder handelend wezen, zelfs aan onbezielde voorwerpen, een eigenaardig, typisch karakter te verleenen, waarbij het den schrijver mogelijk was groote opmerkingsgaven en rijke verbeeldingskracht te laten blijken. In Baumbach's sprookje Het water van de jeugd ligt een diep menschelijke gedachte net als in Andersen's Nachtegaal of in zijn Kleine Meermin. Baumbach's Bevrijde Zielen. Wisselkind, Stomme Koningsdochter e.a. zijn even guitig, schertsend of hekelend als Andersen's Nieuwe kleederen van den Groot-Hertog, De Prinses en de Erwt e.a. En beide schrijvers nemen als grondslag voor hunne zinnebeeldige kritiek het menschelijke doen en laten. Dat mocht D^r Pée niet ontgaan zijn.

Die kleine aanmerkingen gemaakt zijnde, hebben wij over het boek niets dan goed te zeggen.

De sprookjes die de vertaler ons voorlegt, zijn met smaak en beleid gekozen. Niet alleen de mooiste wilde D^r Pée ons leeren kennen, maar ook de typischte. Wij treffen inderdaad verschillende sprookjessoorten aan bij Baumbach. Er zijn er, die nog heel dicht bij het volkssprookje staan, als b.v. De Steen Alectorius, een verhaaltje dat zeer veel gelijkenis vertoont met de geschiedenis van Genoveva van Brabant. Andere staan meer onder Andersen's invloed. Uit die twee groepen deed D^r Pée een goede keus.

Wij kennen onder de Vlaamsche uitgaven der laatste jaren weinig boeken, die, wat den inhoud betreft, zoo geschikt zijn als jongelingen- en kinderlectuur. Baumbach vertelt in een van zijne sprookjes De Duivels op de Hemelweide, dat een der grootste genoegens der engelen hierin bestaat dat ze op school niet leeren lezen in het Kruisken a.b.c., maar wel in mooie sprookjesboeken. Willen onze leeraars ook die vreugde aan hun jongens verschaffen, dat ze hun dan maar stoutweg de Moderne sprookjes in handen geven.

Wat ons het aangenaamst trof in dit boek is de mooie taal. Niet alleen de frischheid en de rijke beeldenkeus van den oorspronkelijken tekst bekoort den lezer maar ook het mooie

[p. 210]

van de vertaling. D^r Pêe heeft het zilver van den Duitschen schrijver tot een mooi Nederlandsch juweel bewerkt. Men moet een heel sterken bril opzetten om in de Nederlandsche bewerking nog hier of daar een Duitsch vlekje te ontdekken. D^r Pée heeft bewezen ten volle meester te zijn over ons Nederlandsch.

Om Baumbach hier bekend te maken, heeft D^r Pée een goeden helper gevonden in den teekenaar A. Van Neste, die verscheidene mooie platen voor het boek leverde. A. Van Neste sloot zich reeds bij verscheidene Vlaamsche schrijvers aan om hun werken te verluchten. Vroeger hebben wij reeds met lof over hem gesproken, maar ditmaal willen wij er toch bijvoegen dat zijne Baumbach-platen de mooiste zijn, die we nog van hem zagen.

Roeland Buskens.