Tijdschrift van het Willems-Fonds. Jaargang 1

[p. 49]

Uit Noord-Nederland.

Aan het feest van den beminden Heilige is de uitgave van vele boekwerken vooraf gegaan.

Het Nederlandsche auteursgild, dat er zijn werk van maakt tegen St. Nicolaas iets nieuws aan te bieden, is ook ditmaal niet achter gebleven. Het heeft de Nederlandsche letterkunde verrijkt met een stapel beduidende en onbeduidende werken, tot groote ontsteltenis van de heeren, die de boekjes ten geschenke ontvangen met het vriendelijk verzoek er een woordje over te zeggen in hunne bladen.

De groote bescheidenheid der uitgevers doet hen verzoeken ‘met een enkel woord van het werk te gewagen.’

Het egoïsme van den auteur voedt den wensch dat men kolommen zal wijden aan zijne schrifturen, en zijn hart voedt daarbij de stille hoop, dat die kolommen goedkeurende woorden zullen bevatten.

Onder de auteurs, die in hunne heilige plichten deze St. Nicolaas niet te kort zijn geschoten, treft men oude

[p. 50]

bekenden, nauweljks bekend geworden grootheidjes en nieuw aangekomen schrijvers.

Tot de nauwelijks bekend geworden grootheidjes, behoort Leo Luttel, die stilletjes onder dit bescheiden naampje zich liet voorstellen en na de ‘aangename kennismaking’, dat juist luid genoeg werd gezegd om haar oortjes te kunnen bereiken, zich opeens met haar heuschen naam laat aandienen ('t was maar voor een aardigheidje, die overbescheidenheid) en Zusterzielen aanbiedt met deze gansche omschrijving: door Egh. C. van der Mandele (Leo Luttel) Schrijfster van: Een Professorsvrouwtje.

Een pas aangekomen auteur, Mejonkvrouw de Savornin Lohman vond het niet noodig haar boek onder zulk een bescheiden naampje de wereld in te zenden. Phocius wil liever nog wat wachten met nadere kennismaking, en geeft daarom onder dien schuilnaam zijn drie Schetsen, waarvan ‘Kalverliefde’ de minste is en ‘De verloren Zoon’ een overgang schijnt tusschen dat en de beste der drie: De vreemde plant.

Onder de oude bekenden vindt men Maciaine Pont, die haar Poorterszoon van Hoorn aanbiedt. Het verhaal schrijft uit de dagen van Gravin Jacoba en Jan Lambertsz. de Cruyf. Wat de schrijfster over den ouden tijd gelezen heeft, vertelt zij eenvoudig, maar met smaak weer. Het boek is nog geïllustreerd door Christiaan Rochussen, wat zekerde waarde verhoogt.

H. Th. Chappuis liet door den Heer J. Valkhoff te Amersfoort een boekje aandienen met zes niet te best geschreven verhalen onder den naam van het eerste verhaal, Monsieur Paljas.

Een oude bekende is ook Virginie Loveling, die ‘Mijnheer Connehaye’ uitgaf bij L.J. Veen: een

[p. 51]

boek dat algemeen wordt geprezen en reeds in gedeelten in Eigen Haard verscheen. A. Aletrino gaf 2 bundels Proza: ‘Martha’ en ‘Novellen’. Scheltema en Holkema, die ze uitgaf, publiceerde ‘Martha’ reeds in het ‘Tweemaandelijksch Tijdschrift. Het boek bezorgt zijn lezers een beklemdheid en een gedruktheid die niet van deze wereld is en erg langdradig maar toch zeer lezenswaard. Louis Van Deyssel gaf, ditmaal bij L.J. Veen te Amsterdam, een deel Prozastukken, die bewijzen dat Van Deyssel zijns gelijke nog niet heeft gevonden in het uitschelden van sommige letterkundigen. Zonderling overdreven is hij soms in zijn lof omtrent enkele. Ik geloof dat het verstandig is, zich niets aan te trekken van het oordeel van Louis, die misschien door zijn uitschelderij wel onsterfelijk denkt te worden.

Johanna van Woude heeft voor haarwerkje weer een bijzonder aantrekkelijken titel verzonnen. ‘Van de muziek des levens’ draagt het tot opschrift.

Om de reeks oude bekenden nu maar te sluiten noem ik nog Louis Couperus. Hij kwam met ‘Willeswinde,’ een dichtbundel, en ‘Wereldvrede,’ een lijvig boekdeel als Majesteit, doch nu niet in twee helften; echter te groot om eens eventjes door te lezen en er dadelijk iets van te zeggen.

Wereldvrede - zoet-dichterlijk visioen - Illusie!

Wereldvrede, de verdeeldheid en beroeringen in onzen tijd roepen U toe dat gij zijt een Utopie!

Overal tweespalt. Hier moord en wraakneming; aan de andere zijde van den Oceaan opstand en omwenteling.

Tweedracht in Staat en Kerk. Tweedracht tusschen

[p. 52]

de burgers van hetzelfde land. Tweedracht overal. Zelfs in de kunst.

Hiervan getuigt ook het ontslag van den bestuurder der tweede Nederlandsche Opera: het gevolg van een geschil tusschen den directeur, den H^r C. Van der Linden en het nieuw gekozen Bestuur.

Die vijandige houding der beide partijen schijnt weder in een eenigszins vredelievende te zijn overgegaan. Althans de Heer Van der Linden leidt nog steeds de repetitiën voor de aanstaande Tannhauser-opvoering, waarvan de voorbereiding meer tijd vereischt dan aanvankelijk werd gedacht. De 1^ste uitvoering werd daarom reeds uitgesteld.

De raad van Beheer had een anderen leider ín de plaats van den Heer Van der Linden willen stellen. Dit nu is mislukt, vandaar mogelijk het bijleggen.

De aangeboden post werd niet begeerd en misschien wel omdat de finantieele toestand der Opera niet zoo'n rooskleurige is. Het Bestuur heeft het althans noodig geacht aan een door hem genomen besluit openbaarheid te geven, waarin wordt medegedeeld dat in afwachting dat het publiek zijnerzijds de bewijzen zal geven dat het hem ernst is met de goede zaak, de opengestelde inschrijving bij den Algemeenen Muziekhandel, te Amsterdam geopend te houden en vooralsnog de voorstellingen van de Nederlandsche Opera in de maand December te doen plaats hebben.

Het spreekt tevens den wensch uit, dat het nog ontbrekende geld in den loop dezer maand gevonden zal mogen worden, daar de ingeschreven som f. 14,000 niet toereikend is tot dekking voor mogelijke verliezen in het speelseizoen 1895/96.

Het Nederlandsch Tooneel heeft, om de Zustervereeni-

[p. 53]

ging in haar benarden toestand tegemoet te komen, het bedrag, waarvoor zij den Stadsschouwburg aan haar verhuurt, belangrijk vermindert.

De hoop bestaat dus nog de Nederlandsche Opera in het leven te kunnen behouden, doch demogelijkheid dat zij, na nog geen twee seizoenen levens, zal sterven is veel grooter.

Desire Pauwels en Orelio vonden in Duitschland schitterende verbintenissen, maar de overige artisten?

Is de nationale draagkracht in Nederland dan werkelijk te gering om een nationale kunstinstelling in stand te houden.

Het zou de tweede instelling zijn, die ten gronde ging binnen een jaar.

Het is te hopen dat de volteekening van het bedrag zal aanwijzen dat het Nederlandsche volk zijn kunstinstellingen weet te waardeeren.

Beter dan met de nieuwe Nederlandsche Opera is het gesteld met de Amsterdamsche Orkestvereeniging onder Directie van den H^r Wedemeyer.

Reeds gunstig bekend voor de Wereldtentoonstelling ofte wel Tentoonstelling van Hotel- en Reiswezen (op mij maakte zij den indruk van een kermisterrein, waar het publiek ontbrak), mag ze zich verheugen in voortdurende sympathie. Zij speelt voor flink bezette zalen in het Paleis voor Volksvlijt, waarmede het een contract heeft aangegaan voor dezen winter.

Het hoofdbestuur van de ‘Vereeniging ter bevordering der Nederlandsche Visscherij’ gevestigd te Katwijk aan den Rijn heeft aan den Raad der gemeente's Gravenhage een adres gericht waarin wordt aange-

[p. 54]

drongen om de noodige gelden beschikbaar te stellen voorden aanleg van een zeehaven te Scheveningen.

Door de stormen, die in het najaar, vooral in de Kerstdagen van 1894 langs de Nederlandsche kust hebben gewoed, is het Scheveningsche strand zoodanig geteisterd, dat het voor de daar thuis behoorende visschersvloot onmogelijk is geworden, daar te landen.

Door de ontwikkeling barer visscherij is Scheveningen aangewezen voor den aanleg eener haven en zal de badplaats Scheveningen van zulk een aanleg tevens groote voordeelen trekken.

De Haagsche Kamer van Koophandel heeft een conclusie aangenomen omtrent de reorganisatie der Kamers van Koophandel.

De conclusie strekt, om bij inactiviteit der Regeering, de herziening der regeling van den werkkring der kamer zelf ter hand te nemen, en een gecombineerde vergadering met andere Kamers uit te schrijven, ter bespreking van verschillende vraagpunten betreffende de wenschelijkheid van een regeling der werkzaamheden der kamers al dan niet bij de wet; eventueele openbaarheid der zittingen, praktischer verdeeling der kamers over de provinciën, onderzoek der geloofsbrieven en al of niet wenschelijkheid van het stelsel om de kamers een groote vereeniging te doen vormen met een permanent bestuur.

In de Tweede Kamer is de behandeling der personeele belasting voorloopig uitgesteld, omdat de heeren er anders niet genoeg over kunnen praten, want de begrooting moet vóor het nieuwe jaar behandeld zijn.

De personeele belasting komt nu weer aan de beurt na de kerstvacantie.

Op de rijwielen is in navolging van Frankrijk hier

[p. 55]

ook belasting geheven. Men betaalt 3 gulden voor elk rijwiel voor éen persoon ingericht en vijf wanneer het is ingericht om zijn tochtjes in gezelschap te maken.

Jhr M^r van Karnebeek, die het met den Hr. Gerritsen niet eens was over het niet laten betalen van belasting door een werkman, die f10 's weeks verdient, ontving, naar aanleiding eener uitdrukking, die hij zich veroorloofde, het volgende vleiende schrijven:

Aan Jhr. Mr. Van Karnebeek. Lid v/d. Tweede Kamer.

Medeburger!

In het verslag van de zitting der Tweede Kamer van Woensdag 27 November staat dat ge den heer Gerritsen, toen deze er tegen opkwam dat arbeiders met een verdienste van f 10 per week, belasting zouden moeten opbrengen, hebt toegevoegd: het volh moet dan maar wat minder feestvieren!

Deze uwe uitdrukking geeft de Anti-belastingvereeniging aanleiding u het verzoek te doen in eene door haar te houden openbare meeting als spreker op te treden, ten einde in de eerste plaats te bewijzen dat een arbeider van zulk een laag loon nog bij kan dragen in de belasting en ten tweede om aan te toonen dat het volk te veel aan feestvieren doet.

Zij vertrouwt dat een wel opgevoed mensch als gíj zijt, geen oogenblik zult aarzelen om haar uitnoodiging aan te nemen, nu het geheele Nederlandsche volk - zonder zich te kunnen verdedigen - door u beleedigd is.

Na burgerlijke groet,

Het bestuur der Anti-belastingvereeniging, enz.

Wie kaatst moet dan ook maar den bal verwachten.

14 December 1895.

Veritas.