De Tijdspiegel. Jaargang 64

[p. 94]

Opmerkingen en mededeelingen.

Hersenkwelling. Voor mij ligt een viertal boekjes in gelen omslag, die alle den titel dragen: Repetitieboek. Twee er van zijn een ‘voorbereiding voor gymnasia en middelbare scholen,’ dus bestemd voor kinderen van twaalf jaren. Twee daarenboven tot voorbereiding voor normaal- en kweekscholen, waarbij de leeftijd iets hooger kan worden gesteld. De schrijver dier boekjes is de heer D. Boswijk, districts- en arrondissements-schoolopziener te Arnhem, dus een man van het vak, die bij ondervinding weet, wat de hersenen van jonge kinderen in zich kunnen opnemen. Dat die boekjes veel voor repetitie gebruikt worden, bewijst de derde, vierde, vijfde en zesde druk, dien zij beleven. Wie den inhoud doorloopt, zal verbaasd staan over het bevattingsvermogen onzer tegenwoordige jeugd, over de massa van kennis, die zij in have hoofdjes kan bergen, vooral de jongens en meisjes van twaalf jaren. Welk een geheugen! zal men uitroepen. Blijft er nog wel voor die kinderen iets te weten over?

Neem n^o. IV, ter voorbereiding voor gymnasium en middelbare school, handelende over ‘aardrijkskunde van Nederland, zijne Koloniën en Europa en over de geschiedenis van ons vaderland.’ Daar vindt gij o.a. de volgende vragen, die op een examen zullen moeten beantwoord worden, voor de aardrijkskunde waarschijnlijk zonder gebruik van een kaart.

De oude Rijn was vroeger een rivierarm; waaruit blijkt dat?

Waar ligt het Lijsterveld?

Noem de zijrivieren van den Donau.

Welke plaatsen kent gij in Galicië? Waar wordt zout gevonden?

Noem eenige dorpen op, die in het Noorden van Friesland liggen.

Waarom noemt men den Oosthoek van Drenthe wel Drentsch Californië?

Waarom heet Meppel wel Drentsch Rotterdam?

Waar vindt men de Lijmers?

Noem de bijvloeden der rivieren van België.

Welke Alpenketen kent gij ten Zuiden van de Rhône en den Rijn?

In welk gebergte is de Finsteraarhorn?

Welke eilanden liggen in de Oostzee?

Waardoor wordt de belangrijkheid der rivieren van Rusland veel verminderd?

Welke zijn de uitvoerplaatsen der Wallachijsche laagvlakte?

Welke Donaumond wordt het meest bevaren?

Wat leveren de Jonische eilanden?

Geef de afhelling op van: Noord-Brabant, van den achterhoek van Gelderland en van Drenthe.

[p. 95]

Vergelijk het klimaat van Noorwegen met dat van Zweden.

Noem de kleine Soenda-eilanden.

Vergelijk het bergstelsel van Oost-Java met dat van West-Java.

Noem eenige bergtoppen in den Indischen archipel.

Naar welken kant stroomen de rivieren van Sumatra?

Waar vindt men op Java laag-land?

Vertel iets van Londen, Liverpool, Birmingham, Manchester, Sheffield (niet Cheffield; foei Heer Boswijk!) Stoke en Hull.

Hoe ziet het binnenland van Ierland er uit?

Deze proefjes, die wij met honderd andere zouden kunnen vermeerderen, zullen wel voldoende zijn om iederen lezer van bewondering te vervullen voor de aardrijkskundige kennis van onze tegenwoordige twaalfjarige jeugd.

Wij gaan nu tot de geschiedenis over en staan niet minder verbaasd over het bevattingsvermogen van de jongens en meisjes, die op de volgende vragen kunnen antwoorden.

Wanneer ontstond de Zuiderzee, wanneer de Dollart, wanneer de Biesbosch?

Welke waren de oorzaken van de opstanden der Friezen en der Bataven?

Wie waren Horuk, Heriold en Hemming?

Toen de graven zich vrij, onafhankelijk van den leenheer achtten, stelden zij in elke gauw een baljuw aan. Welke waren de drie voornaamste werkzaamheden van den baljuw?

Welke ambtenaren stonden onder den baljuw?

Hoe waren de legers in dien tijd samengesteld?

Zet iets bij 100 vóór Christus, 50 vóór Christus, 10 vóór Christus, 28, 47, 69, 70, 400, 630, 695, 755, 768, 800, 803, 810-1010, 814, 843, 879.

Met wie huwden de dochters van Graaf Willem III?

In welk jaar eindigde de oorlog tusschen Margaretha van Henegouwen en haren zoon Willem van Beieren?

Zet iets bij; 1015, 1018, 1190, 1219, 1256, 1296, 1299, 1304, 1323, 1337, 1348, 1349, 1350, 1354, 1356, 1357.

Noem drie kinderen van graaf Albrecht.

Wie waren de vier achtereenvolgende echtgenooten van Jacoba van Beieren?

Wat werd er bepaald bij het verdrag van 1419?

Wat werd er bepaald bij het verdrag van Delft?

Zet iets bij; 1389, 1404, 1417, 1419, 1420, 1423, 1425, 1426, 1428, 1433, 1436.

Welke kinderen van Filips den Schoone en Johanna zijn u bekend?

Hoe dacht Karel V over de Hervorming?

Waarom bleef Filips II hier nog van 1555-59?

In welke opzichten was het jaar 1573 een gelukkig jaar?

Zet iets bij: 1559, 1564, 1565, 1566, 1567, 1568, 1572, 1573, 1576, 1577, 1578, 1579, (er staat 1779).

Geef een geslachtslijstje, dat begint met Willem van Nassau en Juliana van Stolberg en eindigt met koningin Wilhelmina.

Hadden de vroedschappen nog dezelfde beteekenis als in den tijd van Philips den Goede?

Heeft Oldenbarnevelt ook den titel van raadpensionaris gedragen?

Zet iets bij elk jaartal van 1580 tot 1588.

[p. 96]

Kunt gij verklaren, waarom vooral de Staten van Holland er tegen waren, dat aan de Staten-generaal een groote macht werd toegestaan?

Wie wenschten met het oog op de godsdienstwisten een Nationale Synode, wie gaven de voorkeur aan Provinciale Synodes?

Maar genoeg, al is de voorraad lang nog niet uitgeput. Als wij deze en dergelijke vragen lezen, moeten wij ons telkens herinneren, dat het kinderen van twaalf jaar zijn, die ze moeten beantwoorden, dat zij al die jaartallen in het hoofd moeten hebben, met de gebeurtenissen erbij. En dan vragen wij: waartoe dient al dat geheugenwerk? Terwijl er zoovele boeken zijn, waarin men het nalezen kan. In ons oog is het - kersenkwelling, anders niet. Ja toch, ook hersenbederf.

Q.N.