De Tijdspiegel. Jaargang 63

[p. 345]

Levenswoorden.

Een gezonden geest moge men opsluiten op een dakkamertje, in een armoedig kleed, in een ziekelijk lichaam of in wat ook, hij zal steeds zijn onvervreemdbare vrijheid behouden zijn reeks bezwaren te overwinnen, te arbeiden en zich te verheugen.

Carlyle.

Vrij is de man, die zich beschouwt als onderdaan van de wereld wet. Het eerste voordeel van zulk een man is, dat hij zich niet verzet en in opstand komt, maar gehoorzaamt. 't Is, zooals lang geleden de arme Henry Marten schreef:

‘Een woord is 't, veel gezegd en wijsheidstaal:
Wel hem, die vroolijk doet en lijdt al wat hij moet.’

Ja, vroolijk. Wie opgewekt zijn arbeid en zijn lijden op zich neemt, hem alleen zijn de hoogere machten gunstig en de akker des tijds levert hem zijn vrucht. Hoe dikwijls is het gezegd; alle edelen der wereld hebben het gekend en in velerlei talen getracht het ons te laten weten. Het eigenlijke wezen van allen godsdienst, die was en zijn zal, is, de menschen vrij te maken. De vrije man gaat met vromen moed door storm en onweer den hem aangewezen weg. Den raad en de stem te hooren van zulke menschen over de dingen des levens, is veel waard. In zulke menschen huist de ware mensch. 't Is niet het gewone soort, maar zij zijn toch wel bekend. Tegenwoordig zijn zij zeer zeldzaam geworden, maar toch niet geheel uitgestorven. Zij moeten weer talrijker worden, wanneer God deze planeet nog lang bewoonbaar wil houden.

Carlyle.

De moed, dien wij wenschen en hoogachten, is niet de moed gelaten te sterven, maar manlijk te leven. Die moed ligt diep in de ziel; met zachte warmte voedt hij alle andere deugden en gaven, die zonder hem niet leven kunnen. In nauw verband met dien moed en uit dapperheid deels voortvloeiend of deels daardoor beschermd staan de gemakkelijker te onderscheiden eigenschappen van waar zijn in woorden en gedachten, van eerlijkheid in handelen. Wederkeerig oefenen zij invloed op elkander uit; immers, evenals de betooning van waarachtigheid en eerlijkheid de levensplicht en het hoofddoel van den moed zijn, zoo kunnen deze weder zonder den moed geen werkelijkheid worden.

Carlyle.

[p. 346]

Onmogelijk is een ongelukkig woord. Van hen, die het veel in den mond hebben, is niets te wachten. Wie zegt: er is een leeuw op den weg? Lafaard, sla den leeuw dood; die weg moet betreden worden. Op het gebied van kunst, van het practische leven zijn tal van critici gewoon te bewijzen, dat voortaan alles onmogelijk is en dat wij nu eenmaal onder een algemeene alledaagschheid zijn gekomen en daarmee tevreden moeten zijn. Laten die heeren bewijzen; dat is nu eenmaal hun beroep. Het was bewezen, dat de dichtkunst onmogelijk was, en - daar kwamen Goethe en Burns. Platte alledaagschheid was alles, wat wij te wachten hadden, en - daar kwam Napoleon en veroverde de wereld. ‘Impossible!!’ riep Mirabeau zijn secretaris toe, ‘ne me dites jamais ce bête de mot.’

Carlyle.

Hij, die zegt, wat werkelijk in hem is, zal ook menschen vinden, die naar hem luisteren, al zijn de hindernissen ook nog zoo groot.

Carlyle.

Echte humor komt evenzeer uit het hart als uit het hoofd. De grond is niet minachting maar hoog stellen. Humor is geen schaterlach maar de stille glimlach, die veel dieper ligt. Hij is de bloem en de geur, de reinste uiting van een diepe, schoone natuur, welke in harmonie is met zichzelf, verzoend met de wereld en haar armzaligheid en haar grillige tegenstellingen, aan die tegenstellingen nieuwe elementen bindend van schoonheid en goedheid.

Carlyle.

De gezondheid is zoowel voor haar bezitters als voor anderen een hoogst gewichtige zaak. Welbezien heeft de humorist niet zoo geheel ongelijk, die zich voornam alleen de gezondheid te eeren en, in plaats van te buigen voor adel en rijkdom, de gewoonte had alleen voor gezonden den hoed af te nemen. Mooie, prachtige equipages met bleeke gezichten gingen voorbij, maar op zulke beklagenswaardige dingen lette hij niet; voor huizen met roodwangige mannen stond hij stil en groette eerbiedig. Gezondheid is harmonie in het leven; zij is, zooals de ervaring leert, de hoofdsom des levens.

Een gezond lichaam is goed, maar een gezonde ziel is meer dan al hetgeen de mensch verlangen kan, het heerlijkste, waarmee de hemel onze arme aarde kan begiftigen. Zonder kunstige, wijsgeerige medicamenten, zonder het keurslijf der toch altijd zeer twijfelachtige geloofsbelijdenissen ziet de gezonde ziel, wat goed is, neemt het aan en houdt daaraan vast; evenzoo herkent zij, wat slecht is, en stoot het vanzelf van zich af.

Carlyle.