De Tijdspiegel. Jaargang 45

[p. 210]

Levenswoorden.

Men bevrijdt zich van een kwellende gedachte, van een pijnlijke gewaarwording het best, wanneer men haar in duidelijke bewoordingen neerschrijft, wanneer men haar zuiver voorstelt. De kramp der ziel lost zich op deze wijze op en men voorkomt een herhaling.

Feuchtersleben.

Een degelijk mensch moet steeds degelijk werk voor zich hebben, een taak, die de inspanning van al zijn krachten vereischt. Het leven toch is een spanning, meer of minder gedwongen; elk terugwijken is een ziek zijn, een versterven.

Feuchtersleben.

Geen krachtiger voorbehoedmiddel voor het afzichtelijke spook des ouderdoms, voor de verdorring van ons wezen, welke hem aankondigt of begeleidt, dan een vroolijk scepticisme - niet over de eeuwige waarheden, maar over zichzelf. Voor de eenzijdigheid van zijn eigen bestaan bestendig op zijn hoede te zijn - dat is de eeuwige jeugd.

Feuchtersleben.

Kennis kan ons geen belangstelling in het leven inboezemen; zij toont ons veeleer het leven in zijn nietigheid. Phantasie en gevoel wekken onze deelneming op in de voorbijgaande verschijnselen en maken ons daardoor gelukkig. In dezen zin is de kunst een gezonder streven dan de wijsbegeerte.

Feuchtersleben.

Het hoofdgebrek van den mensch is traagheid; zij ondermijnt in verschillende vormen ons welzijn. Bij beschaafden verschuilt zij zich achter de wijsgeerig geheeten sceptische wereldbeschouwing, welke men Hamletisme zou kunnen noemen, om een type te nemen. Het is een opgeven van zichzelf, een vrijwillig ziek worden en sterven. Gezondheid, leven is zelfopwekking.

Feuchtersleben.

‘Je ne sais, - mais j'aurais plus d'horreur d'un poison noir que d'une eau transparente comme celle-ci’ - zegt een meisje in het Théâtre de Clara Gazul, die, gereed om zich te vergiftigen, het heldere vocht aanschouwt. Dat meisje geeft ons een goede les. Het komt op de kleur aan, welke wij den dingen geven, waartoe wij nu eenmaal bestemd zijn.

Feuchtersleben.

[p. 211]

Een opgewekte stemming is als het avondrood of als een gekleurd glas, waardoor wij de wereld schoener zien.

Feuchtersleben.

Wij moeten onszelf zoo behandelen, als zekere geneesheer zijn zieken behandelde; de ongeneeslijke verloren het leven, maar nooit de hoop.

Feuchtersleben.

Niet ontstemd te zijn - is een eisch, dien men den mensch niet stellen kan. De snaren van een muziekinstrument worden door de lucht, zij worden ook wel door haar aard ontstemd. Dat is nu eenmaal zoo. Nu is het zeker een moeilijk werk, op zulk een instrument goed te spelen, maar de virtuoos volbrengt dat - een tijdlang; hij doet het, totdat snaar bij snaar ontstemd raakt en geen enkele meer aanslaat.

Feuchtersleben.

Een zeker optimisme - de vrucht zonder twijfel van de echte levensphilosophie - behoort tot de gezondheid der ziel. Wie met de wereld niet tevreden is, zal 't ook met zichzelf niet zijn. En wie met zichzelf niet tevreden is - zal hij niet van verdriet verkwijnen? Zal hij zijn innerlijke gezondheid bewaren kunnen?

Feuchtersleben.

Wanneer men werkelijk iets negeeren, wegmaken wil, moet men wat anders in de plaats stellen. Deze wet is niet alleen voor de gezondheid van de ziel, maar voor het geheele leven van het hoogste belang. Het gemeene, slechte, valsche, leelijke wordt slechts dan ontkend, wanneer men het edele, ware, schoone in de plaats zet. Wanneer men al die verkeerdheden als werkelijke dingen beschouwt en er aldus tegen strijdt, is men verloren; men moet ze als niets behandelen en iets anders scheppen.

Feuchtersleben.

Het zoogenaamde afleiding zoeken leidt tot niets; immers, terwijl ik steeds het voornemen heb mij van A. of B. af te leiden, houd ik ze juist daardoor in mijn geest en bereik mijn doel niet; A. en B. wijken echter vanzelf, wanneer ik mij geheel richt tot C.

Feuchtersleben.

De neerslachtigheid komt van binnen en ondermijnt vandaar het menschelijk organisme. Een verdriet, dat van buiten komt, is dikwijls het geschiktste middel, om het evenwicht te herstellen. Gelukt het, de opmerkzaamheid, hetzij door een gesprek, hetzij door lezen, hetzij door herinnering of door plichtgevoel, op een bepaald voorwerp te concentreeren, dan zal de neerslachtigheid of dat verdriet nog eer de kracht verliezen, en dat zal zeker geschieden, wanneer de lijder onbemerkt door een ander in deze richting kan worden gebracht.

Feuchtersleben.

[p. 212]

Boeken zijn brillen, waarmee de wereld bezien wordt; zwakke oogen kunnen ze niet ontberen; de vrije blik in het leven houdt echter het oog gezonder.

Feuchtersleben.

Lezen moet alleen een surrogaat zijn voor zelf-denken. Wanneer men leest, worden eigenlijk onze gedachten door een ander geleid, en daarom moet men alleen dan lezen, wanneer de bron van onze eigen gedachten niet meer vloeit, wat ook bij de voortreffelijkste geesten dikwijls genoeg het geval is. Mag men ook soms een waarheid, een beschouwing, die men met veel inspanning slechts langzaam door eigen denken en combineeren gevonden heeft, veel gemakkelijker in een boek kunnen opslaan, dan is het toch honderdmaal meer waard, wanneer men haar door eigen denken heeft verworven, want alleen in dat geval vormt zij een integreerend deel, een levend lid in het geheele stelsel van ons denken, staat daarmee in zuiver en onafscheidelijk verband, wordt begrepen met al haar oorzaken en gevolgen, draagt de kleur, den toon, den stempel van onze geheele denkwijze, is op den rechten tijd, als een behoefte van ons denken ontstaan, zit derhalve vast en kan niet weder verdwijnen.

Wanneer wij lezen, denken anderen voor ons; wij herhalen alleen het denkproces van anderen. Het is daarmee als met den leerling, die schrijven leert en met de pen de door den onderwijzer geschreven trekken namaakt. Daarom is de arbeid van het denken bij het lezen voor een goed deel gestaakt. Vandaar, dat het een ontspanning is, wanneer wij van het bezig zijn met onze eigen gedachten overgaan tot lezen. Onder het lezen is ons hoofd eigenlijk slechts de speelplaats van de gedachten van anderen. Vandaar, dat hij, die veel en bijna den geheelen dag leest en verder zich alleen bezighoudt met gedachteloos tijdverdrijf, langzamerhand het vermogen verliest zelf te denken, - evenals iemand, die altijd rijdt, eindelijk het loopen verleert.

Schopenhauer.

Zoekt den omgang met menschen, die u sterker maken tot het vervullen van uw levenstaak; vliedt daarentegen als een smetstof hen, die een gevoel van leegte en van zwakheid in u achterlaten.

Feuchtersleben.