De Tijdspiegel. Jaargang 45

[p. 546]

Uit den vreemde, meegedeeld door Mevr. Van Westrheene.
Nommer 23.
Eene schets uit Madrid.

Nommer 23 heeft iets origineels; wel gelijkt hij in sommige opzichten op alle andere koetsiers, maar toch geeft hij eene afwisseling, eene soort van verkwikking in eene vervelende eentonigheid. Mijn koetsier draagt bij voorbeeld geene livrei en geen hoogen stijven hoed; niets van dat alles. In zijn wijden mantel gehuld, met zijn slappen vilten hoed op één oor, zit hij gemakkelijk op den bok van zijn wagen en doet een dutje aan den hoek van het plein.

‘Heidaar, koetsier!’ riep ik hem toe.

‘Wat is er?’ vroeg hij zoo vertrouwelijk, alsof hij tot een kameraad sprak.

‘Hoe laat is het?’

‘Wel, gij hebt immers maar naar boven te kijken?’ zeide hij.

‘Gij hebt gelijk, neem mij niet kwalijk, vriend,’ was mijn antwoord en ik keek op de klok van het raadhuis.

‘Twintig minuten over drieën.’

‘Goed.’

En mijn koetsier wilde zich in beweging stellen. Zijn klepper, een directe afstammeling van Rosinante, keerde zijn hoofd om, alsof hij wilde zeggen:

‘Kijk eens aan, wij hebben een passagier! Dat gebeurt niet veel.’

‘Naar de Serranostraat, nommer 40,’ gaf ik op.

‘Och kom!’ kreeg ik vertrouwelijk terug: ‘Gaan wij naar Castelar?’

‘Ja, vriend; rijd maar op, wat vlug, als 't u belieft.’

Van vlugheid was echter geene sprake. De kerel trok zijn mantel wat recht, maakte eene cigarette en zeide toen, met de uitdrukking van iemand, die niet van rijden houdt:

‘Komaan, vooruit dan maar.’

En wij reden eindelijk voort.

Neen maar, die Madridsche huurkoetsiers! Men heeft onder een rit al den tijd, om tot zichzelven in te keeren. Al laat de man nog zoo hard en zoo dikwijls zijne zweep knallen, zijn paard zet het nooit op een draf, maar blijft stapvoets loopen.

[p. 547]

‘Zeg, koetsier! Ik heb haast!’

‘Wij zullen er wel komen; wees maar tevreden, de dag is nog lang.’

Nadat wij een paar straten doorgereden waren, begon mijn koetsier met een anderen te praten, die achter ons reed, doch zoodra zij naast elkander reden, begon er een geregeld gesprek, op onze kosten. Op de onze zeg ik; want in het andere rijtuig zat insgelijks een slachtoffer van de beide koetsiers, een heer, wiens oogen mij schenen te vragen:

‘Rijden wij bij het uur?’

Mijn koetsier zette intusschen zijne conversatie voort en vroeg zijn kameraad:

‘Wel, Frans, hoe gaat het u in uw huwelijk?’

‘Miserabel,’ antwoordde ‘Frans’. ‘Zoodra ik dit vrachtje achter den rug heb, ga ik naar het kantongerecht.’

‘Wel, wel! Wat moet gij dáár doen?’

‘Mijn oudje heeft mij met de andere betrapt.’

‘Waar?’

‘Bij den afloop van het stierengevecht. Ik reed mijne Pepa heel genoeglijk gratis naar huis, en pardoes! Daar schoot mijn oudje eensklaps toe, sprong in de kast en begon de arme Pepa te travailleeren. Wat kon ik anders doen, dan van den bok springen en erop losslaan? Eindelijk werden wij allen opgepakt en ingerekend; mijne kleine Pepa ook.’

‘Wat zijn die vrouwlui toch dom!’

‘Mijnheer,’ had ik eindelijk den moed aan mijn lotgenoot te vragen, ‘wat dunkt u, als wij intusschen eene partij piket speelden?’

Doch hij was niet tot schertsen gestemd en riep:

‘Neen maar, dat is niet langer uit te houden,’ en hij stak zijn hoofd uit het portier en riep: ‘Wilt gij u nu stilhouden, kerels?’

‘O ho, o ho!’ ontving hij van mijn koetsier ten antwoord; ‘geene grofheden, hoor! Of ik geef er u een op uw gezicht, waaraan gij lang genoeg hebt.’

‘Bedaard, bedaard, Mijnheer de koetsier,’ zeide ik, sussende.

‘Ik ga nog liever te voet,’ bromde mijn buurman.

‘Meent gij dan, dat het voor mij een pretje is, u te mogen rijden?’ vroeg zijn koetsier lachende.

Eindelijk kwamen de rijtuigen in beweging, ieder in eene andere richting. Doch bij den eersten hoek, dien wij omsloegen, hield mijn koetsier weder stil.

‘Wat is er nu weder?’ vroeg ik.

‘Geduld, geduld, Mijnheer; wij gaan oogenblikkelijk verder, ik heb alleen maar geene lucifers bij mij.’

Hij klom van den bok en liep een tabakswinkel in; ik keek hem onrustig na; daar trof hij een ouden bekende in den winkel aan, een pastoor, die zijne snuifdoos liet vullen. Mijn koetsier klopte hem op den buik en zeide:

‘Wel, zijt gij daar, Don Lucas! Hoe gaat het? Hoe gaat het?’

‘Zoo, zoo.’

‘Geene begrafenissen, geene bruiloften, geene blagen te doopen? Nu, uwe zaak brengt toch niet zooveel op als de mijne, zou ik meenen. Tot weerziens, Don Lucas! Ik heb daar zoo'n aap te rijden, die buiten wacht, een twistzoeker, wien men niets naar den zin kan maken. Adieu.’

Nu kwam hij terug en wij gingen verder, de Puerta del Sol door, toen er een regiment door marcheerde, met pauken en trompetten voorop.

[p. 548]

De koetsier ging op zijn bok staan, om het geheel beter te kunnen bewonderen.

‘Knappe kerels, hé?’ vroeg hij mij trotsch.

‘Ja, ja; maar mij dunkt, wij konden wel doorrijden.’

‘Och, wij komen er vroeg genoeg.’

En hij legde de zweep over zijn Rosinante, die het geheel met hem eens scheen.

‘Ha, daar zijn wij eindelijk in de Alcalastraat,’ dacht ik. De zon scheen en de voetgangers genoten het fraaie weder met al de kalmte, die den Madridschen slenteraar eigen is. Geen mensch scheen haast te hebben; iedereen bleef ieder oogenblik staan, om te praten, te rooken en te lachen. De winkelbedienden stonden voor de deuren der magazijnen en maakten complimentjes aan de voorbijgaande mooie meisjes.

‘Ola, mijn net poppetje! Hoor toch eens, liefje!... Wilt gij mij vergunnen, mijne sigaar aan uwe oogen aan te steken? Ola, Ola! Dat zijn eerst mooie meisjes!’

De meisjes coquetteerden en giegelden aan de hoeken der straten, te midden van stierenvechters en ledigloopers van allerlei slag, met hare mantilla's om de schouders en den bonten zijden doek om hare hoofden geslagen.

De klokken eener naburige kerk maakten een oorverdoovend geraas. Het rijtuig rolde nu sneller voort, alsof het door het gebombam werd aangevuurd. ‘Den hemel zij dank,’ mompelde ik; ‘nu komen wij goed vooruit.’

Nadat wij een tijdlang op die wijze doorgereden hadden, kwam er weder iets tusschenbeide. Het viatico, dat wil zeggen een priester, voorafgegaan door een misdienaar met luidende bel en wierookvat, die het allerheiligste aan een stervende moest brengen, kwam ons te gemoet.

De voetgangers ontblootten hunne hoofden en knielden neder. Mijn koetsier tikte op het voorraampje en vroeg mij:

‘Wil ik het rijtuig aanbieden?’

Wat zou ik doen? In Madrid is dat nu eenmaal gebruik. Ik nam mijn hoed af, steeg uit en gaf den priester een teeken, om in te stijgen, hetgeen hij oogenblikkelijk deed. Men moet zulk eene eenvoudige, vrome handeling zelf gezien hebben, om er zich een begrip van te maken. De koetsier reed stapvoets, met ontbloot hoofd vooruit. De misdienaar liep voor het rijtuig uit en luidde zonder ophouden de bel. Naast en achter het rijtuig liepen de bloedverwanten en vrienden van den stervende, met kaarsen in de handen, en eenige vrome vrijwilligers, eene aanzienlijke vrouw, twee of drie heeren, een dienstmeisje en ik.

‘Zou het ver wezen?’ dacht ik. Niemand vroeg het; wij liepen steeds mede, en overal vielen de menschen op hunne knieën en hielden de rijtuigen stil, terwijl wij hun voorbijgingen.

De zieke woonde in de Almirantestraat, op eene zesde verdieping. Het was een oud, vervallen huis, waarin ongeveer dertig arme huisgezinnen woonden. De priester ging naar boven, wij altijd achter hem aan, en op iedere verdieping kwamen er jonge meisjes, ambachtslieden, modemaaksters en studenten uit de deuren hunner respectieve woningen te voorschijn. Ieder bracht zijne kaars bij, welke hij of zij voor zich uithield. Een bekoorlijk meisje met Andalusische oogen lichtte bij met eene kaars, en eene oude vrouw deed het onder het mompelen van gebeden met eene petroleumlamp, de studenten met kleine eindjes kaars, de ambachtslieden met olielampjes.

[p. 549]

Overal heerschte eene diepe, ernstige stilte. Men hoorde niets dan het knetteren der kaarsen en het kraken van zolen op de trap.

Op de zesde verdieping wachtte ons de dood. Wij traden in een eenvoudig, zindelijk vertrek, waarvan de meubels bestonden in eene latafel, die in een altaar herschapen was, met een Mariabeeldje, met bloemenvazen en was-kaarsjes erop; vervolgens uit vier stoelen, eene naaimachine, een paar etsen in lijsten aan de muren, een portret van Trascuelo en eene guitaar, die bij het venster hing.

Op den achtergrond stond het ledikant, waarin de stervende, die op zijn rug lag en zijn laatste oogenblik afwachtte. Aan het hoofdeinde stond eene schreiende vrouw en knielden twee kinderen. De priester trad naar voren; wij knielden allen neder: de aanzienlijke vrouw, de bloedverwanten, de buren, de ambachtslieden, de meisjes en ik. Buiten op straat hoorden wij nog op een draaiorgel den Faustmarsch spelen.

Nadat de plechtigheid afgeloopen was, gingen wij heen. Wij wisten niet, wie de stervende man was, doch hoewel wij hem niet hadden gekend, hadden wij allen een plicht jegens hem betracht. Bij de poort gingen wij uit elkander. De vrouw van aanzien steeg in haar coupé en ik zocht mijn koetsier op, die mij aan den hoek der straat had afgewacht en nog altijd, in zijn wijden mantel gehuld, zijne sigaar rookte.

‘En nu vooruit, oude!’

‘Serranostraat, 40.’

Hij legde zijne zweep over het paard en reed nu zeer snel, die goede man. Het was bijna niet te gelooven!

Doch toen wij over de Ronda de Recoletos reden, werd de weg ons versperd door een troep straatjongens, die als bezetenen schreeuwden.

‘Wat is er nu weder te doen?’ dacht ik.

‘De groote lijst! De groote lijst!’

Het was de dag van de trekking der groote staatsloterij. De trekking was afgeloopen en vierhonderd bengels boden de lijsten der nommers, waarop een lot was gevallen, op de straten te koop aan.

Van alle kanten daagden de menschen op, die onder het loopen de gekochte lijsten nakeken.

Daar hield het rijtuig weder stil en mijn koetsier zocht naar een koperen muntstukje in zijn zak.

‘Heidaar, jongens, geeft er mij eene!’ riep hij en kocht de lijst, die hem misschien tot millionnair maakte.

Ik was toen reeds zoo zenuwachtig, dat ik zeide:

‘Hoor eens, als wij nu niet voortrijden, ga ik eruit.’

Mijn koetsier luisterde in het geheel niet, liet zijn paard stapvoets doorrijden en ik was overtuigd, dat het dier oplettender op zijn plicht was dan hij.

Daarop gaf mijn Nommer drie en twintig mij de lijst over, benevens een verkreukt lot, dat hij uit zijn vestzak had gehaald, en zeide:

‘Kijk toch eens na, of “wij” iets gesnapt hebben!’

Ik deed gaarne alles, wat de man verlangde, mits wij slechts voortreden, en bestudeerde de zestienduizend nommers; dat kortte althans den tijd.

Terwijl ik nog aan het zoeken was, kwamen wij in de Serranostraat aan.

Eindelijk!

[p. 550]

In één sprong was ik uit het rijtuig en gaf den koetsier de lijsten en het lot terug.

‘Ziedaar, zoek nu zelf maar!’ riep ik. ‘Onder de honderden is nog niets. Veel voorspoed! Wacht op mij; ik houd het rijtuig aan.’

Waarom ik hem aanhield, wist ikzelf niet; het was zeker, omdat ik aan den man gehecht was geworden, omdat wij zoolang bij elkander waren geweest.

Nadat ik mijn bezoek had afgelegd, kwam ik weder op straat, en mijne oogen zochten mijn ouden vriend.

Wat zou er nu weder aan de hand zijn? Daar stond hij, door menschen omringd; hij had een grooten kring om zich heen van lieden, die hem gelukwenschten, terwijl hij als een gek in het rond sprong. Weldra wist ik, wat er gaande was:: mijn koetsier had vijftig francs uit de loterij gewonnen!

‘Ha, daar is de mijnheer!’ riep hij, zoodra hij mij in het oog kreeg. ‘Verbeeld u, ik heb tien duro's gewonnen, met het nommer 1880; is dat niet aardig? Het is het jaar van mijn huwelijk. Ga er maar in! Ga er maar in; ik rijd u gratis...’

‘Neen, dank u vriendelijk, dank u!’

‘Waarom, “dank u vriendelijk”? Gij zult het toch niet weigeren!?’

‘Maar....’

‘Waarom zoudt gij ervoor bedanken? Omdat ik maar een koetsier ben? Ga er maar in, zeg ik u; gij rijdt voor niets en ik trakteer u...’

Dat ontbrak er nog maar aan! Maar ik kon niet meer weigeren. Hij zou in staat geweest zijn, mij zijne secondanten te zenden.

Nadat de tocht volbracht was, moest ik dus bij het buffet zijner vrouw komen, die allerlei verfrisschende dranken verkocht, als ook brandewijn en taartjes.

‘Kom, Mijnheer, nu moet gij met mij klinken: lang leve de vrouw van de loterij! Die heeft mij geluk aangebracht!’

Ik wist wel is waar niet, wie de vrouw van de loterij was; maar mijn koetsier helderde het mij op; het was de vrouw van den Jood, bij wien hij het lot had gekocht. Toe dan maar: lang leve de vrouw van de loterij!

De voorbijgangers staarden mij aan; een vriend van mij, die mij juist voorbijreed, riep mij toe: ‘Wat voert gij daar uit?’

‘Ik?’ was mijne wedervraag, ‘ik drink op de gezondheid van de vrouw van de loterij.’

Eindelijk maakte ik een einde aan de grap en zeide: ‘Vriend, ik moet in het Ministerie van Oorlog zijn, hiernaast,’ en dat zeggende, trok ik mijne beurs uit.

Doch hij antwoordde met een heldhaftig gelaat:

‘Wat ik gezegd heb, heb ik gezegd!’

Gij zult het misschien niet gelooven, maar ik heb den man eene hand gegeven, en ik zag hem op den bok klimmen met het plan, de volgende twee dagen uit zwieren te blijven, zoolang hij nog een cent van zijne winst in den zak had. En op mijn woord van eer, ik bewonderde hem; want hij mocht dan een echt Spaansche lomperd en luiaard zijn... aardig was hij toch.

Naar Eusebio Blasco.