De Tijdspiegel. Jaargang 44

[p. 134]

Dr. R.C.H. Römer.

Wie een levensbericht samenstelt, heeft mijns bedunkens de klip te ontzeilen, dat hij niet te veel plaats wijdt aan 't intieme leven van een afgestorvene, die hem dierbaar was en dien hij zoo gaarne in geheel zijn handel en wandel zou schetsen voor het publiek, - dat echter die waarde er niet aan zal hechten. Indien ik dus wel genoodzaakt ben, den man, wiens naam boven dit opstel staat, met een paar woorden te teekenen, zeg ik: Römer was een man uit één stuk, een vast karakter, dat zich maar één taak stelde, maar één leus had: doe uw plicht! Als plicht beschouwde Römer in de eerste plaats liefde tot den naaste, in de tweede: doen, wat zijne hand vond, om te doen dáár, waar hij geplaatst was. Ik meen te mogen zeggen, dat hij daaraan getrouw gebleven is tot het laatste.

Den 11^den December 1816 werd Rudolf Cornelis Hendrik Römer in het stedeke Oudewater geboren. Zijn vader, Matthias Johannes Römer, predikant aldaar, verloor hij vroeg, in 1821 reeds; zijne moeder echter mocht hij langer behouden, en zij was het, volgens Römer's later afgelegde getuigenis, die met zeldzame volharding vermocht, wat noodig was, om hare kinderen zóó op te voeden, dat zij later met eere eenige betrekking in de maatschappij bekleeden konden.

Dat Oudewater, waar Römer zijne eerste opleiding ontving, is hem altijd lief gebleven. Hij sprak er dikwijls van, maakte het om de historische herinneringen, eraan verbonden, tot het onderwerp van meer dan één zijner Nuts-lezingen en wijdde aan den moord der Spanjaarden van dit stadje in 1575 eene bijdrage in den Utrechtschen Volksalmanak van 1859.

Dit in het voorbijgaan, omdat het den man teekent, die nooit ondankbaar was en wat hij in de nederige plaats zijner geboorte genoten had, niet vergat. Voor den knaap, die voor predikant bestemd was, scheen de eenvoudige school te O. niet voldoende; hij werd naar eene grootere, het kostschool-instituut (gelijk Römer het in zijne aanteekeningen noemde) van den heer J. Lagerweij te Geertruidenberg, gezonden. Hij heeft zich daar al wat hem geleerd werd, ten nutte gemaakt, muntte uit boven zijne medeleerlingen en was te gelijk (het blijkt wederom uit zijne herinneringen) een echte jongen, een trouw kameraad. Dit bijeenvoegen van het aangename en het nuttige was

[p. 135]

trouwens mede een karaktertrek van Römer, waarop men telkens zou kunnen wijzen.

In 1833, den 18^den December, werd Römer te Utrecht als student ingeschreven. Was hij vóór dat tijdstip ook met allerlei vakken van wetenschap en literatuur, die hij niet direct noodig had, vertrouwd, - het blijkt o.a. hieruit, dat hij, eer hij als student werd ingeschreven, te Oudewater in het Departement van het Nut optrad met gedichten van zijne hand, - aan de Academie vond hij gelegenheid te over tot studie en onderzoek op allerlei gebied. Hij beoefende er naast de godgeleerdheid - deze studie ving aan in hetzelfde jaar, waarin Strausz' Das Leben Jesu het licht zag, een boek, dat van invloed was op zijne zienswijze, maar hem zijne meer ‘rechtzinnige’ opleiding toch niet kon doen vergeten, - de classieke en moderne letteren, en onder deze laatste zelfs de Zweedsche, Spaansche en Portugeesche, wèl een arbeid, waarvoor destijds iemand vereischt werd, die zich autodidact mocht noemen, daar de gelegenheid tot privaatonderricht in die talen toen nagenoeg niet bestond.

Römer bleef student tot in Mei 1839, toen hij, na afgelegd examen, tot candidaat tot den H. Dienst bevorderd werd, om in Juni 1840 te promoveeren als Theologiae Doctor, na verdediging eener dissertatie: ‘De Gustavo I, rerum sacrarum in Suecia, Saec. XVI, Instauratore’.

Het wordt zeker niet van mij gevergd, Römer als theoloog te schetsen of te beoordeelen.

Wat ik van hem mocht opmerken, is, dat hij mij voorkwam in de allereerste plaats te behooren tot diegenen, die van de godgeleerdheid eene ernstige studie gemaakt hebben, en in de tweede: een ijverig herder zijner gemeente te zijn, getuige de telken jare nagenoeg 1200 bij zijne dorpsgenooten afgelegde bezoeken en de goede meening van zoovelen uit zijne kudde, die den dominee zoo gaarne zagen. Tijdens zijne verloving met de jongste dochter van Dr. W.L. van Oosterzee werd hij beroepen te Deil en Enspijk, twee elkander naburige en gecombineerde gemeenten in het landelijkst deel van Gelderland, waar hij, in eerstgenoemde wonende, bleef tot zijn sterfdag, 30 October j.l. ‘Ik heb mijne plaatsing te Deil’, lees ik in zijne nagelaten aanteekeningen, ‘altijd beschouwd als eene beschikking des hemels, waarvoor ik niet dankbaar genoeg wezen kan, en niet licht zou ik besloten hebben te verhuizen, al waren mij ook nog uitlokkender aanbiedingen gedaan dan mij gedaan zijn.’

Römer heeft in zijne landelijke pastorie niet altijd zonneschijn gekend. Op betrekkelijk jeugdigen leeftijd verloor hij zijne gade; later volgden twee bijna volwassen zoons en twee dochters in den bloei des levens haar in het graf. Dan was het naast de berusting, die hij anderen had gepredikt, de arbeid, die hem het hoofd deed ophouden.

Want Römer heeft veel gearbeid. Naast het behartigen van de belangen zijner gemeenten (hij had, dit mag ik wel even aanstippen,

[p. 136]

ook een open oor en hart voor die zijner collega's, zooals o.a. blijkt uit het oprichten van een Pensioenfonds voor rustende Predikanten), naast die behartiging, zeide ik, trof men nog altijd bij den predikant, gelijk vroeger bij den jongeling, de liefde aan voor literatuur en wetenschap. Van Römer's hand zijn verscheiden Dichtstukjes (de nederige naam, dien hij eraan gaf,) voor een deel te vinden in de voormalige Almanakken, voor een ander verzameld in een bundeltje, dat in 1856 te Leiden bij A.W. Sythoff werd uitgegeven, echter niet in den handel gekomen, maar verspreid onder vrienden en bekenden ten voordeele van een fonds, dat later strekte, om een orgel aan zijne gemeente Deil ten geschenke te geven. Verder zijn er van hem Novellen, verreweg het meest historische, die wederom in Almanakken, De Spectator, Letteroefeningen, Algemeene Kunst- en Letterbode, en last not least in dezen Tijdspiegel, eene plaats vonden. Doch het belangrijkste van alles, een waardig slot van deze mededeelingen, zijn Römer's oudheidkundige onderzoekingen. Hiermede begonnen, toen zijne verloving hem tijdelijk te Goes deed verblijven, strekte hij zijne nasporingen weldra uit over gansch Zeeland en Holland, geen kerkgebouw of archief onbezocht latend, en zijn met goud door de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde bekroond werk: Geschiedkundig overzicht van de Kloosters en Abdijen in de voormalige Graafschappen van Holland en Zeeland, zag in 1854 bij E.J. Brill te Leiden het licht. - Ongetwijfeld zal men met vreugde vernemen, dat het concept voor een dergelijk, misschien zelfs nog meer omvattend werk onder Römer's papieren gereedligt: Over de Kloosters in Gelderland; een schat naar mijn bescheiden oordeel, waarvan de ontdekking nieuw licht zal doen opgaan over de Kerkgeschiedenis in ons vaderland. Römer heeft voorzien, dat hij het werk niet zou voltooien, maar de bouwstoffen schijnen bijeengebracht, om slechts te wachten op eene bekwame hand, die ze in een passenden vorm giet. Ik geloof tevens, dat wie ze onder de oogen krijgt, ook op niet-kerkelijk oudheidkundig gebied veel belangrijks aantreffen zal.

Mocht zulk eene hand het werk spoedig aanvatten! Römer heeft gearbeid, zoolang het dag was; zijne laatste, reeds met moeite uitgebrachte woorden getuigen nog van de voldoening, die de arbeid schenkt.

Utrecht, December 1886.

W.G.F.A. van Sorgen.