De Tijdspiegel. Jaargang 43

[p. 326]

Levenswoorden.

Het is de geest, het is het verstand, dat den mensch tot heer der schepping maakt; daarom zijn er ook geen onschadelijke dwalingen, nog minder heilige dwalingen. En tot troost voor hen, die hun leven wijden aan den edelen en zwaren strijd tegen de dwaling, voeg ik erbij: zoolang de waarheid nog niet bestaat, kan de dwaling haar spel spelen, zooals uilen en vleermuizen in den nacht; maar eer kan men verwachten, dat uilen en vleermuizen de zon zullen zoeken, dan dat de erkende en duidelijk en geheel uitgesproken waarheid weer verdrongen wordt, zoodat de oude dwaling weer haar breede plaats inneemt. Dat is de kracht der waarheid, welker zege zwaar en moeielijk is, maar ook, eenmaal overwonnen, niet meer te ontrukken is.

Schopenhauer.

Elke dwaling sluit een kern van waarheid in, en elke waarheid kan het zaad zijn van een dwaling.

Rückert.

Mozes en Mohammed waren geen speculatieve geesten, maar mannen van de daad. Door hun tijdgenooten te dringen tot handelen, hebben zij de menschheid beheerscht.

Renan.

Onze daden zijn kinderen van onzen geest; eenmaal geboren, weten wij niet, wat uit haar worden zal; en wat zij ook worden, wij moeten haar voor lief nemen; zij hebben zulk een zelfstandig leven, dat zij ons kunnen ombrengen. Ongelukkig maken zij dikwijls ons geheele leven. Zij hebben weder kinderen en worden tot geheele geslachten.

Rahel.

Wij zijn nooit tehuis; wij zijn altijd als op reis; de vrees, het verlangen, de hoop drijven ons naar de toekomst en rooven ons het bewustzijn en de waardeering van hetgeen is, om aan datgene te denken, wat zijn zal, - hoogst waarschijnlijk, wanneer wij er niet meer zijn.

Montaigne.

Wanneer er iets gebeurd is, hoort men de menschen terstond zeggen: Dat is dwaas, dat is verstandig, dat is goed, of dat is slecht! En wat beteekenen die uitroepen? Hebt gij de innerlijke beweegrede-

[p. 327]

nen van een handeling ontdekt? Weet gij met zekerheid de oorzaken aan te geven, waarom iets geschiedde, waarom het geschieden moest? Wanneer dat zoo ware, zoudt gij niet zoo grif oordeelen.

Göthe.

Men spreekt dikwijls van den dood op het slagveld als iets roemrijks; onverwachts, snel, in volle kracht, met roem bedekt vallen daar de strijders, ontrukt aan zooveel lijden, zooveel zwakheid, zooveel ellende, als gewoonlijk verbonden zijn aan het sterven door ziekte. Ik vind echter, dat de mensch altijd zijn dood tot een dood op het slagveld maken kan, wanneer hij namelijk werkzaam blijft in den strijd en niet dan in den uitersten nood wijkt.

Varnhagen.

Weet ge, wat ons zoo onrechtvaardig tegen den hemel maakt? Het gewone gebrek, om met onze begrippen grenzen te trekken, die in de natuur niet bestaan, - om altijd te scheiden, waar in de werkelijkheid alles gemengd, alles vereenigd is. - Smart is dikwerf meer wellust dan smart; schrik heeft een aangename rilling; ongeluk wordt iets blijds in de herinnering; gevoel van zwakheid drijft den vriend in de armen van den vriend; droefheid maakt het hart geschikt voor fijnere gewaarwording; de nood brengt ons het bewustzijn van onze kracht en van onze waarde.

Engel.

Niemand verdeelt zijn geld onder anderen, iedereen zijn tijd en zijn leven. Met niets in de wereld zijn wij zoo verkwistend als met deze laatsten, en toch, daarop gierig te zijn, zou even nuttig als lofwaardig zijn.

Montaigne.

In den gewonen omgang vertoonen de menschen zich alleen uitwendig. Wantrouwen of onverschilligheid houden hen ervan terug, anderen in hun gemoed te laten zien, en van datgene, wat ons hart het naaste is, met eenig gevoel te spreken, zou voor niet beschaafd gehouden worden.

Schlegel.

In alles, wat men diplomatieke kunst zoowel van het bijzondere als van het openbare leven noemt, heeft men veel meer succes door de eigenschappen, welke men niet heeft, dan door die, welke men bezit. Gebrek aan geestdrift, gebrek aan ideeën, gebrek aan gevoel, een weinig geest, met deze negatieve eigenschappen verbonden, en men maakt opgang in de maatschappij.

De Stael.