De Tijdspiegel. Jaargang 42

[p. 241]

Nieuwe uitgaven en vertalingen.

Amerikaansche spoorwegen. - Overzicht van de in Nederland verhandeld wordende Amerikaansche spoorwegfondsen, door J.D. Santilhano. Rotterdam, Nijgh en Van Ditmar.

In het Juli-nummer van het vorig jaar vestigde ik in dit Tijdschrift de aandacht op bovengenoemd werk. Hoewel toen slechts enkele afleveringen ervan het licht hadden gezien, meende ik het al dadelijk met vertrouwen aan allen, die in Amerikaansche spoorwegwaarden belangstellen, te kunnen aanbevelen. En thans, nadat het werk des heeren Santilhano voltooid is en de rijke inhoud zoo volkomen beantwoordt aan de verwachtingen, die men daaromtrent mocht koesteren, kan ik niet nalaten, de kennismaking ermede nogmaals ten zeerste aan te bevelen.

Wanneer men zijn geld aan vreemde ondernemingen toevertrouwt, is het noodig, dat men zooveel mogelijk van haar toestand op de hoogte tracht te blijven. En daartoe wordt men door Santilhano's werk volkomen in staat gesteld. Het bevat omtrent de Maatschappijen, welker waarden in ons land burgerrecht hebben verkregen, de geschiedenis harer wording en harer ontwikkeling; van de meeste ook een volledig relaas omtrent haar achteruitgang na de overspannen jaren 1872/74, en eindelijk een getrouw overzicht van alle fusiën of hervormingen van allerlei aard, die na 1875 tot de wedergeboorte van vele Maatschappijen leidden. Misschien ware in ons land veel geld gespaard gebleven, indien reeds een tiental jaren geleden een vertrouwbaar, onpartijdig boek omtrent Amerikaansche spoorwegen had bestaan tot vraagbaak voor ons publiek. Wel is waar had men toen reeds The Chronicle en Poor's Manual, doch hoe weinigen onzer landgenooten waren toen nog met het bestaan dier werken bekend! Toen dan ook destijds op verschillende Obligatiën de geregelde couponbetaling werd gestaakt, achtte men geen koers te laag, om zich daarvan te ontdoen.

Noodlijdende Denver Rio 1^ste hypotheek, Chesapeake & Ohio, Atlantic & Mississippi Obligatiën zag men tot beneden de 20% vallen.

Hoe geheel anders is het thans gesteld! Men lette eens op de prijzen, die thans voor noodlijdende Obligatiën worden besteed, vergeleken met toen! Het is waar, de ziekteverschijnselen, die zich thans bij vele Maatschappijen voordoen, zijn niet van zulk een ernstigen aard als 10 jaar geleden, maar tóch mag men met gerustheid aannemen, dat er nog eene andere reden is, waarom thans verschillende Obligatiën, waarop couponbetaling achterwege blijft, niet zoo grenzenloos dalen als vroeger, en deze is: de meerdere kennis en ervaring, die men in latere jaren met betrekking tot Amerikaansche Spoorwegwaarden in het algemeen heeft opgedaan. Men weet thans, hoe treurig ook het lot van aandeelhouders door omstandigheden kan worden, dat voor houders van Eerste-Hypotheek-Obligatiën niet alléén te Berlijn, maar zelfs in het land der Yankees nog rechters te vinden zijn. Te recht heeft men in ons werelddeel begrepen, dat het noodzakelijk is, nu er zooveel

[p. 242]

millioenen aan Amerikaansche spoorwegmaatschappijen zijn toevertrouwd, ook de beste werken te raadplegen, die omtrent deze het noodige, althans zooveel mogelijk licht verspreiden.

The Chronicle kon dan ook onlangs wijzen op het feit, dat ná New-York in géén stad van Amerika zooveel exemplaren van haar blad worden verspreid als in Londen. Ook in ons land wordt het New-Yorksche weekblad, zoowel als Poor's Manual, veel meer gelezen dan vroeger, doch populaire werken zijn het hier niet; daarvoor zijn zij te kostbaar en bovendien, daar zij in eene vreemde taal geschreven zijn, niet voor een ieder geschikt.

Daarom moet het werk van Santilhano met ingenomenheid worden begroet en durf ik hem daarmede een welverdiend succes voorspellen. Zelfs door hen, die hunne kennis omtrent de spoorwegen direct uit Amerikaansche bronnen putten, kan het dikwerf met vrucht worden geraadpleegd, daar het, vooral omtrent Maatschappijen zooals de St. Louis & Caïro, de Florida Central, de Oregon & Californië, die in haar eigen land nooit geëerd werden en in welker waarden men in Amerika weinig - in het lichtgeloovige Nederland daarentegen maar àl te veel belang stelt, veel vollediger mededeelingen bevat dan Poor's Manual.

's-Hage, Mei 1885.

h. de jong.

Leesbibliotheek voor Christelijke huisgezinnen. Dertigste jaargang. 's Hertogenbosch. Uitgave van de Maatschappij de Katholieke Illustratie.

De redactie van de Leesbibliotheek zond 4 deeltjes der L.B. ter aankondiging in dit Tijdschrift. Het eerste is getiteld: Het geheim van Cozy Dell, naar het Amerikaansch van C.M. Helle; het tweede: Het medaillon, naar het Duitsch van Walther von der Wied; het derde en vierde: Cosimo dei Medici, een verhaal uit den bloeitijd der Florentijnsche Republiek, en daarenboven 2 nummers van: Het dompertje van den ouden Valentijn, als gratis toegift bij de L.B.

Het geheim van Cozy Dell bevat een verhaal, dat ons verplaatst in Zuid-Amerika. Het geheim ontsluit zich langzaam in eene schrikwekkende uitkomst. Mr. Stillworth is het aanschouwelijk beeld van niet te ontgane gewetenswroegingen na gepleegde misdaden, die, schoon verborgen voor den aardschen rechter, hare straf niet ontgaan voor den hoogsten rechter: het geweten. Deze voorstelling wordt genuanceerd door verschillende voorvallen, die den lezer boeien, terwijl de personen, die in het verhaal voorkomen, wegens hun karakter onze belangstelling of onze verontwaardiging wekken.

De vertaling laat te wenschen over; erkennen vinden wij bij herhaling gebruikt voor herkennen; op bl. 13 lezen we: ‘een kostwinning afsnijden’, voor ontnemen; op bl. 30 begeesterd, enz.

Het medaillon is de titel van een verhaal, waarin de ontmaskering van een sluwen boosdoener geschetst wordt. Het voorgevallene staat in verband met den gevoerden Fransch-Duitschen oorlog, en het tooneel, waarin de rol van den misdadigen intrigant - een Franschman - afgespeeld wordt, is onze hofstad met Scheveningen, waar - toevallig genoeg - juist al de uit den vreemde betrokken personen in de ontmaskering tegenwoordig zijn. De Duitsche auteur heeft zijn best gedaan, om zijne landgenooten te zuiveren van de blaam van wreedheden en hebzuchtige bedoelingen, door een Fransch

[p. 243]

krijgsoverste op hen geworpen. Zooals de titel aanduidt, is een medaillon het besliste middel tot ontdekking van de euveldaad.

Uitdrukkingen als deze: ‘eer de persoon kon vastgesteld worden’, bl. 22, in plaats van aangewezen; ‘wij hadden ter nauwernood tijd den moord vast te stellen’, bl. 57, en andere mogen in eene goede vertaling niet voorkomen.

Cosimo dei Medici verplaatst ons in het midden der 15de eeuw te Florence, in den bloeitijd der Florentijnsche Republiek. Cosmo van Midici, Pietro, zijn zoon, en Lorenzo Magnifico, Cosmo's kleinzoon, zijn historische personen uit dat tijdvak, die, wat hun bestuur en karakter betreft, overeenkomstig de geschiedkundige gegevens geschetst worden. Cosmo, een getrouwe zoon der Kerk, was inderdaad een edel man met uitstekend talent en vol vaderlandsliefde. Pietro's zwak karakter bracht, omdat hij zich door baatzucht liet beheerschen, het aanzien van het huis in gevaar, maar Lorenzo betrad weder de baan van zijn grootvader en verhief, nadat hij aan eene samenzwering der Pazzi ontkomen was, de macht van het geslacht tot een ongekenden luister.

Op deze historische grondslagen rust het romantisch verhaal, dat ons hier gegeven is en zich belangwekkend en de aandacht spannend laat lezen. Het kostuum van den tijd is nauwkeurig in acht genomen en de karakters der verschillende personen, in het verhaal passende, zijn niet alleen goed geschetst, maar ook goed volgehouden. De intrige, het verraad en de wuftheid en wankelmoedigheid van de volksmenigte, alles eigen aan dien tijd, worden met levendige kleuren gemaald.

Aan letterkundige waarde wint Cosimo dei Medici het van de vorige verhalen. Jammer, dat we hier weer moeten aantreffen: begeesterd en bij herhaling: begeertering.

Het dompertje van den ouden Valentijn behandelt onderwerpen van geheel anderen aard en andere strekking, Wij betreden hier het politiek en oeconomisch terrein, waar we onze Roomsch-Katholieke landgenooten hooren spreken. We geven de onderwerpen met een enkel woord aan.

Over het vrijhandelsstelsel wordt de staf gebroken en het protectionisme krachtig aanbevolen als het eenige redmiddel voor landbouw en industrie. De vrijzinnige handelspolitiek is de oorzaak van de slechte tijden, die wij beleven. De liberalen en anti-clericalen zijn natuurlijk de schuld van de verarming der natie. De geesel der satire wordt snerpend gezwaaid over de ‘Liberale Unie’. Zij is een schrepel wicht van vader Levy, den zone Israël's, dat niet in het leven kan blijven, omdat ‘Liberaal’ en ‘Unie’ een contradictio in terminis is. Dan komt de vrijmetselarij aan de beurt, die het duchtig moet misgelden. Geen wonder, dat zij, vanwege hare zonden, door den Paus in zijne encycliek: Humanum genus, in den ban is gedaan. Aan haar de schuld van de school zonder God. Zij heeft, behalve de helsche aanslagen tegen de Katholieke Kerk, een werkzaam deel gehad aan de ergerlijke tooneelen, die in België, sedert de nederlaag der liberalen, dag aan dag plaats hadden. 't Is echter een verblijdend teeken, dat de geheele Katholieke wereld den invloed der vrijmetselarij met kracht bestrijdt. Het gewraakte ‘overladingssysteem’ bevat weinig nieuws; alleen wordt een minder gunstig oordeel over de gymnastiek uitgesproken en betreurd, dat de school thans over de hoogere waarheden beslist, waarvan voormaals de Kerk eene uitdeelster en keurmeesteres was. De school toch heerscht over de zie-

[p. 244]

len, de gedachten, de gezindheden en dooft alle geloof, hoop en liefde uit, omdat zij het ideaal vermoordt. Duitschland heeft het zwaar te verantwoorden. Dáár is geene quaestie van dominatie der geestelijkheid, zooals Bismarck de laagheid had, deze beschuldiging het Centrum naar het hoofd te werpen. 't Geldt dáár, wie Gods Kerk regeeren zal, Leo of Wilhelm, de Paus of de Keizer. Dat de oud-Katholieken er nog geduld en gehandhaafd worden is een ingrijpen in het recht, dat alleen de Roomsch-Katholieke kerk heeft, en dat Bismarck nog niet naar Canossa gaat, is eene onverduwbare grief.

Italië is, nadat de priesterheerschappij er heeft uitgediend, het ongelukkigste land geworden. Vrijheid beteekent dáár losbandigheid; verlichting en wetenschap zijn er holle klanken en de volkswelvaart is er treurig kwijnende. De ‘hulpmiddelen der beschaving’, die hier worden aangegeven, zijn doortastend genoeg. Zij bestaan hierin, dat gouvernementen en volken moeten luisteren naar de stem van den Paus van Rome, die alleen in staat is, het liberale marktgeschreeuw te smoren en de dynamietmannen en socialisten in het rechte spoor terug te brengen.

Wij kunnen den hoofdzakelijken inhoud der beide nummers van Het dompertje slechts aankondigen, daar ons bestek niet toelaat, de hier gegeven onderwerpen in het breede te bespreken en te beoordeelen. Genoeg, men weet, wat men hier vinden kan, en of men al of niet geneigd is, zijn licht onder dezen domper te laten uitdooven.

Wij bevelen echter sommigen Protestantschen anti-revolutionnairen de lezing van Het dompertje zeer aan, om hen het belang ervan te doen beseffen, dat zij bondgenooten, of, juister misschien, dat zij hulptroepen in den dienst van Rome zijn.

H.