|
| |
| |
| |
Mengelwerk.
Twee tegen een.
Walchersche vertelling.
Abram Louters was in zijn tijd eene soort van orakel geweest. Voor kort echter had het orakel voor altijd opgehouden, zijne machtspreuken rond te slingeren: op het kerkhof wees een versch opgeworpen aardhoop de plaats aan, waar het omhulsel van zooveel wijsheid ter eeuwige ruste was gelegd. ‘'En diepdienker’ hadden zijne vereerders hem genoemd, en zoo iemand, dan mocht Abram Louters aanspraak maken op dien naam. In alles zag hij iets, dat een gewoon mensch er niet in zag, en als hij zijne wenkbrauwen samentrok en met zijn pijpesteel boven zijn neus streek, dan was ieder overtuigd, dat daar onder dat geheimzinnig gerimpeld voorhoofd denkbeelden rijpten, die slechts kunnen gedijen in het brein van ‘'en diepdienker’.
Was Abram's gezag buitenshuis groot, daarbinnen was het onbegrensd geweest. Op zijne hofstede was hij koning geweest en zijne drie zonen vlogen op zijne wenken. In de Schrift stond: ‘Eert uwen vader en uwe moeder, opdat het u welga’, en Abram had aan het welzijn zijner kinderen bijzondere zorg besteed. Eene tweede gulden spreuk, waarnaar hij zijn opvoedingssysteem inrichtte, luidde: werken is zalig. Van die zaligheid kregen zijne zoons ruimschoots hun deel. Kermishouden, feestvieren en andere buitensporigheden kwamen niet te pas. ‘Laeter zûn je der dankbaer vor ziên,’ had Abram gezegd, zoo dikwijls als er eene oproerige beweging tegen het vaderlijk gezag te bezweren viel. ‘In mien jeugd bin 'k zoowel is uut gewist en toen ae 'k 't endee gekregen, dat 'et allemael bederf is vor de joenk'eid. Feesten bin allinnig vor ouwe menschen zooas ikke en vor julder pelzier zâ 'k zoo nog wel is gaen kieken en j' aolles vertellen, as ik thuuskomme; dan ae me der aollemael wat an en 't kost maer 'en bakkatelle.’ Ook over het huwelijk had hij zijne eigenaardige inzichten gehad. ‘Trouw nooit, joengers,’ had hij vaak gezegd; ‘zoo lank as ikke leve, komt er niks van in, dâ spreekt van zelvers, maer ok nae m'n dood motten je 't nie doen. 'Ouwt 'et boeltje bie mekaor, dan
| |
| |
is 't meer, dan as je 't verdeelen. Julder 'ebben 't geluk, 'en vaoder t' ebben, die ondervindienge 'eit van aolles, ok van vrouweliengen en 'ouwelijken, en dan zeg ik julder: 't is aollemael niks waerd; ikke kan 'et weten, want 'k 'eb ik vier vrouwen g'aod.’
Maar nu was Abram dood. Van zijne drie zoons waren de twee oudsten van zijne eerste, de jongste van zijne derde vrouw. Lein, die de veertig begon te naderen, begreep, dat hij als de oudste de wettige erfgenaam was van vaders wijsheid en gezag. De op hem in leeftijd volgende, Pieter, had niets tegen het opperbestuur van zijn broeder - en de jongste behoefde niet geraadpleegd te worden; die kwam nog maar pas op de wereld kijken, zooals Abram dikwijls had gezegd, wanneer de vijf-en-twintigjarige Jan zijn oordeel eene enkele maal tegen dat zijns vaders had durven overstellen.
De vierde persoon in het huishouden der broeders was Leune, de meid, eene weduwe, die er lang niet kwaad uitzag, schoon zij nu juist niet piepjong meer was. Toen Abram haar een vijftal jaren geleden na den dood zijner vierde vrouw in dienst nam, had hij bij zichzelven gezegd: ‘Gin joeng tuug in 'uus nimmen; want dan gaet er meschien nog een van de kwaejoengers mee van deur.’
De aanspraak van Lein op gezag en wijsheid werd voorgoed erkend, toen hij in vaders plaats lid werd van den kerkeraad. ‘Noe zien je 't zelvers, joengers,’ sprak hij bij die gelegenheid. ‘Ielkendeen zie mien an voor den rampelesant van vaoder. Mil ziên geest rond me zâ 'k julder wê stieren, waer je wezen motten, en tegen Leune en de knech's zâ 'k zeien, dâ ze mien den baes motten noemen.’
Een tijdlang ging alles goed op den Broodboom, zoo heette de hofstede der broeders. Vaders geest scheen nog te zweven door de ruischende bladeren der kastanjeboomen op het ruime erf en alles ging geregeld zijn gang, alsof dezelfde ijzeren hand van vroeger het bestuur voerde. Helaas, spoedig zou die vrede verstoord worden!
Op zekeren zomerdag zat Lein onder het middagmaal onophoudelijk tegen Pieter te knipoogen en te wenken met het hoofd naar den kant, waar Jan zat. Pieter keek ook eens in de aangewezen richting, maar niets bijzonders ziende, haalde hij zijne schouders op en ging voort met eten, totdat een schop onder de tafel tegen zijne schenen hem verschrikt deed opvaren. Weer zat Lein te knipoogen en te wenken met een gezicht, zoo akelig lang uitgerekt, dat de arme Pieter er koud van werd. Hij kon echter de oorzaak van al die geheimzinnigheid niet doorgronden, zette zijne voeten op de bovenste sport van zijn stoel en keek verder strak in zijn bord.
Toen Lein uit den Bijbel gelezen en gedankt had, zei hij op onheilspellend plechtigen toon: ‘Pieter, 'k moe joe spreken en jie, Jan, bluuft in de buurte, wan 'k ae joe strak ok noodig.’
| |
| |
Nadat Lein en Pieter tegenover elkaar hadden plaats genomen aan de tafel in de pronkkamer, die sedert vaders begrafenis niet meer open was geweest begon de eerste op denzelfden plechtigen toon van zoo even: ‘Pieter, der is onder ons 'en verraojer en ikke bin 't nie en jie bint 'et ok nie,’ en hij zuchtte zwaar.
‘Wâ blie?’
‘'En verraojer, die biet uut den appel van 't parredies, begriep je 't noe?’
‘Uut 'en appel van 't parredies?’
‘Pieter, wae zitten j'n ooren? Van middag ae 'k espres dâ kepittel uut den Bibel voorgelezen en ielke reis nae den verraojer gekeken, maer i gebaerde vâ niks. Dae staet dan: En Evao plukte 'en appel van den verbojen boom en... Noe, bî je der? In dien appel eit dien verraojer z'n tanden gezet!’
‘Dâ was Aodam,’ zei Pieter, verlucht en verheugd, dat hij zoo goed op de hoogte was. ‘Maek je der nie kwaed over, Lein; 't is lank gelejen.’
‘Wat lank gelejen! Gister aovend 'eit i 't gedae!’
Pieter gaapte zijn broeder eene poos vol verbazing aan, stond toen op en zei knorrig: ‘'Oor es, 'k bin ik in die diengen nie zoo onderlegen as 'en lid van den kerkeraed. Vertel jie daer je vertelsels; ze gaen boven mien begriep. Nog wat van j'n orders?’
‘Luuster nog effetjes, dan zâ 'k 'et an je domme verstand zoeken te briengen. Je weet wê, wâ vaoder aoltied van 't trouwen zee. Nog den laesten dag van z'n leven zee i: “'Ouwt 'et boeltje bie mekaore.” Toen 'k gister aevend uut 'et durp kwam, keek ik zoo es over d' 'einienge van Cursjaon Labberdaon - en wâ zien ik, dienk je? Dae loop Jan - jae, jae, onze Jan - naest Mariao van Cursjaon en in ees slaet i z'n erm rond 'er midden en i kust ze, jae werachtelijks, 'k ae 't mee m'n eigen oogen gezien!’
‘Crimmenelis!’ riep Pieter.
‘'k Ae der den ganschen nacht gin oog van toe kunnen doen. In z'n slaep draoide Jan z'n eigen om en zee: “Jae, m'n 'arteblom, ik komme!”’
‘Mariao Labberdaon, Jan z'n 'arteblom,’ zuchtte Pieter geheel ontzet en eene rilling voer hem door de leden.
‘Wilder motten der 'en spelletje vor steken; wilder, die ouwer en wiesder bin as Jan, die pas evetjes in de wereld kom kieken, motten oppassen, dat i nie in vaolsche bekorelijk'eden vaolt, daer vaoder aoltied tegen waerschouwde. Mit die vaolsche bekorelijk'eden 'eit Mariao Jan in 'eur netje gekregen, want 'oe zou zoo'n onnoozele joengen 't aors in z'n 'essens gekregen 'ebben, om joenge meisen te kussen? 'Ei jie ooit joenge meisen gekust?’
‘Nee, Lein!’ riep Pieter, verontwaardigd over eene dergelijke onderstelling.
| |
| |
‘Suust, dat aen ikke of vaoder joe ok nooit geleerd. Maer aolles kom nog t'rech', as wilder eendrachtelijk bin in de verlossienge. 'k Ae der van nacht over leien prakkezeeren. Jie ei niks te doen as aol goed te vinden, wat ik zegge tegen Jan. Beloof je dat?’
Pieter beloofde. Hij vond, dat hij er zoo nog al gemakkelijk afkwam. Daarop werd Jan binnengeroepen; Lein zette zich op zijn gemak in vaders armstoel en begon:
‘Pieter en Jan, me gaene vergaerienge 'ouwen. Verheel julder noe maer 'en stuitje, dat ikke domenie bin en julder ouwerliengen. 't Eeste punt, dat er te b'andelen is, is, dâ m' eendrachtelijk motten bluven. Lae me daer eest over stemmen; dat wî zeien - wan julder bin daer niet van op d' 'oogte - bin ik vóór zoo'n punt, dan zei ik vóór, bin 'k der tegen, dan zei ik tegen. Zoo. Ikke bin der voor, Pieter ok en jie ok, Jan? Goed, dan is dâ punt angenommen. Noe 'et tweede.’ Eerst kuchte Lein, alsof er een haar in zijne keel zat, en vervolgde toen:
‘Broeders, de wereld is zoo slecht. Overâ leien der voetangels en klemmen vor menschen, die pas in de wereld kommen kieken, en... jae, en vrouweliengen. Waer die bin, is ter rusie... 't eeste frommes is ter â mee begonnen... 'k ae 't dae strak nog voogelezen... en toen kwam 't vlammende zwaerd... enne... toen was 't in ees uut mit de pret. Zoodâ 'k mae zeien wou: om eendrachtelijk te leven, gin vrouweliengen over den vloer. Je zûn wel aollemael overtuugd ziên deur 't gin 'k zee, broeders. Me kun dus overgaen, om te stemmen over 't tweede punt, dâ me vrouweliengen uut de fermielje motten 'ouwen tot in lengte van daegen.’ Onder tafel door gaf Lein Pieter een schop en keek hem te gelijk met een zegevierenden blik aan, alsof hij zeggen wou: ‘'Eb ik 'um of 'eb ik 'um nie?’
‘Bel Lein, j'ei j'n eigen uutgesloofd, 'oor,’ smaalde Jan; ‘'k wis ik nie, dâ je zoo aorig kos wezen. Stemmen julder mae toe, as je der pelzier in 'ebben, mae je begriep wê, dâ 'k zâ trouwen of nie, net naedâ 'k der zelvers trok in 'eb.’
‘Jan, Jan,’ vermaande Lein; ‘bî-je nie bang, dâ vaoder z'n eigen in z'n kist omdraoit, as i zukke tael 'oort? Kom, beloof mae, dan spreken me der nie meer over.’
‘'k Geên ik der de wip van,’ zei Jan.
‘Dan zûn m' over motten gaen tot de stemmienge,’ hernam Lein, zuchtend over zooveel verstoktheid. ‘As me der voor bin, dâ jie trouwt, dan zeien me voor; bin me der tegen, dan zeien me tegen. Ikke bin der tegen en Pieter ok. 'Et punt is dus verworpen mit twee tegen een. Je ziet, Jan, dat je die dulligheden uut j'n oot zâ motten stellen.’
‘En dienk je noe, dâ 'k m' an al die laori zâ steuren? Kom, wis wiesder!’
‘Wiesder, zei-jie? Joengetje, laet de wies'eid maer an mien; dae
| |
| |
zit ze beter as bie joe. Me zûn der nie over 'arrewarren, mae je zâ je wê van deges motten steuren an 't gin me besluten. J' eit goed gevonden, dâ me vergaerienge 'ieuwen, en noe zou je j'n eigen nie an de stemmienge steuren, omdat den uutslag je nie anstaet? Me kossen tot 'en volgend punt overgaen.’
‘Loop mit aol je punten nae den duvel,’ schreeuwde Jan, in woede de kamer uitloopende en de deur met zooveel geweld achter zich toesmijtende, dat de porceleinen potten op het eerwaardige kabinet waggelden als van schrik over de verstoring van jarenlange rust.
Pieter keek zijn broeder uit het veld geslagen aan. Deze zeide eindelijk: ‘Wie 'ad kunnen dienken, dâ de joengen zóó onredelijk en zóó ongezeggelijk zou ziên. Dâ kom noe van die bekorelijkeden van vrouweliengen, dae vaoder aoltied tegen waerschouwde! 't Is aolles in billijk'eid toegegae, twee tegen één.’
‘Jae mae, Lein, is aolles toch wê zuufder in den 'aek? Jie weet 'et beter, dâ spreek van zelvers, maer...’
‘Bê zoo, gae jie ok â je verzenen tegen de prikkels slaen? Nie in den 'aek! Ei jie somtemens in den kerkeraed gezeten?’
‘Nee, Lein.’
‘Bê noe, spreek dan nie over diengen, die boven je begriep gaen. Lae me maer es 'en oogenblik prakkezeeren, dan zâ 'k der wel wat op vinden, om den joengen in 't rechte spoor t' 'ouwen.’
Met gekruiste armen en gefronste wenkbrauwen keek Lein strak naar de potten op het kabinet, alsof hij van die blauwe bloempjes en figuurtjes een goeden inval verwachtte. Die verwachting scheen niet beschaamd te worden; want eensklaps sprong hij op, gaf een klap boven op zijn hoed en riep verheugd: ‘Ik bin der!’ Toen ging hij naar de deur, keek in den gang, of er niemand de gewichtige ontdekking kon afluisteren, en plaatste zich daarna weer op zijn stoel, met de kin in de rechterhand geleund, Pieter genadig toelachende en toeknikkende.
‘Pieter, weet je wel, dat j'en allemachtelijk knap stel van 'en man bint? Jae, jae, wor mae niet rood - 'en allemachtelijk knap stel van 'en joengen, dae de meisen gek nae zouen ziên, as je j'n eigen lie' vangen.’
‘'k Ae der nooit an getwiefeld,’ zei Pieter, verlegen lachende.
‘Dâ 's goed, dan zâ je wê doen, wâ 'k je zeien zâ. Jie mot Mariao Labberdaon op gaen vriejen!’
‘Goeie God!’ kreet Pieter, ontzet achteruitschuivende. ‘Lein, Lein, zukke diengen ao vaoder nooit gezeid.’
‘Lae vaoder rusten, die 'ad wies'eid vor ons aollemael en die kos aolles alleenig af, maer wilder motten mekaor 'elpen. Je zou toch niet willen, dâ vaoders gebojen deur joe schuld zoo kort nae z'n dood overtrejen wieren?’
‘Deur mien schuld?’
| |
| |
‘Luuster-d-es; j' ei me der strak nie laeten uutspreken. Jie mot Mariao van Jan aftruggelen - nee, kiek noe zoo schaepachtig nie; 't is niks waerd en 'k zâ je de zaeke is netjes uut mekaore doen. Jie bint 'en man, 'aest net as ikke. De vrouwelienge 'ebben ok liever 'en man, dae wat bie zit, as zoo'n ankommelienk as Jan. Dien ei ze genommen... allo, omdat er gin aor was. As jie komt, dan zâ j' es zien, 'oe gauw z' 'um lae loopen, as je 't maer 'en bitje slim anleit.’
‘En as ikke ze dan van Jan 'eb afgevrejen, dan zit ikke der mee opgescheept. Nee, 'k bedanke j', 'oor; 'k ae der gin aorigheid in; doe jie 't zelvers maer.’
‘Joenge, Pieter, wâ bî-je toch 'en uul; nim me nie kwaelijk, dâ 'k je dat zoo bie wieze van spreken zegge. As jie 't meisen mit aolderlei aorigheidjes d'r oot op den 'ol gebrocht 'eit, dan zei z' op 'en goeien dag tegen Jan: “Loop nae je grootje,” en dan zei jie tegen 'eur: “Bedankt voor je vrindelijk'eid, mae 'k ae der genogt van,” en d' 'istorie is uut. 't Is glad genogt, vin ik.’
‘Jae, j' ei makkelijk riddeneeren; 'k wou 't joe wel is zien doen. Nee, Lein, 't gae werempel nie; 'k 'eb ik zukke diengen nooit bie d' 'and g'aod. Kewa, 'k zou nie ees weten, wâ 'k zeien moch.’
‘Och kom, dâ 's aollemael niks. Je gaet er op 'en aevend nae toe; je wacht z' op en je begunt 'en praetje, bevoorbeeld... jae, je zei zoo ie's van verliefdigheid... bevoorbeeld... jae, wâ zâ 'k noe is zeien... wacht es - joenge, wâ zou der van julder trecht kommen, as ikke der nie was! Leune is getrouwd gewist; die weet van aol die foefen af. As je 't 'eur vrindelijk vraegt, dan leer ze je mit pelzier, 'oe je die diengen an mot leien. Nee, as je niks aors in te briengen 'eit as dat, dat leer gauw genogt.’
Lein sprak als een boek en toen de broeders eenigen tijd later uit de pronkkamer traden, had Pieter alles beloofd, wat van hem gevergd werd, en hij kreeg reeds een zeker gevoel van eigenwaarde en trots over zich bij de gedachte aan de groote dingen, die door hem zouden worden volbracht.
Dienzelfden avond reeds zou Pieter trachten, om zijne eerste les van Leune te krijgen. Jan werd met eene gezochte boodschap naar een naburig dorp gezonden, en Lein zou onderwijl naar Cursjaon gaan, om hem tegen Jan op te zetten.
Cursjaon was een forsche zestiger. Hij stond bekend als een groote vrek en even gierig, als hij was op zijn geld, even gierig was hij op zijne woorden. Dat laatste was maar goed. Abram had eens van hem gezegd: ‘'t Is net 'en schoone gouwenaer mit 'en lek; 'eel mooi van buten, mae je moe' j' 'en ongeluk trokken, om der wat uut te kriegen, en van 't gin der dan uutkomt, wor je nog onpasselijk op den 'oop toe.’
Toen Lein het erf van Cursjaon opliep, zat deze met wijd uitge- | |
| |
strekte beenen op de tuinbank achter zijn huis te rooken, verdiept in het schouwspel zijner snel ronddraaiende duimen.
‘Anpupen?’ vroeg Cursjaon, toen Lein naast hem had plaats genomen. De duimen kwamen tot bedaren en tonderdoos en vuurslag werden voor den dag gehaald.
Lein stak zijne pijp aan, blies eene rookwolk naar zijn buurman en vroeg:
‘Kâ-je goed je mond 'ouwen?’
‘Beter as opendoen;’ Cursjaon lachte om zijne eigene aardigheid en de duimen dansten vroolijk.
‘Zâ-j' an gin mensch vertellen, wâ 'k je te zeien 'eb?’
‘Gosjes man, over 'en 'allef uur bin 'k aolles glad kwiet; of 'ouwt 'et mae voor je; 'k bin nie benieuwd.’
‘Jae, mae je mot 'et suust wel ont'ouwen. Zâ je 't an gin mensch nie zeien?’
‘An gin mensch nie; 'k bin aors nie benieuwd,’ zei Cursjaon, deed zijne oogen toe, om beter te kunnen luisteren, en liet zijne duimen een anderen kant omdraaien.
‘Weet je wê, dat onze Jan over joe Mariao vriet?’
‘'t Kan vriejen worren,’ verbeterde Cursjaon.
‘En vî-je 't goed?’
‘'En mensch z'n zinnigheid, 'en mensch z'n leven; as ter maer duiten biezitten.’
‘'t Is dan goed, dâ jie die 'eit, want Jan ei ze nie.’
Terstond gingen Cursjaon's oogen wagenwijd open en zijne duimen vlogen in de armsgaten van zijn vest. ‘Jan ei ze nie?’
‘Nee. werempel nie. Vaoder is vier keer getrouwd gewist. Aol 't geld was van z'n eeste vrouwe en noe dus van mien en Pieter. Jan ei niks, mae dat weet i nie en je mot 'et 'um ok nie zeien. As i bie ons bluuft, dan kan i mee bluven eten en zoo, mae je begriept, dâ wilder ons nie uut zûn gaen klejen voor 'um, as i 't in z'n oot kriegt, om te gaen trouwen. Ik zegge je dat aolles zoo maer in 't vertrouwen, om je te waerschouwen. Mae dat is meschien nie ees noodig, wan jie geef je dochter meschien 'en goeie kluut mee.’
Als verontwaardigd over eene dergelijke onderstelling keek Cursjaon Lein geruimen tijd strak aan, stak langzaam zijne rechterhand uit en zei: ‘Zooveel, as ter 'ier op m'n 'and leit. Zoo'n schooier!’ Daarop stak hij zijn duim weer in zijn armsgat en trommelde met zijne vingers in hevige gemoedsbeweging een roffel op zijne borst.
Lein zat in eene wolk van tabaksrook, die hem voor Cursjaon onzichtbaar maakte, te lachen over zijne slimheid en zijn overleg. Net, asof i nie wist, dâ Cursjaon niks zou afschieten! Noe nog één por:
‘Nee, dan was j'en boel beter mee Pieter, as je 't mien vraegt.’
Cursjaon maakte eene beweging, alsof hij geld teld, en keek Lein wantrouwend aan.
| |
| |
‘Of i geld 'eit? Net zooveel as ikke.’
‘Der is veel zinnigheid nae Mariao,’ zei Cursjaon, eene versche pijp stoppende. ‘Jan, 'en aorige joengen, maer 'en schooier; dâ gae nie - Pieter, 'en druuloor, maer dubbeltjes; dâ kan.’ Geruimen tijd verdiepte hij zich in gepeins. Toen zette hij zich op zijn gemak en zei:
‘Stiert 'um maer is en zeit, dâ Jan wegbluuft.’ De duimen dansten weer vroolijk en geheel Cursjaon's uiterlijk drukte voldaanheid uit over het genomen besluit.
‘Nee, lae Pieter zelvers z'n padje schoonmaeken bie Mariao; dae moe' m' ons nie veel mee moeien en je zal is zien, 'oe knapjes dat i 't an zâ leien.’
‘Stiert 'um maer,’ herhaalde Cursjaon.
Nadat Lein den oude nog eens goed op 't gemoed had gedrukt, om nergens van te spreken en alleen zijne dochter den verderen omgang met Jan te verbieden, ging hij hoogst tevreden naar huis. I ao gelogen as 'en Jood. Vaoder ao wel is gezeid: ‘Lieg nooit, vor gin dubbeltje, vor gin kwartje, vor gin gulden zelvers; want liegen is zunde... maer as ter 'en zak mee riesdaelders mee te verdienen is, dan is de zunde van 't liegen geweunelijk kleiner as de zunde, om Go's goeie gaeven te versmaojen.’ Noe was ter 'eel wat meer te verdienen gewist as 'en zak riesdaelders. Vaoder zou tevrejen over 'um gewist ziên.
Ondertusschen had Pieter niet stilgezeten. Toen Lein weg was, gevoelde hij zich niets op zijn gemak. Hij kreeg een vroeger ongekenden aanval van hartkloppingen en om dien tot bedaren te brengen, haalde hij uit het hoekkastje aan den schoorsteen de jeneverflesch, waaruit hij een grooten slok nam. Dat hielp goed en als voorzorg tegen eene herhaling nam hij nog een slok en nog een, totdat hij van louter pleizier tegen de flesch begon te lachen en te knipoogen. Dus opgesterkt ging hij naar de deur en riep: ‘Leune, 'aes j' 'en bitje mî je werk en kom dan es effen binnen!’ Hij was thans geheel verzoend met het voorstel van Lein en zag niets meer op tegen de uitvoering.
Leune liet niet lang op zich wachten en terstond begon Pieter zijn onderzoek.
‘Ziezoo, Leune, noe zit ik 'ier en jie daer, en noe begunt 'et. Leune, vertel mien is, 'oe dâ j' an je man gekommen bint. 't Begun was mooi; zoo smoegjes an zou i kommen, waer i wezen moch.
‘M'n man? Bel, daer ae 'k is korremisse mee g'ouwen en toen eit i me gevrogen.’
‘En toen?’
‘En toen? Bê, toen bin me getrouwd.’
‘Dâ goeng te gauw,’ zuchtte Pieter teleurgesteld. ‘Korremis 'ouwen, vraegen, trouwen - dâ kan 'k aollemael nie gebruken.’
| |
| |
‘Wâ zei je daer?’
‘Goeng dat aollemael zoo maer achter mekaore?’
‘Noe jae, dâ begriep je wê, zoo'n bitje... afien, zoo'n bitje vrieërie der tusschen,’ en lachend pluisde Leune aan het lint van hare schort.
‘Ao dat daer net gezet; dat mot ik suust ae,’ schreeuwde Pieter, schoof wat dichter naar haar toe en lei zijne hand op haar schoot. ‘En-n-n, Leune, wî je mien es zeiën, 'oe je zukke diengen anleit?’
‘Bî-je nie wies, vint,’ riep Leune en voort stoof zij, de kamer uit en het erf op. Zoo'n astranten aop! Bel Gosjes... Ze moest er echter te gelijk om lachen ook: ‘Wil je me-n-is zeien, 'oe je dat anleit!’ Wie ao dat ooit achter dat uutgestreken wezen gezocht! Eensklaps viel haar iets in de gedachte. Perjuu, zou ze dae d'r eigen glaezen ingegooid ae? 't Was wel 'en raor begun van 'en vrieaozie, mae dien Pieter was 'eelegansch zoo'n raor toet'aspel van 'en mensch. I ao dat aolles meschien mae gezeid, om op z'n apperepo te kommen, en 't 'ad an 'eur gelegen, om 'um op de goeie pad te briengen. Z' 'aod 'er eigen â zoo lank verbeeld, dat i 'en goed oogj' op 'eur 'ad... zoo 's aevens in den gank liep i in den doenker wel is tegen 'eur an, net of 't i bie ongeluk dee - maer varder was i nooit gekommen, want de joengen was schrikkelijk bleu. Bel, hel - noe 'ad 't an 'eur gelegen - allo, ze was toch ok gin achttiene meer. Meschien was de zaeke noe â lank en breed bekloenken gewist; Jan en Lein waeren zeker espres de deure uutgegaen, om ulder vrie spil te laeten; bel stom!
Pieter was ontsteld blijven zitten. ‘Wat ae 'k noe in Go'snaem gezeid, dâ z' op moch' vliegen as schietpulver? 't Is wel 'en reden vor zoo'n simpele vraege! 'k Ae 't ok wê gezeid tegen Lein; wat moch' i der mien in moeien. 'k Bedank 'um schoon varder; laet i Mariao zelvers op vrieën; 'k 'eb ik â meer as m'n bekomste van dat eerste perbeersel. - Bel God! dae kom ze trug, g'lok! Noe zâ ze nog kapsies gaen maeken op den 'oop toe!’
‘Pieter,’ begon Leune met eene kleur als vuur. ‘Pieter, ik bin der net wel 'en bitje erg uutschieterig gewist, mae 'k begreep nie trek, wâ je plan was.’
‘En begriep je dat noe?’ vroeg Pieter verschrokken. ‘I ao der toch niks van gezeid?’
‘'En vrouwe begriept â gauw zoo ie's, Pieter. 'En man 'oeft van die specie van diengen nie veel te zeien, of ze raoit trek de rest.’
‘'t Is knap,’ zei Pieter, maar hij begreep er niets van. ‘'t Is aors nie meer noodig, zie je; 'k ae m'n eigen bedocht.’
‘En ikke dan, Pieter?’
‘Jie? Wâ kan joe dien boel schillen?’
't Is toch 'en raor stik mensch, dacht Leune; mae wacht, 'k zal 'em weer wel an den gank kriegen. ‘Jae, kiekt is, jie kan doen, wâ je wilt; gin mensch, die je 't zâ beletten, maer om noe te zeien, dat
| |
| |
'et mien nie kan schillen, dâ 's toch wel 'en bitje erg; nee, Pieter, zukke slechte gedachten moe je nie van mien 'ebben.’
‘God mensche, bluuf toch mî j'n 'anden van m'n gezicht! 'k Bin ikke gin katte, dâ je me-n-'oeft t' aoien!’
‘En dae strak vroog je: 'oe gaet dat, Leune, die vrieaozie? Je bint toch 'en vremdsoortige vint, Pieter, mae toch 'en 'eele bestige vint, zie je, daer 'en vrouwe groos op mag ziên.’
‘Kiek perjuu, dat zee Lein ok,’ riep Pieter, verheugd over het compliment, dat hem weer terstond in zijn humeur bracht.
Zie je wel, dacht Leune; net as 'k gedocht 'eb: Jan en Lein bin espres de deur uut gegaen.
‘Zou je dienken, Leune, me bin der noe toch over doende, zou je dienken, dat ikke 'en meisen van 'en aor af zou kunnen vriejen?’
‘Wat 'en raore vraege is dat noe weer, Pieter! Dat 'oeft ommers nie - der zit gin mensch in den wegt, 'oor.’
Pieter lachte geheimzinnig en dacht: 'eelegansch op d' 'oogte is ze toch nie; 'k zâ ze nie wiesder maeken ok.
Toevallig keek hij juist op. In de bruine oogen van Leune zag hij iets, dat hij nog nooit had gezien en dat een ongekend gevoel van welbehagen in hem opwekte. Hij moest hardop lachen en Leune toeknikkende, zei hij ten slotte: ‘Allo, gae je gank maer; me zitten der noe toch voor en jie liekt er per slot van rekening meer aorigheid in t' 'ebben as ikke.’
Toen Lein iets later te huis kwam, ging Leune gauw naar de keuken. 't Is 'en raore, dacht ze weer, maer i begunt toch toe t' 'appen.
Op Lein's vragenden blik gaf Pieter glimlachend ten antwoord, terwijl hij met zijne hand langs de oogen streek: ‘'k Bin al 'en end op d' 'oogte, 'oor!’ en stil voegde hij er bij zichzelven bij: dien Jan is nog zoo gek nie, as î wê liekt, belange nae nie.
't Was al laat, toen Jan van zijne zending terugkeerde. Aan den blauwen hemel flonkerden duizenden sterren en vriendelijk zag de maan neer op het helder verlichte veld en de boomen, wier hoofden zich zacht ruischend bewogen, als deden zij elkaar vertrouwelijke verhalen, verhalen van liefde, in den liefelijken zomernacht.
Jan dacht aan hetgeen er dien ochtend was voorgevallen. Dan was hij verontwaardigd over de handelwijze van Lein en dan moest hij er weer om lachen: net of i z'n eigen zou steuren an die flauwsen! Mit vaoder was 't nog wat aors gewist, maer om z'n eigen te laeten koeieneeren deur z'n broers, dan moch' i toch wê net zoo'n sukkel ziên as zulder en dat was i Goddank nie. Maar het weer was veel te mooi, om lang te denken aan al die dwaasheid, en weldra dwaalden zijne gedachten af op Maria. Op eenigen afstand van den weg stond eene groep zware kastanjeboomen, wier schaduwen zich sterk afteekenden
| |
| |
op het verlichte korenveld erom heen. Onder die boomen bouwde hij in zijne verbeelding een huisje met een stal en eene schuur. Op den drempel der woning stond Maria hem op te wachten en uit de verte klonk hem al een vriendelijk ‘G'n aevend, Jan!’ te gemoet. Een zalig gevoel doorstroomde al zijne leden en hij lachte tevreden, toen hij nog voor 't laatst eens omkeek naar de kastanjeboomen, voordat hij zijn weg vervolgde. Voor het eerst van zijn leven luisterde hij met genoegen naar het eentonig gekwaak der kikkers, want duidelijk riepen zij hem toe: ‘Dag brugom!’ overal, waar hij ging.
Voordat hij naar den Broodboom ging, sloeg hij het zandpad in naar de hofstede van Cursjaon: Maria zou hem nog wel wachten; zij had het 's ochtends beloofd. 't Licht scheen door de reten van het keukenluik; zijne verwachting werd dus niet beschaamd; Cursjaon lag zeker reeds lang te bed, want hij ging gewoonlijk met de kippen op stok. Zachtjes klopte Jan tegen het luik, sloop toen stil naar de keukendeur en drukte zich met den rug plat tegen den muur. As ze buten komt en ze zie niks, dan zal i in ees voruut schieten, z'n erm om d'r 'aols slaen en de schrik van 'er lieve bekje kussen, nog voor ze boe of bao kan zeien. Er was gestommel binnen, de deur ging open, er schuifelde iets naar buiten, Jan sloeg zijn rechterarm uit...
‘'Eila, 'k bin ik 'et, vriejer!’ klonk het gesmoord in zijn arm en toen Jan onthutst toezag, had hij niets als Cursjaon's blauwe slaapmuts in zijne hand.
‘'k Wis ik nie, dà je zoo'n grappemaeker was, Cursjaon! Dae, daer ei je je musse trug; aors vat je nog kou op je kaelen knikker. Ik kwam ik eigelijk minder vor joe, zie je!’
‘'t Is 't end van de vrieaozie,’ zei Cursjaon, zijne slaapmuts over de ooren trekkende. ‘'k Wil 't nie langer 'ebben. De groetenis!’ Meteen ging de deur toe en of Jan al smeekte of vloekte, zij ging dien avond niet meer open.
Tegen wil en dank moest hij eindelijk aftrekken. Toen hij te huis kwam, lagen Lein en Pieter al te bed, terwijl Leune hem in de keuken zat te wachten. Aan haar stortte hij zijn gemoed uit en klaagde hij zijn nood. ‘'k 'Ouw 'et er voor,’ zei hij ten slotte, ‘dat Lein der achter zit. Van middag wou i aollemael, dat ik zou beloven, om nooit te trouwen. Pieter zee niks en zat mae te gienegappen.’
‘Pieter zee niks?’ vroeg Leune lachende en te gelijk met hare hand de plooien uit hare schort gladstrijkende. Ziê begreep best, waerom i niks zee. I was nog zoo stom nie, 'eel dien Pieter. Mae 't scheen wê, dâ Jan nie bekend was mî Pieter's plannen, en dus: mondje dicht daerover.
‘Wat raoi je me, dâ 'k doen mot, Leune?’
‘Raoien? Dâ 's lastig genogt. Gae mergen nae Cursjaon toe; i 'eit er meschien niks van gemeend.’
‘Jae, 't is me der ok net 'en vint voor, om zoo ie's uut gekkigheid
| |
| |
te zeien! 'k 'Eb 'um butendien daer strak vor al wat lillijk is, uutgescholden; 't was stom, mae 't dee me op dat oogenblik toch goed.’
‘Dan zit er niks op, as dat je mit Mariao wegloopt.’
‘En dat waer nae toe? Me zouen van erremoei weer werom motten kommen.’
‘Bel, laen ik es kieken. As Lein der achter zit, en dâ kan wê, dan zûn z' 'eur 'ier nie zoeken. 'k Zal ikke wê zurgen, dâ ze gin mensch voor de voeten loopt, en as je ze dan bie Cursjaon 'en dag facht in de pinetensie 'ei lae zitten, dan zâ j' es zien, 'oe mak ze bin geworren.’
‘Leune, je bint 'en jeweel van 'en meid!’ en Jan wreef zich vergenoegd in de handen. ‘As 'k joe is van dienste kan ziên?’
‘Wel bedankt, mae mien zaekjes zâ 'k zelvers wê ree kriegen; wach' mae,’ antwoordde Leune, haastig opstaande uit vrees, dat zij te veel zou zeggen. ‘G'n nacht, Jan, en beslaep je der nog is op.’
Jan was zoo opgetogen over den inval van Leune, dat hij zich met moeite inhield, om niet hardop te lachen, toen hij in de kamer trad, waar hij en zijne broeders sliepen. Beiden in de rust wanende en in die meening door een luid gesnork versterkt, schudde hij zijne vuist tegen de katoenen gordijnen van eene der bedsteden en zei: ‘Wach' mae, Leintje; twee tegen één, zee jie, maer dien eenen zâ je toch te glad af zién, mit aol je punten derbie!’
Lein, die zich wakker had gehouden en door eene reet van de bedsteegordijnen lag te loeren, dacht niet anders, of Cursjaon had alles verraden, en om niet van woede te schreeuwen, beet hij een stuk uit zijne deken.
Eenige dagen waren voorbijgegaan. In dien tijd had Lein van Cursjaon gehoord, dat alles richtig was en dat Jan na dien avond zelfs geene poging had aangewend, om zijne beminde te spreken. Geheel vertrouwen deed Lein de zaak toch niet en daarom moest Pieter er nu verder voorgespannen worden.
Op zekeren dag met Pieter op 't land aan 't werk zijnde aan 't uitdiepen van eene sloot, begon Lein:
‘Noe, Pieter, j' ei noe tied g'ad, om op d' 'oogte van de vrieaozie te kommen. Toen 'k der Leune zoo is vorzichtig nae polste, zee ze: “Dien Pieter, in 't begun begreep ik nie, waer i nae toe wou. I is wat bleu, zie je, en 'k vind ik 'et 'eel aorig van je, dat je j'n eigen wat uut de voeten 'ouwt; aors kreeg ik 'em nooit, waer i wezen wilt.” Kiek, Pieter, j' aod 'eur nie aolles an 'er neus 'oeven t' 'angen, mae 't besan nie, wan ze wil-d-ons 'elpen; dâ 's dudelijk.’
‘'k 'Eb ik 'eur niks gezeid, mae ze begreep aolles trek uut 'er eigen. Jae, 't is 'en gladde, die Leune,’ en Pieter boog dieper in de sloot, om niet te laten zien, dat hij eene kleur kreeg.
| |
| |
‘Z' is glad genogt; vaoder wis wê, wat i dee, toen i z' in dienst nam. Mae 't is noe tied, om je slag te slaen. Van aevend 'eb ikke kerkeraed; me gaen saemen de deur uut; dan eit er gin mensch erg in, en jie sniedt onderweg stilletjes uut naer Cursjaon. Die laene me der maer buten, want i moch in z'n stommigheid den boel is uutbriengen. Noe, wî je 't doen?’
‘'t Is 'en vuul werk,’ riep Pieter uit de diepte. ‘As 't Leune nog was, mae die Mariao!’
‘Kom, je kan noe toch nie meer trug. Wâ zou Leune wê zeien, as ze zag, dâ je z' aol den tied vor den gek g'ouwen 'ad? Of je 't mergen doet of van daege, dâ 's vor joe toch net eender, mae doen mot je 't, en dan maer 'oe ee'der 'oe beter.’
Pieter zuchtte diep en zei: ‘Noe, 'k zâ 't doe, mae vortaen 'ouw jie je vrieaozies mae vor j'n eigen; 'k bedankje voor die akkevietjes.’
‘Sst, daer ei j' 'um!’ zei Lein, met zijn hoofd wijzende naar den kant, vanwaar Jan aankwam. Hij zag er welgemoed uit en een deuntje fluitende trok hij zijn buis uit, nam zijne spade ter hand en sprong in de sloot, om Pieter te helpen. Telkens als hij Lein aankeek, moest hij lachen. Zoo even had hij aan Cursjaon's arbeider, Klaas, een briefje meegegeven voor Maria met de boodschap erbij: ‘Nie an den baes geên 'oor!’ Met Leune was hij overeengekomen, dat hij van Lein's afwezigheid moest gebruik maken, om dien avond hun plan tot uitvoering te brengen, zoodra als Cursjaon zich in de rust zou bevinden. Klaas had gezegd, dat Maria in de laatste dagen niets deed als schreien. Erm schaep, ze zou noe d'r liev' oogjes kunnen afvêgen; wie weet, 'oe gauw ze ziên wuufje zou ziên, - en Lein zou op z'n neus kieken as 'en schooljoengen, die in den 'oek mot staen. En toen hij een oogenblik, op zijne spa geleund, uitrustte, zag hij over den rand van de sloot heen in de verte Klaas, die met zijn brief naar huis wandelde.
Dien avond scheen Cursjaon weinig plan te hebben, om op zijn gewoon uur naar bed te gaan. Toen het donker werd, haalde hij een dikken knuppel uit den musterd, zette dien naast zijn stoel bij 't vuur, zat telkens bij zichzelf te lachen en streek dan met beide handen langs zijne beenen, alsof hij wonderveel pret had. Nu en dan keek hij op de hangklok en Maria was dan niets op haar gemak. Eindelijk stond hij op, stak zijn knuppel onder den arm en stapte de keuken uit. Op den drempel stak hij zijn hoofd nog even naarbinnen en riep: ‘'t Zâ noe zoo zach'jes an tied worren, Mariao!’ en schaterend van 't lachen ging hij de gang in. Daar deed hij de pronkkamer open en ging op den drempel zitten, vanwaar hij een oog op de voor- en op de achterdeur kon houden. ‘Deur een van de twee mot ziê der uut of i der in,’ overlegde hij; ‘'k zal 'em bielichten!’ en dan maakte hij zijne handen nat, omvatte zijn knuppel en zwaaide
| |
| |
daarmede over zijn hoofd, totdat hij een punt van zijn zakdoek in zijn mond moest steken, om Maria niet te laten hooren, wat eene pret hij had.
De wachthond blafte; er naderden voetstappen; de klink van de voordeur werd opgelicht. - ‘Suust, kom binnen, m'n joengen; je zâ der nog gauwer uutziên! I gae weer wegt; zeker 'en teiken an Mariao, zooveel as: “'Ouw je gereed; 'ier bin ik!” Maer 'k bin ikke der ok, zie je,’ en weer zwaaide Cursjaon zijn knuppel en ging achter de voordeur staan, want daardoor zou hij zeker binnenkomen.
Tegen negen uur was Pieter met Lein uitgegaan. Hij had niet aan Leune gezegd, wat hij ging doen, voor geen geld van de wereld; waarom wist hijzelf niet, want zij had immers toch alles geraden? Toen hij Lein als een boosdoener volgde, had zij hem in 't voorhuis nog even ter zijde genomen en toegefluisterd: ‘Waerom gae je noe weg, Pieter? Jan is ok uut; 't is zoo'n schoone gelegen'eid, om es leutig saemen te zitten.’ Weer hadden de oogen van Leune hem aangestaard als op dien avond en 't kostte hem moeite, om zich los te rukken van het aanlokkend tafereel, dat Leune met weinig woorden voor zijn geest riep. ‘'t Mot, Leune, 't mot!’ en met een zwaren zucht en zijn hoed in zijne oogen trekkende was hij Lein op een drafje nageloopen.
En nu stond hij voor het hek van Cursjaon's erf te overleggen, wat hem te doen stond. Lein leek wê gek mit aol z'n foefen. Vaoder ao wê gezeid bie wieze van raedgevienge: ‘Trouw niet joengers’, maer i ao nooit gezeid: ‘Je maggen 'et nie doen.’ Dat was 'eel wat aors gewist. As Jan trouwde, dan was er kanse, dat 'et gedoei in ulder fermielje bleef en aors goeng aolles naer Jaocob van nom Andries. Mae 't was noe ees zoo; der viel nie te kiezen of te kaobelen; i moch' 'et vule werk gaen anpakken en Mariao van Jan aftruggelen. Dâ zou wê gaen; Leune ao gezeid: ‘Je bint 'en vint, om groo's op te ziên’; Lein ok. Tegen Jan aon ze nooit zoo ie's gezeid; dae dost i om wedden. Die Leune wis 'et wê, zoo glad as 'en paelienk en zoo bekorelijk as 'en proenkblom. - Wat i tegen Mariao zeien zou? Zoo rondewegt aod i 't an Leune nie durven vraegen. As ze noe maer 'en bitje toeschietelijk was, zooas Leune, dan aod i nie vee te zeien. Afien, Cursjaon zou wel 'en 'andje 'elpen; die ao gezeid: ‘Stiert 'em maer’, dat is zooveel as: de zaek is gezond. Dien Jan ok mit z'n trouwerieën! As Leune nog es trouwde... joenges, wat zou dat vervelend ziên, as ziê de deur uut was... Vremd, ze weunde à vuuf jaer bie ulder en i ao der nooit an gedocht, dat zoo ie's zou kunnen gebeuren. Dat kwam ok â deur die trouwerieën van Jan. Lein 'ad interziek toch g'liek; ze moggen bie mekaore bluven: Leune, i, Lein en Jan en varder gin ge-Mariao.
Toen hij zoover in zijne overpeinzingen was gevorderd, stapte hij haastig het hek binnen. De hond blafte; hij sloeg de hand aan de
| |
| |
deurklink, maar liet ze terstond weer vallen. Nee, 't was toch maer 'en vuul... i moch' der eest nog es over prakkezeeren, voor i binnen goeng. Stil sloop hij om den hoek van het gebouw in de schaduw, want de maan scheen helder op het voorplein. Dien 'ond leek 't ok niks op 'um voorzien t' 'ebben, net of i begreep, dat i wat lillijks van zins was. - As Jan 'et te weten kwam, dan zou 'et 'en mooie 'istorie worren, 'en 'el in 'uus. Wat goeng 't ulder ok an, of i wou trouwen of nie; der bleef toch genogt over voor Leune en ulder beien; 't was eigelijk veel beter, dat Jan er uut trok, as dâ z' aolderlei spiktaekels in 'uus 'aelden. 't Slot van Pieter's overwegingen was, dat hij eensklaps uit de schaduw trad en een aanloopje nam naar de voordeur. ‘'k Bedanke der voor en dat zâ 'k Cursjaon zeien ok; dan kan die 't mit Lein uutmaeken.’
Snel lichtte hij de klink op en gooide de deur open.
‘Aorom!’ klonk het van binnen en voor Pieter zich kon te weer stellen, kreeg hij een slag op zijn linker- en een op zijn rechterschouder en een op zijn hoed, die terstond tot over zijne oogen en zijn neus zakte, en bij elken slag klonk de spottende stem van Cursjaon hem in de ooren:
‘Daer ei je Mariao!’
‘'k Bin ik 'et, Pieter Louter en gin moordenaer, joe ouwe duitedief!’ schreeuwde Pieter van onder zijn hoed, met zijne armen voor zich uit schermende.
‘Ao dat trek gezeid,’ zei Cursjaon bedaard, zijn stok ten teeken van vrede wegwerpende. ‘Klaois zee, dat Jan zou kommen. Jie 'oef nie weg te loopen mï Mariao. De deur staet open; j' 'oef nie weg te loopen.’
‘Ikke wegloopen, voor zoo'n veugelverschrikker,’ schreeuwde Pieter, zijn hoed uit zijne oogen schuivende. ‘Kom maer op!’ en hij zwaaide zijne armen door de lucht als de wieken van een windmolen.
‘'En slecht begun voor 'en vrieaozie,’ hernam Cursjaon. ‘'k Wou, 'k nooit mit julder angelegen 'ad. Den een is 'en bedelaer, den aor 'en weglooper, 'en raore fermielje!’
‘Wat weglooper!’ schreeuwde Pieter, nog naderbij tredende. ‘'Ier staen ik, kom op!’
‘Bê crimmeneel! 'k Wî nie ae, dâ ze mî mien dochter wegloopen, en noe wilt i me daevor nog op m'n liêf kommen!’
‘Ikke mit joe dochter wegloopen? 'k Wou, jie mit je dochter op de Berrebiesjes zat; dat wou ikke! Om die meid van joe ae 'k van aolles motten doen: liegen, vriejen en noe nog op m'n gezicht kriegen op den 'oop toe. Kom maer uut j'n 'oek; dan zâ 'k je 't mî winst truggeên.’
‘'k Zâ gek ziên,’ riep Cursjaon en smeet de deur toe en terwijl hij naar achter ging, zuchtte hij: ‘Dâ 's twee vriejers kwiet in een weke. Wâ 'k mit den derde zal overbriengen?’
| |
| |
Toen Pieter de deur voor zich gesloten zag, voelde hij eens aan zijn hoofd en zijne schouders en zijne woede wendde zich op Lein, de oorzaak van zijne vernedering. Terwijl hij eindelijk met groote schreden naar huis keerde, mompelde hij: ‘'k Zal 'em es effetjes onder 'anden nimmen, den saotan. Één goeie kant 'eit de zaeke toch: 'k bin noe mit fesoen van 'eel den boel af. Kiek, wie loopen daer voruut op den wegt, 'en man en 'en vrouwe; 't liekend Leune wê; zou z' er 'en vriejer... kiek, dae gaen z' 'et ziepad in nae den Broodboom; bel perjuu...’ Voordat hij wist, wat hij deed, zette hij het op een drafje, en de twee wandelaars volgden terstond zijn voorbeeld. Nu waren zij aan het huis; eene breede lichtstreep viel een oogenblik op het klinkerpad tusschen de boomen; toen was 't eensklaps weer donker, de knip hoorde hij op de deur schuiven, en toen hij buiten adem voor het huis stilstond, hoorde hij daarbinnen een verward geraas van stemmen.
‘Doe open!’ brulde hij, met beide vuisten op de deur slaande. Plotseling was het daarbinnen stil. Die saotansche Leune, 'en vint in t' oolijken in 't 'uus van vaoder; 'k zal 'um... ‘Doe-d-open, gostermanne!’ en hij sloeg zijne vuisten aan bloed.
‘Wie is daer?’ vroeg Leune kalm.
‘Wie geef joe 't recht, om de deur voor m'n neus toe te doen?’
‘O! bî jie 't, Pieter?’ Terstond werd de grendel weggetrokken en de deur opengedaan.
‘Waer is i?’ riep Pieter, terstond achter de deur kijkende.
‘Wie dan toch?’
‘Bel, den vint, daer je mee binnen goeng. 'Ouw je mae zoo onnoozel nie!’
O zoo, dacht Leune; zit 'et 'em daer, m'n joengen. ‘En wâ zou dat nog, Pieter? 'k Mag ik der toch ok wel 'en vriejer op nae 'ouwen as ielkendeen?’
‘Wat joe vriejer! Wae zit i, dan zâ 'k 'um...’ en Pieter duwde Leune onzacht op zij en stoof naar achter.
Leune volgde hem in de keuken en hield hem bij de panden van zijn buis vast.
‘Je bint toch somtemens nie jaloersig, Pieter?’ vroeg zij, hem over zijn schouder vleiend aanziende.
Ondanks zijn toorn stemde die blik hem een oogenblik zachter en verwijtend sprak hij: ‘'Ouw jie je bekorelijk'eden mae thuus; 'k ae ze nie meer van doen.’ En weer met eene plotselinge opflikkering van drift: ‘Geef die maer an dien... an dien vriejer van joe, joe slecht frommes!’
Leune schaterde het uit van lachen. Zij duwde Pieter zachtjes op een stoel, hetgeen hij zich pruttelend liet welgevallen. Vlak voor hem staande, vroeg zij spottend:
‘Die vriejer van mien zit joe toch nie in den wegt?’
| |
| |
‘Wie was 't?’ en driftig sprong Pieter op.
‘Jan, daer dan.’
‘Jan?’
‘Jae, jae, j'n eigen broer Jan. Bî je noe nog jaloersig?’ En zij duwde Pieter weer op zijn stoel terug, ging op zijne knie zitten en schoof zijn hoed achterover. ‘God, joengen, wat schilt er an? Je ziet 'eelegansch blauw op j'n oot!’
‘Dâ 's aollemael 't werk van dien Lein, mae noe is 't uut weet-je. 'Oor es, Leune,’ vervolgde hij vertrouwelijk: ‘'K zâ joe aolles uutleggen, al 'ei je 't, glo'k, toch â begrepen, wan je bint zoo glad as 'en paelienk en zoo bekore... afien, dâ 's tot daer an toe. Je weet â, dâ jie me zoo'n bitje zou 'elpen, om Mariao van Jan af te gaen vriejen... jae, zei noe mae niks, wan mit je gewone gladdigheid ao je dat â begrepen, zonder dat ik je der over sprak, want dat moch' nie van Lein. Van aevend moch' ik der op uut, mae toen 'k voor de deure stoeng, ae 'k 't vule werk opgegeên, en toen 'k dat an Cursjaon wou zeien... afien, 't besan nie! Lae Jan trouwen mî wie dat i wilt; dat zeg ikke.’
Terwijl Pieter deze ongewoon lange toespraak hield, was Leune opgerezen en met gekruiste armen voor hem staande, zeide zij spijtig: ‘O zoo! Nee mae, julder bin twee lekkertjes, 'oor; je binnen an mekaor gewaegd. Maer as je dienkt, dat Leune zoo maer kemedie mit 'er laet spelen vor niks, dan bî je 't mis. Mit November ruk ik uut.’
‘En ikke dan, Leune, wat mot er van mien trech' kommen? 'k Wil ik nie mit dien Lein alleenig bluven.’
‘'En erme weduwvrouwe mî verliefde praetjes d'r oot op den 'ol te briengen,’ snikte Leune, met eene punt van hare schort langs hare oogen strijkende, ‘en dan te zeien: de kemedie is uut. O, joe slechte veint!’
‘'k 'Eb ikke toch gin verliefde praetjes g'ouwen,’ riep Pieter met opengespalkte oogen van verbazing. ‘'k 'Eb ik niks gezeid as: gae je gank maer. O, dien saotansche Lein!’
‘As 'k de terienge krieg: is 't joe schuld!’ kreet Leune achter hare schort.
Het angstzweet brak Pieter aan alle kanten uit. ‘Goeie God, wat moet ik toch doen, de terienge!’ mompelde hij schier wanhopig.
‘'k Voel â, dâ 'k 'em kriegen zal,’ snikte Leune op hartroerende wijze. ‘As 'k weg bin, zâ j' â gauw'ooren: Leune is dood van sjagrien.’
Onrustig schoof Pieter op zijn stoel heen en weer. Telkens strekte hij zijne armen uit, maar liet ze weer langzaam zakken, totdat hij plotseling opsprong, Leune met beide armen omvatte en haar toeriep: ‘Nee, Leune, doet dat nie. 'k Wil ik nie alleenig bluven mit dien Lein. Dae, jie bin mien 'arteblom, net as Mariae van Jan, daer!’ en hare schort wegtrekkende, gaf hij haar een zoen, die klonk; hij schrikte zelf van zijne vermetelheid.
| |
| |
‘Dâ gaet 'ier van 'arte!’ klonk eensklaps eene stem. De deur naar de zoldertrap ging open en Jan en Maria, die zich daar schuil hadden gehouden, kwamen lachend binnen.
Dominee had dien avond eene royale bui gehad en den kerkeraad op bessenwijn getrakteerd. Na afloop van de vergadering ging Lein onder den invloed van het genotene met hoogroode wangen huiswaarts. Van pleizier floot hij een deuntje en van tijd tot tijd moest hij bij zichzelven lachen over zijne slimheid in die geschiedenis van Jan, waarvan nu de slotbedrijven welhaast afgespeeld zouden zijn. Hoogmoedig blikte hij rond in het maanlicht, prevelende: ‘Ik draoi ikke z' aollemael rond m'n pienk, ikke, den baes, den rempelesant van vaoder.’
Er heerschte heel wat rumoer in huis, toen Lein naderde, doch nauwlijks had hij de klink opgelicht, of alles werd stil. Hij ging naar achter - wâ 's dat? Was 't den jenieverwiên van domenie, die in z'n oogen zat? Aan de tafel zaten Jan en Maria, Pieter en Leune naast elkaar. Pieter en Maria zagen bedremmeld voor zich, maar de beide anderen keken Lein brutaal aan en zeiden een voor een: ‘Dag broer Lein!’
‘Mae dâ gae zoo mae nie!’ riep Lein eindelijk en al dominees bessenwijn was uit zijne wangen gevloeid.
‘As me 't nie seens bin, dan zûn me der vergaerienge over 'ouwen en der over stemmen,’ zei Jan lachend. ‘Ikke bin voor 't vriejen en jie ok, Pieter? Suust. Twee tegen één, dien punt is dus angenommen.’
‘En jie, lummel,’ sprak Lein, Pieter bij zijn arm schuddende; ‘wat ei jie uutgevoerd van aevend?’
‘Bluuf van m'n liêf,’ bromde Pieter, langs zijn hoofd strijkende, dat hem meer en meer pijn begon te doen. ‘Bluuf van m'n liêf, of 'k slaen der op. Wat ei je mien an 't vriejen gezet; 't is j'n eigen schuld.’
‘'k 'Eb ik 'em 'en 'andje g'olpen, Lein; dat was ommers je bedoelienge?’ voegde Leune er uitdagend bij.
Juist wilde Lein tegen haar uitvaren, toen nogmaals de deur openging en Cursjaon binnentrad. Hij ging recht op Jan af en zei, terwijl Maria zich zoo klein mogelijk maakte en zich achter Jan trachtte te verschuilen: ‘Jie ei mien dochter gestolen, toen 'k mit den dien daer doende was; zurg zelvers, dâ je ze t' eten geêt, bedelaer! Trekke me der niks van an,’ en Cursjaon draaide zich op zijne hielen rond, om weer heen te gaan, toen Pieter uitriep:
‘Aollemael leugens, die dien Lein je wies gemaekt 'eit. I wil nie ae, dà me trouwen, en daevoor 'eb ik op m'n rok van joe g'aod, ouwe boonestaeke, mae j' ei me de verliefdigheid in 't liêf geroffeld, eh, m'n proenkblom! Kiek, Lein!’ en hij kuste Leune op den lachenden mond, dat Lein ervan rilde.
| |
| |
Cursjaon keek nu den een, dan den ander aan. Lein zag er geheel verbijsterd en verslagen uit en op eens begon Cursjaon hardop te lachen, streek met beide handen langs zijne beenen en ging daarop naar Maria, vatte haar bij de hand en zei: ‘Dan is aolles goed. Liever Jan dan dien druuloor. Gae mee’, en in 't voorbijgaan tot Lein: ‘Gee den boel maer op, twee tegen een en twee vrouweliengen derbie, 't gae nie. Jie kan m'n zuster Piete nog kriegen,’ en lachend verliet hij met Maria het huis der drie broeders.
h.e. beunke.
|
|
Auteursrechtvrij