De Tijdspiegel. Jaargang 38

[p. 445]

Mengelwerk.

Uit den vreemde, meegedeeld door mevr. Van Westrheene.
Wederzien?

In den nacht van den 3^den September van het jaar 1879 lag in Parijs eene vrouw rusteloos op haar leger. De dagen waren langzaam omgegaan voor haar en nu, die nacht, waarop een dag zou volgen, waarvan zij zich de grootste blijdschap voorstelde - het wederzien van haar eenigen zoon, den banneling sedert lange jaren - die nacht scheen oneindig.

‘Och, goede God, wanneer zal het dag worden! Geen oog kan ik sluiten en bidden kan ik even min.’

Nadat de arme vrouw urenlang zich telkens en telkens weder had omgeworpen op haar bed, scheen eindelijk de inspanning van het lijdelijk liggen haar te zwaar te worden; zij kwam overeind en maakte zich gereed, om op te staan.

Zij kleedde zich, alsof het ochtend ware, en ging bij een venster zitten.

Alles daar buiten was stil en doodsch; toen sloeg de slapelooze vrouw hare oogen naar de lucht en zag den schitterenden sterrenhemel.

‘Wat zijn zij geduldig en wat zijn zij kalm,’ lispelde zij, terwijl zij de schijnbaar onbewegelijke lichtpuntjes gadesloeg.

Doch het geduld noch de kalmte waren aanstekelijk, want bijna in hetzelfde oogenblik kwam wederom de verzuchting over hare lippen:

‘O, God, wanneer wordt het toch dag!’

Zij vouwde hare handen op haar schoot en zat eenige oogenblikken stil. Het scheen, alsof zij den slaap zou vinden, dien zij in gemakkelijker houding tevergeefs had gezocht.

Doch nauwelijks waren hare oogen dichtgevallen en verloor haar brein de helderheid van het denkvermogen, kwamen er droombeelden zich mengen in de werkelijkheid, in de gedachte aan wat de morgen haar brengen zou, of zij hief als ontsteld haar hoofd weder op.

[p. 446]

Het geluid, dat haar gewekt had, was het eerste hanengekraai.

Hoor! Daar klonk het nogmaals in de stilte van den nacht.

De arme moeder slaakte een langen, diepen zucht als van de bevrediging van een smachtend verlangen na onuitstaanbaar wachten.

Zij voer met hare hand over hare oogen, keek beurtelings naar buiten en naar het licht, dat zij in de kamer had ontstoken; telkens onderzoekend, of zij het lampje zou kunnen dooven, of het daglicht de overwinning behalen zou.

En ja, daar zag zij de eerste, flauwe lichtstrepen van den komenden dageraad in het Oosten en heel in de verte hoorde zij de gonzende geluiden eener groote, ontwakende stad.

Zij schudde als het ware den nacht van zich af.

‘Luister!’ gebood zij zichzelf en zij hoorde de eerste, haastige voetstappen van hen, wier werk met den dageraad begint.

‘Goddank, de lange nacht is om,’ mompelde de vrouw. ‘Eindelijk is het dag!’ en de eerste afleiding, welke hij haar bracht, was de overweging, of het nu waarlijk wel te vroeg zou zijn, om haar dienstmeisje te wekken.

Half besluiteloos opende zij de deur van het aangrenzende kamertje en zeide:

‘Rosalie, word wakker; de zon is al op; het is helder dag.’

Doch er volgde geen antwoord.

‘Zij beweegt zich niet,’ mompelde de vrouw; ‘dat jonge goed slaapt even vast als een doode in zijn graf.’

Nog eenige minuten bedwong zij haar ongeduld en hare zucht naar een deelnemend woord en herhaalde toen luider:

‘Rosalie, Rosalie!’

De slapende ontwaakte en keek, nog half verbijsterd, op.

‘Zijt ge nu wakker?’ vroeg hare gebiedster. ‘Haast u! Wij hebben geen tijd te verliezen.’

Rosalie was nauwelijks ontwaakt, of zij herinnerde zich de spanning, waarin hare meesteres verkeeren moest; wat de dag haar brengen kon: teleurstelling of geluk.

In ongeloofelijk korten tijd trad zij binnen.

‘Haal eerst eene kan versch water, Rosalie,’ klonk het verzoek.

Rosalie gehoorzaamde.

‘Maak nu mijn haar op, kind.’ En toen het gedaan was: ‘Geef mij dat spiegeltje hier.’

En toen moeder Bouleau het spiegeltje in de hand had, keek zij onderzoekend naar haar verouderd gelaat en hare grijze haren.

Zij zuchtte en zeide tot Rosalie:

‘Ik placht blond te zijn als gij, kind. Wat zie ik er oud uit! Als ik mijn gezicht zie, moet ik wel denken: het wordt mijn tijd; ik zal het niet lang meer maken; welhaast wordt de doodklok voor mij geluid.’

‘Gij zijt ziek!’ riep Rosalie ontsteld, toen zij hare meesteres allengs zoo bleek zag worden als een doode. ‘Laat mij u een glas wijn geven.’

‘Neen, geen wijn. - Ik ben niet ziek,’ verzekerde de moeder. ‘Het is geen wonder, dat ik bleek zie. Ik heb den geheelen nacht wakende op het aanbreken van den morgen gewacht.’

Rosalie bekommerde zich om de weigering niet en ging de verkwikking halen, waarvan zij had gesproken.

‘Moet het?’ vroeg de moeder vriendelijk en zacht. ‘Welnu, ik zal doen

[p. 447]

wat gij zegt. Wie weet, misschien geeft de wijn kleur aan mijne wangen en gloed aan mijne oogen. En dat wensch ik om zijnentwil, om mijn zoon, dien ik terugkrijg. Mijn jongen, mijn jongen, hoe zal ik de blijdschap van het wederzien kunnen dragen? Acht lange jaren heb ik getreurd, veel tranen heb ik geschreid, terwijl zoo menige andere moeder haar zoon kon liefkoozen en verzorgen en het geluk had, hem met zijne uitverkorene naar het altaar te zien gaan, of vol fierheid op hem wijzen kon als op een van de steunpilaren van zijn land.... Hij was zoo moedig, mijn jongen, en zoo vroolijk als de dag... En goed was hij, even goed als mooi....’

Och, Rosalie had dat alles ontelbare malen gehoord; doch zij gunde de arme moeder dat uitstorten van het volle gemoed en lokte door vraag en liefkoozing telkens nieuwe herinneringen uit.

‘Zij hebben hem medegesleept in den ongelijken strijd,’ ging de moeder voort. ‘Wat vraag ik, of hij gelijk had of ongelijk! Ik oordeel niet; God daarboven weet het en zal oordeelen over hen, die.... Maar het is voorbij... Het is geleden; God geeft mij mijn zoon terug. Kom, Rosalie, het is niet te vroeg meer. Laat ons heen gaan, hem te gemoet!’

En beiden verlieten hare woning.

Doch nauwelijks op de straat gekomen, was het, alsof de moeder hare krachten voelde wegzinken.

‘Ik beef zoo,’ klaagde zij. ‘Ik kan niet zien. Wat is het vol; och, dat gedrang!’

En Rosalie leidde haar zacht en behoedzaam naar den kant van de straat, naar een hek, waartegen zij leunen kon.

‘Hier wil ik wachten,’ zeide de moeder; ‘hier wil ik blijven, totdat hij komt; hier heb ik hem voor het laatst gezien, eer hij henenging. Acht jaren heeft hij in ballingschap geleefd.’

En weder werd de moeder door de tegenstrijdigste aandoeningen overmand.

‘Ik beef zoo,’ herhaalde zij; ‘ik kan niet meer staan,’ en Rosalie geleidde haar naar de steenen stoep voor een van de nabijzijnde huizen.

‘Hier wil ik zitten,’ zeide zij. ‘Zeg, Rosalie, zult gij mij waarschuwen, als zij komen? Let goed op! Onder al die kloeke mannen, zult gij een blonden jongeling zien met glanzig, krullend haar, een lachenden, frisschen mond en levendige oogen, blauw als de hemel in een zomernacht.’

Zoo zat daar de moeder, door hare dienstmaagd bewaakt, urenlang en het wachten zoo moede.

‘Mijn jongen,’ klaagde zij, ‘och, waarom komen zij niet? O, mijn Heiland, heb erbarming! Gedenkt gij dan het lijden van uwe moeder niet? En was zij niet oneindig sterker dan wij, gewone moeders?... Zou zij in den hoogen hemel niet zien, hoe ik gepijnigd word door angstig wachten?’

Weder zweeg zij, doch niet lang. Het lijdelijk wachten viel haar te hard.

‘Rosalie, ga, loop de straat verder af en zie, of zij niet komen.’

Rosalie liet de arme moeder noode alleen, doch gehoorzamen, oordeelde zij, was het best en zij ging.

‘Heilige God, hoe zwaar wegen de uren!’ klaagde de moeder, terwijl zij hare dienstmaagd met de oogen volgde. Doch welhaast zag zij haar terugkeeren. ‘Zij komen!’ riep Rosalie reeds uit de verte.

‘Komen zij? Dezen kant uit?... Help mij opstaan.... O mijn hart, wees

[p. 448]

stil en sterk en draag, wat u wordt opgelegd! Draag de blijdschap; gij hebt de smart zoolang gedragen.’

En weder stond zij overeind, gesteund door den arm van hare jonge gezellin.

‘Luister!’ beval zij; ‘hoort gij niet boven het gegons van de stad uit den langzamen, geregelden tred van naderende voeten... Daar zie ik.... Neen, ik kan niet zien... Rosalie, uwe oogen zijn jong. Is hij erbij, mijn Antoine, met zijne zonnige gouden lokken?’

Rosalie keek en keek, doch antwoordde: ‘Ik zie enkel afgeleefde mannen.’

‘Wat!? Geen enkelen blonden jongeling? Alleen oude, oude mannen? Grijs van baard en haren, bleek en mager? Dan... dan... is hij niet meegekomen. Dan is hij... dood.’

En de moeder liet in doffe wanhoop de bannelingen langs haar heengaan. ‘Mijn zoon, mijn zoon,’ klaagde zij, ‘o, mocht ik in uwe plaats zijn!’

De vrouwen namen den terugtocht weder aan en stonden weder bij het hek; daar scheen de moeder van de plek, waar zij zooveel geleden, zoo angstig gewacht en zoo vurig gehoopt had, niet te kunnen scheiden. Zij klemde er zich aan vast.

Daar trad een van de bannelingen nader en legde zijne hand op haar arm.

Verbijsterd van smart zeide zij, driftig bijna: ‘Wie raakt mij aan?’ Doch in hetzelfde oogenblik had zij berouw en zeide tot den banneling, die haar scheen te willen toespreken:

‘Neem mij niet kwalijk, mijnheer, maar ik ben niet, die gij zoekt. Ga verder door.’

‘Moeder,’ klonk het antwoord.

‘Wie noemt mij moeder? Gij?’ bracht de vrouw met moeite uit. ‘Gij zijt toch mijn Antoine niet? Gij zijt een man met een grijzen baard en hij was in den bloei van zijne jeugd... Ga door, gij ziet de verkeerde aan.’

Dat zeggende, wendde de vrouw zich van hem af; doch het bedroefde gelaat van den banneling ziende, voegde zij er goedig bij:

‘Het doet mij leed; om u; God zegene u; wees goedsmoeds, gij zult haar, die gij zoekt, wel spoedig vinden. Maar ik... och, ik...’

En de arme vrouw bedekte haar gelaat met beide handen en snikte: ‘Ik moet blijven wachten en of ik al roep om mijn zoon, niemand antwoordt mij.’

Daar sloeg de banneling zijn arm om haar heen en kuste haar.

Nogmaals keek de vrouw naar hem op en het was, alsof zij, ondanks de grijze haren en de verouderde trekken, het gelaat van den banneling begon te herkennen.

‘Gij kust mij?’ riep zij. ‘Antoine, mijn zoon! Gij zijt mijn eigen, mijn eenige, mijn arme, verbannen jongen!’

En de jaren van zielepijn, de lange, doorwaakte nachten waren vergeten.