De Tijdspiegel. Jaargang 38

Eene bijdrage tot blinden-hygiëne.

Blinden-arbeid, door Jhr. P.A. Serraris, gepensioneerd majoor der infanterie. Utrecht J.L. Beijers.

Oppervlakkig beschouwd zou men meenen, dat deze brochure alleen van paedagogisch belang kon zijn. Maar tusschen hygiëne en paedagogiek bestaan een aantal aanrakingspunten. Zoo ook hier. Het is

[p. 366]

een feit, dat de doorgaande stemming des gemoeds een overgrooten invloed vermag uit te oefenen op den lichamelijken toestand en dat daarom het regimen mentis niet van de hygiëne mag worden uitgesloten. Gaan wij nu na, welken invloed het verlies van zulk eene kostbare gave als die van het gezicht in oneindig vele gevallen kan en zal uitoefenen. Hij, die nog in 't bezit daarvan is, kan reeds in den regel het meer of min gegronde uitzicht, dat hij het verliezen zal, ternauwernood dragen. De aankondiging, dat dat verlies onvermijdelijk is, is dan een vreeselijke slag. Maar heeft hij het werkelijk verloren, dan is zijn lijden groot, en het is geen wonder, ja, het kan moeielijk anders, dat hij, nadat de scherpste smart na den ontvangen slag geweken is, verzinkt in stille zwaarmoedigheid, in dof broeien over zijn ongeluk, in misanthropisch isolement, alles gevoed door eene vroeger nooit gekende verveling, Voeg daarbij, dat de blinde, gerukt uit zijn maatschappelijken werkkring en niets dan nacht rondom zich ontwarende, minder dan iemand anders aanleiding en aansporing vindt tot lichaamsoefening en beweging, - dan behoef ik er niets meer bij te voegen, om te doen inzien, dat blindheid geen gunstigen en vaak een zeer ongunstigen invloed moet uitoefenen op den gezondheidstoestand, en dat de door haar veroorzaakte gemoedsgesteldheid, die ik aanduidde, in staat kan zijn, de gezondheid langzamerhand te ondermijnen en eindelijk te vernielen.

Het behoeden van den blindgewordene, maar dan ook van den blindgeborene, voor zulk een lot is dus hygiëne, blinden-hygiëne, en voor die hygiëne levert het boekje van den heer Serraris naar mijn inzien eene uitnemende bijdrage.

De heer Serraris is sedert 1874 volkomen blind. Zijne, zeker niet voor iedereen bereikbare, geest- en wilskracht heeft hem echter die ramp doen te boven komen, en wie den opgeruimden, ‘menschenfreundlichen’, in alles belangstellenden en steeds werkzamen man kent, zou wel haast gaan betwijfelen, of blindheid op zichzelve wel zulk eene groote ramp is, natuurlijk voor zoover armoede en hulpeloosheid daarvan niet de gevolgen zijn. Zoo was 't echter in den beginne bij hem niet. ‘Twee achtereenvolgende jaren’, zegt hij, ‘bracht ik door, gekweld door een lijden, waarvoor geen naam te vinden is.’ Toen nam hij zijne toevlucht tot afleiding door bezigheid. Maar de gewone, werktuigelijke werkzaamheden der blinden verschaften hem geene afleiding; die onophoudelijke herhaling van altijd dezelfde handgrepen gaven hem die even min, als het duizendmaal opzeggen van het alphabet zou hebben kunnen doen. Hij trachtte daarom bezigheden te vinden, die zijn geest tot werkzaamheid noopten, waarbij hij nadenken, overleggen, uitvinden moest, en... ‘eene nieuwe wereld werd voor hem ontsloten’. Hij leerde zichzelven schrijven met potlood, bijna zoo goed, als hij het vroeger ziende deed; timmeren, allerlei voorwerpen uit hout snijden, vlak snijwerk maken, enz. Ik zal de

[p. 367]

door hem vervaardigde voorwerpen niet beschrijven. Menigeen heeft een aantal daarvan op de Arnhemsche tentoonstelling kunnen zien en bewonderen. Ik voeg er alleen bij, dat ik eene groote relief kaart van ons land, door den heer Serraris vervaardigd, heb gezien, op welke een blinde land en zee, rivieren en spoorweglijnen, grenzen en steden der provinciën, enz. volkomen goed kan leeren kennen, en een dergelijken plattegrond van Amsterdam, waarop straten, grachten en publieke gebouwen met gemak door het gevoel alleen kunnen worden bestudeerd.

‘Was eenmaal’, zegt de Schrijver in zijne voorrede, ‘de lotsverbetering van den soldaat een doel van mijn streven geweest, thans zou. aan de lotsverbetering der blinden mijn arbeid gewijd zijn.’ Met dat doel gaf hij deze brochure van 35 bladzijden uit. Zij bevat in een kort bestek de inlichtingen, die noodig zijn, om iederen blinde, vooral iederen beschaafden blinde, den door den heer Serraris met zoo goed gevolg ingeslagen weg te doen betreden.

Die inlichtingen en aanwijzingen zijn beknopt, maar duidelijk en voldoende. Natuurlijk zal een blinde, die er gebruik van maakt, ook zelf moeten nadenken, zoeken en beproeven. Maar dat is juist het doel. Mannetje naar mannetje altijd hetzelfde na te maken zou op den duur even min den aan denken gewonen geest bevredigen als het gewone matten vlechten, netten knoopen, wijzerknopjes maken, enz.

Op twee zaken wensch ik nog opmerkzaam te maken.

De eerste is de eenvoudige maar hoogst doelmatige methode, die de heer Serraris aan de hand geeft, om zelfs blindgeborenen te leeren schrijven. Het gebruikelijke Brailleschrift is nuttig, omdat blinden erdoor in staat worden gesteld, om op het gevoel te lezen. Maar om met de maatschappij der zienden in gemeenschap te blijven, moet de blinde ook op de gewone wijze leeren schrijven. Dat niet te kunnen, verergert zijn isolement. En er is geen twijfel aan, of ook de blindgeborene kan volgens de methode-Serraris het schrijven leeren.

De tweede is deze. In zijn alleszins lezenswaardig slotwoord (waarvan ik de lezing ook aan hen, die tot blinden-instituten in eenige betrekking staan, zeer aanbeveel) drukt de Schrijver op het nut, dat zijne denkbeelden en zijn voorbeeld kunnen hebben voor blinden uit den beschaafden stand. Hij wenscht, dat in Nederland ten minste op één plaats eene gelegenheid worde geopend, waar dezulken de voorbereiding kunnen vinden voor het verrichten van een handwerk, dat den geest bezighoudt. Ik moet dat denkbeeld toejuichen. De heer Serraris heeft alles, waarmede hij zich bezighoudt, zelf gevonden en uitgedacht. Daartoe is niet iedereen in staat. Zelfs zullen zeer velen, ook met zijne handleiding, nog hulp van buiten noodig hebben; voor iedereen is het noodig, dat hem het boekje bij herhaling voorgelezen wordt. Het in 't leven roepen van eene inrichting, zooals de heer Serraris bedoelt, zou dus voor velen eene ware weldaad zijn, ook reeds,

[p. 368]

gelijk hij te recht opmerkt, voor halfblinde kinderen uit den beschaafden stand, die niet tijdig genoeg kunnen leeren, wat hun tegenwoordig lot en dat, wat hun te wachten staat, kan verzachten.

Ik beveel dan ook dit boekje zeer in aller aandacht aan. Moge het het nut stichten, dat de Schrijver ermede bedoeld heeft.

Kampen, 17 Mei 1881.

D. Lubach.