|
| |
| |
| |
Mengelwerk.
Jacob de veerman.
Walchersche vertelling uit den tijd der Fransche Overheersching.
(Vervolg en Slot.)
IV.
Zomer en herfst waren vreugdeloos voorbijgegaan in het veerhuis. De winter had er de tijding gebracht van Napoleon's nederlagen in Duitschland en de hoop op Dirk's terugkomst verlevendigd. Walcheren zuchtte nog steeds onder het meer en meer knellende juk der Fransche heerschappij, doch de verlossing scheen aanstaande, sedert Noord- en Zuid-Beveland zich met Engelsche hulp hadden vrijgemaakt.
Op een kouden winterdag zaten Jacob, Katrien en Suze in het voorkamertje bij het heldere, knappende vuur. Een geopende brief lag op de tafel voor den oude en door een grooten bril zat hij op de letters te turen, tot Suze hem het stuk afhandig maakte en het misschien voor de honderdste maal begon te lezen. Met gretige blikken zocht hij dan op haar gelukkig gezicht te lezen, aan welk gedeelte zij gekomen was, tot hij zich niet langer weerhouden kon en uitriep, terwijl hij met het brillenhuis op tafel sloeg: ‘'Ardop meisen, dan ae me der ok wat an. 'k Wed, dâ je dien slag te pakken 'eit; allo, 't begunt zóó: “'s merges begonnen de koegels â vroeg te roenken en 'k docht nog zoo, zou 't mien net as Jaocob gaen...”, allo meisen dan!’
Lachend wierp Suze hem den brief toe en zei: ‘Je kent 'em 'eelegansch â van buten; wâ wou je der nog van weten?’
‘Je liekenen wê gek,’ bromde Katrien, die in 't geheel niet deelde in de vreugd der anderen.
‘Bel meid, dâ zâ gauw bruloft ziên, as i trug komt,’ hervatte Jacob, zonder zich aan de woorden van Katrien te storen, en den brief glad uitstrijkende begon hij weer te turen, bij zichzelven lachende: ‘Broerd, dâ 'k nie wies kan worren uut die 'aonepooten; 't bin net
| |
| |
koppespinnen. Ei Suze, wat staet daer noe?’ en met den vinger wees hij op een regel, terwijl hij haar over den bril aankeek.
Suze bukte zich over hem heen en lachte: ‘J' 'eit 'eel den brief t' onderste boven.’
‘Je bril deug nie, Katriene,’ riep Jacob met koddige verontwaardiging; ‘daer ei-j' 'em trug, pak an,’ en de bril werd in het huisje over de tafel geschoven.
‘'k Bin toch blieë,’ vervolgde hij, zich in de handen wrijvende, ‘'k bin toch blieë, dat i nie nae Kees z'n raed 'eit geluusterd en den durf-nie 'eit uutg'angen. 'En flauwerik kan 'k nie velen, maer 'en ferme veint... Meisen,’ vervolgde hij bewogen, ‘dienkt er om, dat j' onze Lieve-n-'Eer wel es danken mag; der kommen der nie veel trug uut de oorlogen van dien Franschen duvel.’
‘Wis nie vorbaerig,’ zei Katrien. ‘De brief is â drie maenden oud en der stae niks van trugkommen in. De joengen is meschien â lank verongelukt. Maek je nie blieë mit 'en dooie mosch.’
‘'k Vin ik 'et nie aorig van joe, moeder, om zoo ie's te zeien op 'en dag van vreugd vor mien en nom Jaocob,’ sprak Suze met een traan in 't oog. ‘Vroeger moch' je Dirk toch ok graeg lieën en 'k weet nie wat de joengen je in den wegt geleid 'eit, om zóó te spreken over 'em.’
‘Bel, dat weet ik wê,’ riep Jacob gebelgd. ‘As de joengen der zakken mit daelders op nae 'ieuw, dan zou de wind wel uut 'en aoren 'oek waoien! Kom, gae jie maer es mee nae Kees, Suze, die zâ meer in z'n schik ziên mit 'et goeie nieuws.’
Kees woonde een kwartiertje van den dijk met een oudere zuster. Een stukje land, rond hunne woning gelegen, voorzag in hunne dagelijksche behoeften, en men beweerde, dat Kees er buitendien een aardig spaarpotje op na hield, hetgeen hij steeds hardnekkig ontkende. Hoe dat ook ware, hij kwam zonder veel inspanning door de wereld. Sedert Dirk's vertrek had hij ongevraagd diens bezigheden op zich genomen, die hij best bij zijn andere werkzaamheden kon waarnemen. Nadat Zuid-Beveland zich aan de Fransche overheersching ontrukt had, was het veer nagenoeg geheel opgeheven, en de douaniers, die sedert dien tijd ook aan de oostzijde van Walcheren waren gesteld, hadden in last gekregen, om op te letten, dat geen boot het veer zonder machtiging verliet. Toen was Kees weer voorgoed naar huis gegaan en kwam slechts nu en dan 's avonds een bezoek brengen op den dijk.
‘Ken je Kees z'n zuster Meine?’ vroeg Jacob onderweg aan zijn nichtje.
‘'k Ae ze zoowel is in 't deurgat zien staen, as 'k vorbie moch', mae ze goeng aoltied nae binnen, voor ik bie' eur was.’
‘Dan zâ je ze noe is flak in d'r kluusgaeten kunnen kieken; mae verschrik nie, wan 't is 'en raoreteit, zooas je z' op de korremisse nie ziet,’ en Jacob lachte bij zichzelven en gaf op Suze's vragen geen ander antwoord dan: ‘Wach' mae, meid, bedeen binnen me der.’
| |
| |
Toen zij de woning van Kees binnentraden, zat deze bij den haard. Zijn hoed stond achterover op zijn hoofd en zijn gezicht drukte de diepste neerslachtigheid uit. Zijn klompen stonden naast hem; beurtelings hield hij zijn voetzolen voor de vlammen, en tot tijdverdrijf pookte hij nu en dan in het vuur. Meine was voorshands onzichtbaar.
‘Ziezoo,’ riep Jacob, toen hij de kamer binnen en naar Kees toetrad. ‘Ziezoo, noe kom ik es 'en bitje bie joe vor anker leien. Waer is Meine, d' ouwe bruunvissche?’
‘Sst!’ riep Kees, angstig wijzende naar de bedstede, waarvan de deuren openstonden. ‘'Oe krieg je 't in j'n oot, om naer 'ier te kommen, as ziê et te pakken 'eit?’ en met groote oogen keek hij zijn bezoekers aan, overbluft door zulk een heldenstuk.
‘Wat schilt er an?’ vroeg Suze.
‘Wat er an schilt?’ herhaalde Kees benauwd; ‘dâ begriep gin mensch; 't vaolt er in ees op 't liêf en dan kruup ze mae trek in bedde. En dâ 's 't beste, wâ ze doen kan,’ vervolgde hij, met een vervaarlijk geweld in 't vuur pokende, opdat de zieke hem niet verstaan zou; ‘wan 't is, of aol de beesten van d' Openbaerienk in d'r kop zitten, as ze 't beet 'eit...’
‘Schei uut mit die saotansche reuteliengen!’ riep een stem, en tusschen de bedgordijnen kwam een lang en mager gezicht in een lijst van rood haar voor den dag.
Kees hield zich oogenblikkelijk doodstil, en eerst nadat het hoofd verdwenen was, waagde hij 't met een verwijtenden blik op Jacob te zeggen: ‘'t Is joe schuld. 't Is wat te zeien, as je je leven lank mit zoo'n kwellaozie opgescheept zit!’
Jacob lachte luidkeels, stampte met zijn houten been en riep: ‘'k Wed, dà ze net zoovee' mankeert as ikke. Alla, droge kallebas, komt eruut, of 'k zette je vierkant op je maegere sprieten!’
Vol schrik vatte Kees Jacob bij beide armen en duwde hem met geweld achterwaarts de kamer uit, zijn hoofd als stormram gebruikende. Toen sloot hij de deur aan den buitenkant en vatte er post voor met wijd uitgebreide armen, na een vergeefsche poging, om eenige diepe deuken uit zijn hoofddeksel te verwijderen.
‘Dat ao je zoo makkelijk nie gedaen gekregen, as ik zoo nie moch' lachen,’ zei Jacob, over Kees tegen den gangmuur leunende. ‘Gae noe mae gauw uut den wegt. 'k Ae 't noe ees in m'n oot gezet, om net zoo lank bie je te bluven zitten, as 't in m'n kraem te pas komt, al lejen der tien Meines in kooi, en daer bluuft 'et bie.’
‘Jaocob,’ zei Kees plechtig; ‘waerom wou je mien over vuuftien jaer nie in de fermielje ae? Dan was ik ze kwiet gewist en ik docht toen, dan kan ziê bie joe in 't veer'uus gaen weunen. Jie zou der 'eel goed mee gewist ziên en 'k was ik van d'r af gewist,’ en weer keek hij zijn vriend verwijtend en hoofdschuddend aan.
Jacob lachte nog harder, maar zich eensklaps inhoudende, vatte hij
| |
| |
Kees bij den schouder: ‘Je bint 'en erme bloed; 'k ae compassie mit je. Allo, gae maer op ziê; 'k zâ gin woord meer over of tegen 'er zeien,’ en hij schoof Kees ter zijde, alsof deze een kind geweest ware.
Bij de tafel strekte Jacob zich op zijn gemak uit in Meine's leunstoel, schoof een stoel bij voor Suze en zei tot Kees, die hem schoorvoetend gevolgd was: ‘Noe gin doodgraeversgezicht meer, 'oor! Kâ je schriefletters lezen?’
‘In m'n tied wê glôk,’ en Kees schoof zijn gedeukten hoed op het hoofd heen en weer, zich verdiepende in gissingen, wanneer hij wel op die geleerdheid roem kon gedragen hebben.
‘Dus noe nie meer,’ hernam Jacob haastig; ‘suust, dâ 's goed, wan 'k zou nie graeg willen, dâ jie diengen kos, waer ikke gin gat in zien. Zet j'n ooren maer open, dan zal onze schoolmeester 'ier je 't voorcieferen. Allo Suze, zieng op,’ en zich op zijn gemak zettende, knikte hij zijn nichtje aanmoedigend en met welgevallen toe ‘Luuster goed, Kees, zukke pampieren diengen, 'eelegansch uut Duusland, 'oor j' ok nie ielken dag.’
Suze had reeds lang te voren Dirk's brief gereed gehouden en voldeed terstond aan 't verzoek van haar oom, die onder de lezing telkens zijne opmerkingen inlaschte. Kees hield zich met moeite in, doch toen er onder aan den brief stond: ‘Groet Kees ok ees van mijn en zeid, dat ik zijn raad niet eb gevolgd van dien boom,’ toen gooide hij vol verrukking zijn hoed tegen den zolder en schreeuwde luidkeels: ‘'Oeraoi!’ hetgeen terstond met niet minder geestdrift door Jacob werd herhaald.
‘'t Is 'ier gin kroeg zooas bie dien éénpooter,’ krijschte de stem in bed. ‘Wat gae me julder Dirk an!’
Een oogenblik aarzelde Kees, liep toen naar de bedstede, smeet de deuren toe, zette er twee stoelen voor en schreeuwde: ‘Loop van daege nae de maene mî je kwellaozie, 'k ae leute! Alloo Jaocob, 'oeraoi!’ en weer vloog de hoed tegen den zolder.
Na deze uitbarsting van vreugde stond Jacob op en zei, naar Kees toegaande, op beschermenden toon: ‘Kees, je mag 'en rooje kop ae as 'en roo'bol, mae vaolsigheid steekt er gin sikkepitje in. 'k Eb ik achtienge vor joe, en noe gaen 'k vort. Allo Suze.’
Bij de laatste woorden verdween eensklaps elke uitdrukking van vreugde en overmoed van Kees' gezicht. Angstig keek hij naar de bedstede en dan naar Jacob, tot hij plotseling de deur uitsloop en in 't voorbijgaan tot Suze zeide: ‘'K gaen ik mî julder mee.’
Toen het drietal in het veerhuis kwam, vond het Katrien in druk gesprek met Marien. Een wolk trok over Jacob's opgeruimd gelaat. Kees trok Suze grinnekend van plezier uit het kamertje naar buiten. ‘Laet 'um mae mit den dien daer begaen, Suze; je zâ der spul van beleven.’ In afwachting plaatste hij zich naast het raam en nam
| |
| |
nu en dan den stand van zaken binnen op, door plotseling vooruit te schieten en met de hand boven de oogen door de ruiten te kijken. Even schielijk trok hij zich telkens teleurgesteld terug, bij zichzelven pruttelende: ‘Noe eit i 'em nog nie te pakken!’
‘Zoo, m'n lieve joengen,’ begon Jacob schamper, toen hij de deur achter zich gesloten had. ‘Je zit daer nog al gemakkelijk glôk. Je bin zeker bezig, om de moeder op te vriejen, noe je de dochter nie kriegen kan? 'k Zâ der in motten berusten; wan z' 'eit er jaeren van onderscheid, en as Dirk trug is, zâ der vor mien wel 'en plekje bie 'um en Suze open ziên.’
‘Jie mit je ge-Dirk!’ gromde Katrien, niets gesticht over de stoornis. ‘'k Wil wedden, dat i â lank dood is, aors was i ommers â trug; begriep je dàt noe nie? 'k Wou 't dae strak nie zeien vor Suze...’
‘Nee Katriene, ik begriep 'et net nie; mae wat ik wel begriep, is dat je nog aoltied doende bint, om 'en viertje an te stoken, dae je je viengers wel is an branden kos. Noe kom ikke derbie biewieze van brandspute.’ Onderwijl zette Jacob zich bij 't vuur, het bovenlijf voorover gebogen en de handen op zijn knieën gesteund, keek dan den een en dan de andere aan en scheen geen plan te hebben, om vooreerst weg te gaan of het gesprek te vervolgen.
Geruimen tijd heerschte er een drukkende stilte. Marien keek verlegen in de vlammen, verschoof dan zijn stoel of kuchte eens en scheen iets te willen zeggen, doch liet aanstonds dat voornemen varen, als hij opkeek naar het meesmuilende gelaat van zijn vijand. Katrien zat met stijf op elkaar geknepen lippen te breien, en hare naalden kletterden van verbeten woede.
Verscheiden malen reeds had Kees hetzelfde tooneel door de ruit aanschouwd. Eindelijk meende hij zijn vriend een aanmoediging te moeten geven, klopte tegen het venster, maakte daarop met zijn hand een beweging, alsof hij een oorvijg uitdeelde en drukte terstond zijn neus plat tegen het glas, om de uitwerking van zijn raad waar te nemen. Weinig ingenomen met deze ongevraagde tusschenkomst, liet Katrien de gordijn vallen.
Eindelijk besloot Katrien een eind aan den gespannen toestand te maken. Zij liet haar breiwerk in haar schoot rusten, zette haar gelaat in een vriendelijke plooi en zei op verzoenenden toon:
‘Kewa Jaocob, laene me nie langer 'arrewarren. M'ae 't vee' te lank goed kunnen vinnen mî mekaore, om 't noe nie seens te worren.’
‘Dâ 's 'en goed begun, Katriene. Mien voorwaerden bin gauw gezeid en makkelijk angenommen.’
‘Kiek es,’ hernam Katrien vertrouwelijk, wat dichter bijschuivende; ‘je zâ motten bekennen, dâ je nog al 'en stiefkop bint. As j' ees ie's gezeid 'eit, dan bluuft 'et zoo, â wou je nog zoo graeg aors; is 't waer of nie?’
| |
| |
‘Best meugelijk; bedankt voor de goeie gedachten, die je van me-n-'eit. Wat varder?’
‘Suust, zoo is 't in die zaeke mî Suze ok. Jie 'eit in der tied de partie van Dirk gekozen. 'k Ae 't toen op z'n beloop gelaeten, wan 'k docht: de joengen gaet â gauw weg, en uut 'et oog uut 'et 'art. Je begriep wê, dat 'et erremoei troef zou ziên mit die twee, en dat er dus niks van komt. 'Ouw jie je noe buten de zaeke, dan kom j' er mî fesoen af en ikke en Marien briengen den boel in 't reje.’
‘'t End van je riddenansie is slechter as 't begun, Katriene. Je bin zeker bie de Fransosen in de leer gewist; die kwammen ok mit ferweele pootjes, en dat lange end mensch 'ier ei je dae meugelijk van op d' 'oogte g'olpen.’
‘Nee mae, lacht er noe nie mee! 'Ier zit Marien, dien Suze vor den gek g'ouwen eit, dat ielk andere joengen zou gezeid ae: 'k 'eb er genogt van, en toch komt i werom. Dàt noem ik verliefdigheid.’
‘As j' 'en 'ond 'en trap geet, dan lekt i je nog. Mae 't is noe meer as genogt. As je dienkt, dâ 'k j' 'elpen zal, om ons kind te verkoenkelen an dien geldzak, dan bî je 't glad mis. As je me vroog, om den vint, die 'ier verdriet over den durpel gebrocht 'eit, die de bloedzugers van z'n land bluuft aoien, noe ielk, die 'en 'art in z'n liêf 'eit, z'n eigen gereed 'ouwt, om ze der uut te trappen - as je me vroog, om dien vint de deure uut te smakken, dan zou ik zeien: braef, Katriene, dae gaet i... Bluuf mae zitten, m'n vintje,’ vervolgde hij spottend en eenigszins weemoedig tot Marien, die op den uitval een eind was achteruitgeschoven. ‘'k Zâ je gin kwaed doen. As jie alleenig de schuld ao, jae, dan stoeng ik nie vor m'n eigen in, maer 'ier zit er een, die der meer an toegebracht 'eit as jie, zie je,’ en met de vuist sloeg hij zich voor de borst en bleef in somber gepeins voor zich staren. Na een poos hief hij het hoofd op en zei: ‘Dat zâ me gin ruste laeten, voor ik Dirk gezond en wel voor me zien staen, en noe zou je willen... schaem je, Katriene. En je spreek mae net, of Suze gin stemme in 't kepittel 'eit. Z' ouwt van Dirk en den dien kan ze nie luchten of zien, net zoo min as ikke.’
‘Och kom, mit aol die flauwsen,’ riep Katrien grimmig; ‘praetjes vor de vaeke, aol dâ geleuter over verliefdigheid... wis-d-is verliefd mit 'en leegen buuk? Mit 'en zak ronde zeeuwen kom j' 'en 'eel ende varder; 't aore kom van zelvers.’
‘Je praet, asof je 't bie ondervindienge weet,’ lachte Jacob.
‘Nee, mae weet je, wâ 'k wê bie ondervindienge weet, noe â twintig jaer? Dat 'et gin leven is, om zoo kort g'ouwen te worren, dâ j' amper weet rond te kommen.’
‘Katriene,’ sprak de oude verbleekende en met tranen in de oogen. ‘Katriene, dàt ao 'k nie vâ je gedocht. God weet, 'oe 'k overtuugd bin, dat 'et an mien is, om te bedanken vor 't gin er nog an vreugde gewist is 'ier in 'uus, nie an joe - mae dâ je me-n-op
| |
| |
m'n ouwen dag zou kommen verwieten: dâ 's gin leven gewist, dàt ao 'k nie vâ je gedocht.’
‘'t Was zoo nie gemeend,’ pruttelde Katrien, met ijver haar breiwerk hervattende. ‘Wat doe je mien ok aoltied te dwarsboomen; 't is mien kind en nie 't joewe.’
‘Daer 'eit dien Iengelschen koegel veur gezurgd, dat ikke gin vaoder bin. Maer as je van die riddenansies en koenkelderieën doet as daer net, dan zou 'k gaen glooven, dat jie ee'der den koegel verdiend 'ad en ikke 't kind.’
Op dit oogenblik naderde er een geraas van stemmen en voetstappen; de deur werd driftig opengestooten, en Suze kwam binnen, gevolgd door twee landlieden. Kees nam de gelegenheid te baat, om even een nieuwsgierigen blik naar binnen te werpen. Nadat de deur gesloten was, ging hij met groote schreden rond het huis wandelen, bij zichzelven sprekende: ‘Der zâ gin mensch mit 'en slekkensteker in de buurte kommen, of 'k zâ je waerschouwen. 't Is gin leutig werk, 'ier rond te kuiren, mae toch beter as die kwellaosies van Meine an te zien.’
Ondertusschen hadden de vreemden binnen plaats genomen en deed Suze een verward verhaal van het doel hunner komst, tot Jacob zijn vingers in zijn ooren stak en met het hoofd schuddende uitriep: ‘Schei uut, meisen, mit je geziegezaeg; ik kan 't mit gin touwen an mekaor vastmaeken!’ en zich tot een der mannen wendende: ‘Allo, 'elp jie ons uut den brand, maer 'ouwt 'en bitje beter koerse as die rammelaerster.’
‘Me kwammen vraegen, om ons over te zetten. De Fransche bullebakken 'ebben ons naegezeten en as z' ons te pakken kriegen, dan gaen m' achter de traljes.’
‘En dâ waevoor?’ riep Jacob ongeduldig. ‘Dâ zeit ziê ok en 'k wor ik op die meniere niks wiesder.’
‘Bê ze kwammen mit 'en 'eelen 'oop volk onze waepens af'aelen, mae dae bedankten me vor en toen ze kwammen, ae me-n-in 't durp de klokken geluud en bin me tegen ulder uutgetrokken...’
‘Ferm zoo!’ viel Jacob den verhaler met tintelende oogen in de rede. ‘En wat toen?’
‘...Ze mieken trek rechsomkeer en wilder z' achterop, tot in de stad. Mae daer kregen ze 'ulpe; ze draoiden om en begonnen op ons te schieten. Wilder 'adden maer weinig geweren, meest 'ooivurkes en vluien; 't was gin pertuur, en toen der 'en paer van ons gevaollen waeren, goengen wilder op onze beurt an den 'ael. Die nie 'ard genog loopen kos, wier ingerekend - en noe kommen me joe vraegen...’
‘'t Is dom,’ sprak Jacob, het hoofd schuddende. ‘Mit 'ooivurkes en vluien nim je gin stad in. Nee, dae ginter bie Noor'-Beveland leit d' Iengelsche vleute: één woordje, en me kriegen net zoovee' kruut
| |
| |
en geweren, as m' ae willen. Dan trekken m' eest op Middelburg los en dan op Vlissiengen; in 'en ommezientje ae me ze weggejogen. 'k 'Eb der â zoo dikkels op getamboerd, mae der zit 'ier gin durf in; ze laeten liever d'r vee en aolles wegpakken en zeien nog bedankje toe, as ze zoo 'n prullaoriao van 'en pampiertje in de plekke kriegen, daer gin mensch tegenwoorig meer wat voor geêt. Flauwerikken, 'k wou liever!’
‘Jie zou der nie veel bie verliezen, as 't verkeerd uutkwam,’ waagde Marien in te brengen, die zich tot nog toe wijselijk buiten het gesprek had gehouden.
‘Wat wou jie, deegvintje?’ riep de oude minachtend. ‘Dâ jie je koest 'ouwt, begriep ik, mae nie dà je d' astrantigheid 'eit, om zukke diengen te zeien. 'k Weet eigelijk nie, 'oe j' 'ier nog durf kommen! Gae liever je vrindjes mî stropie smeren of je vaoders erf wiejen, dae deug je nog net vor.’
Toornig sprong Marien op bij deze honende woorden. ‘Schreeuw zoo 'ard nie, Jaocob; m'n vrindjes, zooas je ze noemt, kossen je wel es 'en toontje laeger laeten spreken, as ze weten, wat jie van ulder vertelt en 'oe jie de menschen op zit te rui...’ maar hij eindigde niet. Jacob had zich in zijn volle lengte opgericht, ging langzaam en met een blik vol verachting en woede naar zijn tegenpartij en donderende:
‘Wat, dreigementen in mien 'uus? Dae, vertel dat an die schooiers, dae, joe opraepsel!’ - greep hij hem aan en slingerde hem tegen de voordeur. Toen op zijn prooi losvliegende, greep hij hem nogmaals met reuzenkracht aan, trok de deur open en wierp Marien met een laatste inspanning het huis uit en den dijk op.
‘Laen z' 'um noe maer 'en potje zalf geên, die lievertjes; dà zal i kunnen gebruken,’ zei Jacob, toen hij zich lachend op zijn stoel liet neervallen. ‘Jae, m'n boventakkelaosie is nog goed; as de rest zoo was!’
‘Je moch' je schaemen!’ riep Katrien met een stem, trillende van ergernis ‘Zoo'n riekeluu's kind as 'en 'oop vuulte de deure uut te gooien!’
‘Zwieg, mensche, en maek me nie dul! I zâ noe z'n anker 'ier nie meer uutgooien, en aors stier ik 'em weer 't eigenste gat uut. I weet noe, 'oe de wind waoit.’
‘Knap gedaen, Jaocob!’ riep Kees, zijn hoofd binnenstekende. ‘'k Gloof ik, dat i noe vor goed uut de fermielje is. I is den kant van Rammetjes uutg'ienkeld en in 't vorbiegaen zee i: “'k Zal 'um leeren!” en noe gaen 'k weer uutkieken.’
‘Dâ 's gek genogt,’ zei Jacob, toen Kees weg was. ‘As i de seldaoten in Rammetjes waerschouwt, dat julder 'ier zitten... 'k Ae weer stom gedaen, merk ik van achter. M' 'adden Marien 'ier motten 'ouwen, dan 'adden je tot den doenker kunnen wachten, en dan 'aod ik je stilletjes overgesmokkeld. As i den verraojer is gaen spelen, bin
| |
| |
z' over 'en uurtj' â lank en breed 'ier. Afien, julder maggen der nie onder lieën; gae mee, dan zet ik je trek over.’
‘Je zâ toch wê wiesder ziên!’ riep Katrien uit, Jacob met verbazing en ontsteltenis aanziende. ‘Je weet, dâ je zonder premissie nie over mag...’
‘'t Gebeurt en daemee uut!’ zei Jacob beslist. ‘Voor z' 'ier kommen, bin 'k trug - as der temist gin doeaonders tusschentie's kommen kieken,’ voegde hij er zacht bij. ‘Alla mannen, der is gin tied te verliezen, kom mee,’ en door de beide mannen gevolgd stapte hij de deur uit. Buiten voegde Kees zich bij hen en weldra sneed de boot, door vier paar krachtige armen voortgestuwd, door het water.
Met kloppend hart tuurde Suze op den dijk de boot na. ‘Och 'Eertje, laet 'um toch trugkommen, voor dat er een van die bemoeials komt; laen z' 'um noe ok nie van ons afpakken,’ bad zij onophoudelijk en angstig keek zij om zich heen, of er geen onraad naderde.
Binnen pruttelde Katrien bij zichzelve nog altijd over 't gebeurde met Marien. ‘Dien Jaocob, omdat i ulder in 'uus genommen 'ad, docht i, dat i aolles mae te zeien 'ad, net asof ziê der nie was. Net of ze zonder 'um ok nie deur de wereld waeren gekommen! As ze Kees genommen 'ad, 'ad ze 't 'en boel rejaolder g'ad, mae dâ moch' ok â nie. I moeide z'n eigen overâ mee, en 't was mae bangigheid om alleenig te bluven - as Suze mit Dirk trouwde, dan bleef aolles bie mekaor, dâ sprak van zelvers, wan waer wou de joengen 't geld van daen 'aelen vor 'en eigen gedoei in die diere tiejen? Suust, die bangigheid was 't alleenig en nie die verliefdigheid van Suze en Dirk. Verliefdigheid! - ziê 'ad er nooit last van g'ad, en 't was toch goed gegaen tusschen 'eur en Joost.’ Deze en dergelijke gedachten hielden haar bezig, tot plotseling Suze doodsbleek binnen kwam snellen, uitroepende: ‘Dae bin ze, moeder; ze kommen langst den binnenkant van den diek; gauw, gae jie ze tegen deur d' achterdeure, as je ze maer 'en oogenblikje op'ouwt.’
‘Wie bin der, meisen?’ vroeg Katrien ontsteld en werktuiglijk naar de achterdeur gaande, om aan Suze's verzoek te voldoen.
‘Seldaoten om nom Jaocob zeker. Toe gauw, moeder!’
Elke wrok tegen haar ouden vriend was terstond onderdrukt bij 't vernemen van 't gevaar, waarin hij verkeerde en dat zij slechts half begreep. Zonder te vragen, hoe haar tusschenkomst hem nuttig kon zijn, liep Katrien het huis uit, om de soldaten te gemoet te gaan. Te gelijk ijlde Suze de voordeur uit, den dijk af, en met één sprong zat zij in de boot, de eenige aan deze zijde van het veer. Nog een oogenblik en met forsche slagen dreef zij het vaartuig voort, dat het schuim hoog opspatte tegen den boeg. Van de overzijde naderde de boot van Jacob. Als zij hem maar tijdig kon waarschuwen, om terug
| |
| |
te keeren! Haar hart bonsde van angst en inspanning, doch de hoop op welslagen werd grooter met den afstand tusschen haar en den oever. ‘Goddank, de stroom is mee,’ prevelde zij, ‘en nom Jaocob 'eit 'em tegen; dâ win weer wat.’
‘'Eila Suze, waer gae jie zoo op los mit de laerzen van klein duumpje?’ riep de stem van Jacob over 't water.
‘Draoi om, nom Jaocob; der is seldaotenvolk an 't veer; ik komme je waerschouwen.’
‘Dan zûn ze motten zwemmen; der zit niks aors op,’ zei Jacob bedaard. ‘Kiek, daer bin z' al op den diek! Allo Kees, nog 'en paer slaegen, dan nimmen me Suze op sleeptouw en dan mae trug nae d' overkant in Go'snaem; der is niks an te doen. Van nacht 'ael ik je moeder over, al staet den diek vol van dâ gespuus; de pruttelmedam eit 'et aors nie verdiend in den laesten tied, dat ik m'n ouwen kop der an waege. Allo Suze, maek 'et touw vast, zóó. Je bint 'en ferme meid, 'oor! M' ae die aorigheid zeker an vrind Marien te danken. Wach' mae, vrindje, 'k zâ je teikenen, as die poerperlees mae goed en wel weg bin! Z' 'ebben ons in de gaeten, 'oor; kiek mae, ze wienken, dâ me werom motten kommen. Ik krieg der werachtelijks aorigheid in! Der schreeuwt er een deur z'n 'anden; verstaen julder, wat i op z'n 'art eit? of is 't van dâ potjeslatien, daer gin kat uut wies kan?’
‘I roep zoo ie's, dâ me trek trug motten kommen,’ meende Suze.
‘O suust, dâ bin me net van plan,’ zeide Jacob en zijn handen als een trompet voor zijn mond houdende, riep hij terug: ‘Trek julder schoeien en kousen maer uut, mooie joengers, en drieft op de slaoi-immers, die j' op je kop ae,’ en de riemen weer opvattende, deed hij eenige krachtige slagen. ‘Toe Kees, 'ouw jie de boot goed in den stroom, dan zûn m' onze vlagge is laeten kieken.’ Lachend knoopte hij zijn rooden zakdoek aan den bootshaak, dien hij daarop hoog boven zijn hoofd zwaaide. ‘Wâ 's dat? Ze leien an glôk. Bokken Suze, bokken Kees!’ Een flikkering, een scherpe knal, en 't was weer stil. ‘Dâ briengen je der maer slecht af, joengers; j' 'ebben m'n mooie vlagge nie neer gekregen. Dae, bekiekt 'um nog maer is vor 't laest.’ Nogmaals wuifde hij met den doek en greep toen weer naar de riemen. ‘Noe goed anroeien, dan binnen me buten schot;’ en een poos later: ‘Je kan wel weer opdukelen, Suze; ze kunnen ons toch nie meer raeken en zoo slim bin z' ok wel, om dat te begriepen.’
Toen Suze geen gevolg gaf aan zijn woorden, zeide Jacob zacht tot Kees, die vóór hem zat: ‘Z' is ter 'eelegansch van veraltereerd, d' erme meid. Laene me maer gauw an den kant zien te kommen. As ze Katriene mae gin kwaed doen.’
Eindelijk bereikten zij de aanlegplaats aan den Zuid-Bevelandschen wal. ‘Kom Suze,’ zei Jacob, over de roeibank van Kees stappende, om haar te helpen. ‘Der schil toch niks an?’ en snel keek hij in de tweede boot, doch even snel deed hij ontzet een stap terug en
| |
| |
steunde: ‘Groote God! dâ 's mien schuld!’ Vóór hem op den bodem der boot lag Suze, doodsbleek, en haar hand, waaraan bloed kleefde, tegen de borst geklemd.
‘Dood!’ kreet Kees, zijn handen voor de oogen drukkende.
‘Dood?’ klonk het heesch naast hem. ‘Zeit, dat 'et nie waer is, Kees, dâ ze slaept,’ en met geweld trok Jacob de handen van Kees weg en zag hem met zulke wilde oogen aan, dat deze zich verschrikt aan den ijzeren greep van zijn vriend trachtte te ontworstelen. ‘Ze slaept, zei ik, Kees; 'k bin ik toch gin moordenaer?’ en plotseling Kees loslatende, sprong hij in de andere boot, nam de beweginglooze gestalte op zijn knieën en riep op wanhopigen toon: ‘Suze, Suze! wor toch wakker, mien kind! Spreek es tegen nom Jaocob,’ en hij bedekte het schoone gelaat met kussen. ‘Toe kind, kiek op; strak kom Dirk; je mag nie slaepen, en dae stae je moeder... nee Katriene nee, 'k 'eb 'et nie gedaen!’ gilde hij, over zijn gansche lichaam trillende en met de hand een afwerende beweging makende. ‘Z' is nie dood; vraegt 'et maer an Kees. Toe Kees, jaeg ze vort,’ en weer moest Kees het gezicht afwenden voor dien woesten blik. Een oogenblik scheen de oude tot bedaren te komen. Zacht wiegde hij den dierbaren last op zijn knieën, speelde met de lange haren, die uit het mutsje waren neergevallen, en prevelde: ‘Jae strak, as Dirk komt, wor ze wakker; dan zâ ze zeien: nom Jaocob 'eit 'et nie gedaen... wâ gedaen? Wie zeit daer, dat ik z' ae vermoord? Kees, zei, dâ ze liegen; Kees, jaeg ze vort, daer ginter Katriene en Marien ok, kiek, i lacht... God, zou 't waer ziên?’ Dieper boog hij het hoofd neer en bleef geruimen tijd zoo zitten. Telkens voer een hevige trilling door al zijn leden en dan zat hij weer onbeweeglijk als de gestalte in zijn armen. Eindelijk drukte hij een langen kus op de gesloten oogleden, lei de doode zacht neer op den bodem der schuit en stond op, een gebogen man. Met de hand voer hij langs het voorhoofd; een duizeling deed hem een oogenblik wankelen, maar terstond herstelde hij zich en zonder rechts of links te zien stapte hij
aan wal en begon den dijk te beklimmen.
‘Jaocob, Jaocob, wâ gae je doen?’ riep Kees, zijn vriend nasnellende en zich vóór hem plaatsende. Terstond hield Jacob stil en vestigde een wezenloozen blik op Kees. ‘Gae weg, man,’ zei hij dof; ‘'k moe' vort nae 't rizzement van Dirk.’
‘Jaocob, kiek zoo raor nie, toe juul-d-eest is,’ smeekte Kees, zijn vriend met deernis aanziende. Jacob maakte een afwerende beweging en herhaalde ongeduldig: ‘'k Moe nae 't rizzement van Dirk; i zâ ze wakker maeken; pas op 'eur,’ en Kees eensklaps bij de hand vattende: ‘'En 'ouwt Katriene tegen; kiek, daer is ze weer!’ Angstig schoof hij Kees ter zijde en klauterde zoo snel als hij kon den dijk verder op. Kees volgde hem, liet ongemerkt zijn geldbeurs en snuifdoos in den zak van Jacob's wambuis glijden en bleef toen staan op
| |
| |
den dijk, bij zichzelven prevelende: ‘Vor onderwegt,’ en een glimlach kwam een oogenblik op zijn bedroefd gelaat. Hij zag, hoe de invalide zonder omzien voortschreed; het avondrood viel op zijn hooge gestalte, en de wind suisde geheimzinnig door de struiken aan den dijk. Eindelijk verdween hij uit zijn gezicht, en een gevoel van angst maakte zich meester van den trouwen vriend. ‘I ao Jaocob nie weg motten laeten gaen, zóó mit d' ielende koorse in 't oote. Zou i 'em naeloopen? maer i ao gezeid: “Pas op 'eur!” en i was aoltied zoo rebelsch, as je nie dee, wat i zee. En dat erme meisen kos i toch nie alleenig laeten leien. Joengen, joengen, wat 'en dag!’ riep hij uit en zich op den grond latende vallen, bedekte hij het gezicht met beide handen en snikte luide. ‘Der was toch gin mensch, om 'et te zien of t' 'ooren.’
Nadat hij dus geruimen tijd aan zijn droefenis den vrijen loop had gelaten, stond hij langzaam op, om den treurigen terugtocht te ondernemen. De gedachte aan een mogelijke gevangenschap, als hij aan de overzij kwam, schrikte hem niet af. ‘De boel kos 'um niks meer schillen. Suze dood, Jaocob wegt - 't eenigst verzet in z'n leven was uut.’
Behoedzaam, als vreesde hij, dat het plassen de doode zou storen, dompelde hij de riemen in het water en terwijl dikke tranen langs zijn wangen liepen, mompelde hij van tijd tot tijd: ‘Noe is Katriene d' eenigste van de fermielje.’
| |
V.
Met denzelfden strakken, wezenloozen blik, die Kees zoozeer had doen ontstellen, liep de invalide steeds verder en verder het land in, zonder rechts of links te zien. Vóór zich zag hij steeds het doel der lange reis, nu eens dichter bij, dan eens verder af, en in de inspanning van al zijn krachten, geestelijke als lichamelijke, om dat onbestemde doel te bereiken, verdween langzamerhand het verleden achter nevelen, die slechts zelden een schemering van de vreeselijke waarheid doorlieten. Een onweerstaanbare macht, die nu eens de dreigende gedaante van Katrien aannam, dan in vormlooze gestalte rond hem waarde door de lucht en door de suisende boomen, joeg hem voort. Een enkele maal sprak hij een voorbijganger aan, om te vragen: ‘Bin ik op de goeie pad nae Duusland?’ doch zelden wachtte hij het verbaasde antwoord af en strompelde verder op zijn moeilijk pad. Menig voorbijganger ook week verschrikt ter zijde voor die hooge gestalte, die daar als een spook uit het schemerdonker eensklaps scheen op te dagen en weer even plotseling verdween.
Met den avond kwam hij in een dorp. De meeste inwoners waren reeds ter ruste gegaan, doch in enkele huizen flikkerde nog licht door
| |
| |
de reten der luiken. Na eenige aarzeling klopte hij aan een dier woningen. Een jong meisje deed hem open.
‘Laen ik 'en oogenblik bie je rusten,’ vroeg hij; ‘'k bin zoo moeë en de wegt is zoo lank.’
‘Kom mee,’ antwoordde het meisje, hem in een warm vertrek voorgaande. Aan de tafel zaten de boer en de boerin, lieden van middelbaren leeftijd, tegenover elkander.
‘Wellekom vrind,’ sprak de man, toen Jacob op een stoel had plaats genomen en het meisje zijn verzoek had meegedeeld. ‘Waer kom je van daen en waer gaet de wegt nae toe?’
‘Van 't Sloe en nae 't rizzement van Dirk, ievers in Duusland,’ antwoordde Jacob, zich het zweet van het gelaat afwisschende.
‘Dâ 's 'en lange wegt, ouwe man. Kos dâ gin mensch vor je doen, joenger en viver ter been as jie?’
Jacob schudde het hoofd. ‘'k Moe zelvers m'n joengen zoeken,’ zei hij zacht. ‘Ze jaegen me vort, aoltied vort, tot ik 'um gevonden ae. 't Is mien schuld, zeien ze.’
‘Is je zeun in den oorlog?’ vroeg de vrouw medelijdend.
‘M'n zeun?’ riep Jacob, de vrouw aanziende. ‘'k Ae nooit kinders gaod.’ Met de hand voer hij over zijn voorhoofd, als wilde hij zijn herinneringen verzamelen, en tot zichzelven sprekende vervolgde hij: ‘Jae, jaeren gelejen, toen was ter 'en klein meisen en dâ zee “bao, bao” tegen mien, lank gelejen, 'eel lank. En ze wier groot; wâ was ze mooi, mien vergeet-me-nietje! En 's aevens zat ze naest me en saemen keken me nae de golven, tot de maene ons kwam vertellen, dat 'et tied was, om nae bedde te gaen, en dan leesde z' eest voor uut den biebel en 'k moch' nae d'r kieken en verstoeng de-n-'elt nie van wâ ze leesde.’ Een oogenblik zweeg hij, nog altijd langs zijn voorhoofd wrijvende en zijn oogen strak op den grond gericht. De anderen zagen eerst elkaar en toen den gebogen grijsaard met deernis aan. Deze vervolgde even zacht:
‘En toen kwam Dirk en z' 'ieuwen veel vâ mekaor en 'k docht: Jaocob, joe riek is uut. En toen kwam der nog een bie... 'k weet nie meer... Dirk goeng nae Duusland... dà 's mien schuld!’ riep hij woest.
Een hand werd hem op den schouder gelegd en 't meisje, dat hem had binnen gelaten, vroeg met een traan in 't oog:
‘En je dochter, ouwe man?’
Jacob vestigde een uitvorschenden blik op haar, maar droevig wendde hij eindelijk het gelaat af. ‘Nee, jie bint 'et nie; as 'k Dirk gevonden ae, dan...’
‘'Eur vriejer is ok in den oorlog,’ zeide de vrouw zacht, met het hoofd naar de plaats wijzende, waar het meisje zich snikkend had neergezet.
‘O zoo,’ sprak Jacob verward, ‘en joe dochter leef nog - wie
| |
| |
zeit, dâ mien kind dood is?’ schreeuwde hij, woest opspringende. ‘'k Zegge je, dâ ze slaept; 'k moe vort nae Dirk; waerom 'ouwen je me tegen? Kiek, ze jaegen me vort, Katriene vorop en dae... wie is dat! i lacht en i wiest mî z'n vienger, en 'oor! i roept: “Jie 'eit 'et gedaen!” Lae me deur, gauw, 'k moe' vort!’ en 't angstzweet parelde op zijn voorhoofd.
‘Luuster, goeie vrind,’ sprak de man sussend. ‘Ze zûn j' 'ier gin kwaed doen; je bin ziek en as je mergen beter bint, zâ 'k je de pad wiezen. Je zou verdolen in den doenker.’ Met zacht geweld dwong hij den oude, te gaan zitten en deze bood niet langer weerstand, maar lei het hoofd op beide armen en prevelde: ‘Jae mergen, dan zâ 'k 'em vinden en ze zûn me mî ruste laeten.’
Het avondmaal, dat men voor hem neerzette, roerde Jacob slechts even aan en daarna viel hij weldra van afmatting in een diepen slaap. Om zijn rust niet te storen, schoof men zijn stoel voorzichtig bij het vuur tegen den muur, opdat hij niet zou vallen. Toen liet men hem alleen en nog lang voordat de slaap ook hunne oogen sloot, verdiepten de eenvoudige lieden zich in gissingen omtrent de geschiedenis van hun deerniswaardigen gast.
Toen Jacob den volgenden dag wakker werd, zond de zon reeds enkele matte stralen door het venster. Naast hem knetterde en vlamde een vuur van turf en hout, waarboven een ketel met water hing te koken. Dat trok echter slechts een oogenblik zijn aandacht. Bij het vuur stond een meisje van een jaar of zes, haar heldere, blauwe kijkers nieuwsgierig en vrijmoedig naar den vreemden gast opgeslagen. Een schok ging Jacob door de leden, toen zijn blik op het kind viel. Hij richtte zich half op, wreef zich de oogen, sprong eensklaps met den blijden uitroep: ‘Jae, z' is 't, mien vergeet-me-nietje!’ van zijn rustplaats en drukte het kind in zijn armen. Dikke tranen liepen langs zijn wangen, terwijl hij met het meisje op zijn knieën op de vuurplaat ging zitten en het kleine gezichtje met kussen bedekte.
‘Mien dotje, waerom ei je nom Jaocob zoo lank allinnig gelaeten, stout meisen... nee, nee, m'n zoete, lieve kind bî-jie...’
Het kind had zich uit zijn hartstochtelijke omhelzing los weten te maken en nog altijd op zijn knie zittende, barstte zij in een schaterlach uit, wees op zijn houten been en vroeg: ‘Wat ei-jie vor 'en gek beentje, noompje?’
Ruw zette Jacob het kind op den grond en sprong op met de hand voor de oogen. ‘Nee, dat is mien vergeet-me-nietje nie; dâ lach nie om den ouwen man. God, waer is ze dan? Sst! ze slaept; Dirk zâ ze wakker maeken; vort Jaocob, waerom gae je nie... Kiek, daer ei je ze weer, die kwelduvels... Jae, 'k gaen â Katriene, j' ei gliek; 't is mien schuld,’ en zoo snel als zijn houten been toeliet, liep hij de deur uit, zonder meer om te zien naar de gastvrije woning.
| |
| |
En weer traden de wandelaars onwillekeurig ter zijde voor den langen man met zijn houten been, zijn verwarde, witte haren en zijn strakken blik, die ver vooruit gevestigd scheen op een voor anderen onzichtbaar voorwerp. Nu en dan herhaalde hij zijn vraag naar den weg en ging dan weer verder, met een onwrikbaar vertrouwen op het welslagen van zijn onderneming. Een maal eten en een legerstede in de hooischuur had ieder gaarne over voor den ouden man, wiens inwendig lijden duidelijk genoeg op zijn gelaat te lezen lag. Menigeen beproefde hem de weinige kans van welslagen onder het oog te brengen en hem den verderen tocht te ontraden: maar wantrouwend hoorde hij steeds die raadgevingen aan en de angst, dat men hem weerhouden mocht, dreef hem aanstonds verder.
Hagel en sneeuw joegen vaak heen om den eenzamen reiziger, maar hij scheen zulks ternauwernood te merken; voort moest hij, al werd zijn gang moeilijk en slepend, en op elke vriendelijke uitnoodiging tot toeven gaf hij hoofdschuddend en vast ten antwoord: ‘'t Is nog dag, 'k moe varder; mergen bin 'k der.’ En dat morgen verschoof zich van den eenen dag op den anderen, vele dagen lang. En altijd joegen de spookgestalten zijner verbeelding hem voort, dreigend en spottend.
Op zekeren dag tegen den avond bevond hij zich op een uitgestrekte vlakte. Nergens was in den omtrek een woning te bespeuren, waar hij een onderkomen kon zoeken voor den naderenden nacht. Telkens stond hij stil, leunde vermoeid op den stok, dien hij onderweg van een boom had gesneden, en liet zijn oogen langs den omtrek gaan; doch overal breidde zich dezelfde onafzienbare vlakte uit, met dor heidekruid begroeid, hier en daar met sneeuw en rijp bedekt. Aan den helderen hemel vertoonde zich reeds de maan, in glans toenemende, naarmate de kleuren in het Westen samenvloeiden en zich in de lucht oplosten. De roode gloed, dien de ondergaande zon geworpen had op de heide, kroop opwaarts tegen de stammen der lage, knoestige boomen, die zich hier en daar verhieven, en verlichtte nog even de dorre takken.
‘Ze zeeën van mergen, dâ 'k nie 'eel var meer van Duusland af was,’ mompelde de oude, zich met moeite voortsleepende. ‘Meschien kan 'k der van nacht nog kommen, en mergen ochtienk zâ 'k 'um vinden.’ Dit laatste denkbeeld scheen zijn krachten aan te wakkeren, want sneller liep hij een poos voort. Doch toen bleef hij weer stil staan en zuchtte: ‘'t Gae nie; 'k zà tot mergen middag motten wachten, om 'um te zoeken.’ Nogmaals liet hij zijn oogen om zich heen gaan. In de verte zag hij een licht, dat nu eens hel opflikkerde, dan weer een oogenblik onzichtbaar was, als werd er een donker voorwerp voorgeschoven. Daarheen richtte hij aanstonds zijn schreden, en naderbij gekomen bleek het licht een groot vuur te zijn, door een aantal donkere gestalten omringd. Een verstrooide bende Hollanders, die na Napoleon's rampspoeden in Duitschland naar het vaderland terug- | |
| |
keerde, was als Jacob even over de grenzen door den nacht overvallen. De vlammen beschenen een aantal gebaarde mannen, deels nog in hun versleten uniform, deels in allerlei vreemdsoortige kleedingstukken gehuld, die zij onderweg meester hadden kunnen worden. Het dichtst bij het vuur gehurkt zat een marketentster met een weinig innemend voorkomen. De veeren op haar hoed waren reeds lang door regen en wind geknakt en hingen slap neer langs het bruine gelaat, dat met een norsche uitdrukking leunde op de gesloten linkervuist, terwijl zij met de rechterhand haar vaatje vasthield, als achtte zij haar gezellen niet te goed, om zich anders te bedienen zonder haar te raadplegen. Het fluweelen keurslijf en de roode rok waren vuil en versleten en hier en daar versteld met lappen van een andere kleur en stof. Over hare schouders hing een wijde ruitermantel, van voren open, om de handen vrij te hebben. Zij mengde zich zelden in het luidruchtige gesprek om zich heen, maar keek recht voor zich in 't vuur, slechts dan teeken van leven gevende, als
een der mannen haar onderdanig naderde, om een dronk uit het vaatje te vragen, een verzoek, dat gewoonlijk wrevelig werd afgewezen met de woorden: ‘Je staat al genog in 't krijt,’ waarop de vrager eensklaps zijn onderdanigheid scheen af te schudden en met een: ‘Verd.... feeks!’ zijn plaats weer opzocht.
Toen Jacob nabij genoeg was, om te bespeuren, met welk gezelschap hij te doen had, slaakte hij een kreet van blijdschap, verhaastte zijn tred en trad binnen den kring van licht, uitroepende:
‘Is Dirk bie julder? Is dit Duusland â?’
In een oogwenk waren de soldaten op de been en zelfs de marketentster verwaardigde zich, het hoofd op te heffen en den aankomende met de hand boven de oogen op te nemen. Twee der ruwe klanten snelden joelend op Jacob los, vatten hem bij beide armen, trokken hem bij 't vuur en drongen hem met geweld op den grond naast de marketentster.
‘Zit, prengel, naast de duivel z'n moer!’ schreeuwde de een, zeker een afgewezen drinkebroer.
‘En zuip!’ voegde de andere erbij, Jacob's hoofd tegen het drankvaatje aanduwende, voor welke moeite een fiksche trap van het houten been hem terstond beloonde en hem achterover op den grond deed buitelen. Dreigend en vloekend drongen de anderen zich om den vreemden indringer; de marketentster alleen lachte luidkeels en de hand beschermend uitstrekkende, riep zij:
‘Raakt 'em eens an, als je 't hart hebt! De ouwe pummel laat 'en mensch nog ens lachen, en dien brutalen platzak heeft al lang wat verdiend,’ en ziende, dat deze met een pijnlijk gezicht zijn zijde wreef, barstte zij opnieuw uit in een schorren lach. Hare vroolijkheid werkte aanstekelijk; de omstanders wendden zich lachend naar den verslagene en bespotten hem over zijn schielijken aftocht.
Een onderofficier trad naar Jacob toe, die het tooneel bijwoonde, alsof
| |
| |
het hem niet aanging, tikte hem op den schouder en sprak: ‘Dat is d' eerste keer niet, kameraad, dat je van leer trekt. Waar heb je 't vak geleerd en dat trapmachine verdiend?’
‘Is Dirk bie julder?’ herhaalde Jacob, de aanwezigen een voor een opnemende.
‘Antwoord eerst, onbehouwen brok van 'en mensch,’ hernam de ander ongeduldig. ‘Die knul, daar je 't zoo druk mee hebt, is zeker achtergebleven, met d' een of andere Duitsche meid aan 't vrijen, weet ik het. Nou, geef je asem?’
‘An 't vrieën?’ vroeg Jacob, zijn ondervrager doordringend aanziende. Weer wreef hij met de hand langs zijn voorhoofd; zijn oogen begonnen vuur te schieten en eensklaps opspringende, schudde hij den sergeant bij den arm en schreeuwde: ‘Je liegt, saotansche rakker; Dirk vriet mî mien kind... nee, 'k ae gin kind... Jans wou...’ Machteloos viel zijn arm terug en treurig zette hij zich weer neder.
‘Wel vervloekt!’ riep de sergeant woedend, ‘dâ 's nou de tweede keer! Alla mannen, pak an, an den boom met den rekel!’
Bereidwillige handen waren aanstonds gereed, om het bevel ten uitvoer te brengen, doch weer was het de marketentster, die haar alvermogende bescherming over den vermetele uitstrekte.
‘Geen gekheid, jongens; je blijft van 'em af, dat weet je. Ik trakteer... en de sukkel betaalt,’ voegde zij er zachter bij, achter Jacob's rug de beurs toonende, die Kees zijn vriend had meegegeven en die het wijf dezen had weten te ontfutselen. ‘Als je hem iets doet, hou ik de buit alleen.’
Het voorstel werkte terstond bedarend op de licht ontvlambare gemoederen, te meer daar ieder een soort van ontzag begon te gevoelen voor den moedigen grijsaard.
Deze zat onderwijl stil bij het vuur, met de handen op de knieën geleund, in gepeins verzonken, totdat zijn beschermster hem aanstootte en het glaasje aanreikende, zei: ‘Kom ooievaar, suf niet en drink eens op je dochter. Laat ze dien vrijer maar uit haar kladboek schrappen, want die deugt niet meer voor zoo'n boerenschepsel. Wor' maar niet boos; 't is 'en beste ziel, 'k geloof 't graag; daar gaat ze!’ en zelf dronk zij het glas uit, dat zij nog in de hand hield.
‘Frommes of veint, wat of je bint,’ sprak Jacob, het wijf voor 't eerst aanziende; ‘dâ meisen was 't licht vâ m'n oogen en ziê juulde, as nom Jaocob is langer as een dag weg was. En toen kwammen der veinters... kiek, daer ei-je ze weer... dae ginter bie dien boom... en ze jaegen me vort nae d' overkant... en ze schieten, kiek, en rooje Kees zeit, dâ ze dood is... God nee! je liegt, zei ik; ze slaept. Waer is Dirk; toe, zeit 'et mein?’
De toon, waarop hij sprak, was zóó wanhopend, dat de mannen onwillekeurig luisterden en ontroerden. De marketentster wendde zich onverschillig af, geeuwde eens en zei:
| |
| |
‘De vent speelt komedie of i is gek. Hij begint me te vervelen. Kom, 't is tijd, om te gaan slapen. Bonsoir!’ en zonder omslag wikkelde zij zich in haar mantel, moffelde Jacob's beurs ergens weg in haar kleeren en lei het hoofd op het tonnetje. De anderen volgden weldra haar voorbeeld, op één na, die het vuur wat oprakelde en daarna dicht bij Jacob ging zitten. Van tijd tot tijd keek hij van ter zijde zijn buurman aan, die onbeweeglijk in de vlammen zat te turen, en toen hij zijn makkers ingeslapen waande, tikte hij hem op den schouder en zei zacht:
‘Ga ook rusten, ouwe man; je hebt het noodig.’
Jacob knikte werktuiglijk. ‘Jae, jae, nae bedde gaen en droomen, dâ mien kind bie me-n-is, en wakker worren deur die duvels, die me vortjaegen, aoltied vort.’
‘Maar waar moet je dan toch heen?’
‘Dirk zoeken en 'um meebriengen. Sst! ze slaept en i allinnig kan ze wakker maeken. I schreef, dat i in Duusland was... Joeng mensch, jie eit 'en vrindelijk wezen; 'elp den ouwen man, zei jie, waer 'k 'um vinden kan. Is dit â Duusland?’
De soldaat was onder deze woorden ontsteld een eind achteruit geschoven en prevelde: ‘Pieternel heeft gelijk; de man is niet wel bij 't hoofd,’ en hardop: ‘Hier ben je nog in Holland, doch wat verder, die zijde op ligt Duitschland. Ga nu slapen; morgen zal ik je den weg wijzen.’
Jacob knikte verheugd en lei zich neer, gedwee als een kind. Lang nog bespiedde de jonge soldaat medelijdend de rust van den invalide, totdat ook hij door den slaap werd overmand.
Nog voordat de dag aanbrak, richtte zich een hooge gestalte op in het kamp. De wegstervende vlammen wierpen een rooden gloed op zijn bleek, doorgroefd gelaat, en de gure wind speelde door zijn witte haren.
‘Suust, dien kant mocht ik uut, zee i,’ klonk het zacht, en voorzichtig zocht de gedaante een weg tusschen de slapenden.
En voort ging het weer langs de eenzame vlakte in de grauwe schemering van den wintermorgen. De hoop, dat hij spoedig het doel der lange reis zou bereiken, schonk hem nieuwe veerkracht, en telkens als hij een oogenblik stil hield, om adem te scheppen, mompelde hij met een blijden lach: ‘Nog 'en eendje, Jaocob, daer bie dat gunsche bosch mot 'et ziên, daer wees i op; vort, 't is vor 't laest.’ En met nieuwen moed vervolgde hij zijn weg.
Tegen den middag bereikte hij het bosch en voordat hij verder ging, zette hij zich neer, om even uit te rusten. Nauwlijks was hij gezeten, of achter hem klonk het luide:
‘Qui vive!’
Als door een adder gestoken sprong hij op. Uit zijn oogen straalde een wilde gloed; zijn neusvleugels trilden; zijn vuisten sloten zich, totdat
| |
| |
de nagels in het vleesch drongen. Het hoofd voorover gebogen en naar adem hijgende, luisterde hij aandachtig. Weer werd de uitroep herhaald en met een vloek snelde hij het hout in: ‘Jae, ze bin 't, de duvels, die mien kind ae vermoord!’
Het bosch was op die plaats slechts enkele ellen breed. Aan de andere zijde bevond zich een vrij ruime vlakte, aan alle zijden door houtgewas beschut. In het midden dier vlakte was een talrijke bende soldaten gelegerd. Op verschillende plaatsen in den omtrek waren schildwachten uitgezet, en een hunner had den invalide opgemerkt en hem toegeroepen. Met de woede van een wild dier stortte Jacob zich op den soldaat en had hem reeds bij de keel, voordat hij zich kon hoeden tegen dien onvoorzienen aanval. Aanstonds snelde er hulp aan en Jacob zag zich in een oogenblik omringd en door ruwe handen aangegrepen. Een worsteling ontstond, waarin de oude, die zijn eerste prooi los had moeten laten, zich met reuzenkracht weerde en verscheidenen in 't zand deed bijten, totdat eensklaps de kreet weerklonk: ‘Groote God, dâ 's Jaocob!’
Een paar stevige armen baanden zich een weg door de aanvallers en drongen hen ter zijde; nog een oogenblik, en Dirk stond voor zijn ouden vriend en beschutte hem met zijn lichaam.
Een doodelijke bleekte verspreidde zich over Jacob's gelaat; zijn armen vielen slap langs zijn lijf; een duizeling beving hem, en met den uitroep: ‘Dirk, Dirk, z' ae ze vermoord!’ stortte hij bewusteloos neder.
| |
VI.
De lente was weer daar met balsem voor de wonden, die de winter had geslagen. Het zonlicht danste weer vroolijk op de ruischende golfjes van het Sloe, die de booten van het veer wiegden en den groenen dijk besproeiden.
Op een vroegen ochtend naderden twee mannen het veerhuis van de landzijde. De een was een oud man met witte haren en een houten been, de andere een jongeling in half militaire, half burgerlijke kleeding. De lachende omgeving scheen weinig invloed op hen te hebben. De oude keek met een doffen, wezenloozen blik vóór zich en liet zich leiden door zijn jongeren metgezel, die met ontroering zijn oogen langs den omtrek liet gaan.
‘Dâ 's den diek, Jaocob,’ zei de jonge man, als tot een kind sprekende. ‘Kiek, daeginter ei-je 't veer'uus.’
‘Jae, jae, den diek,’ prevelde de oude, zonder op te zien
‘Kiek en daeginter zat Suze zoo dikkels, Jaocob, daer onder an den diek, as 't boven te vee' waoide, 't erme schaep!’ Groote tranen rolden langs zijn gezicht en met de hand woelde hij in zijn borst naar een klein gouden voorwerp, dat daar aan een koordje hing, altijd
| |
| |
sinds hij het veerhuis verliet. ‘Wat aod i z'n eigen dikkels gelukkig gemaekt mit de gedachte, 'oe i dat riengetje bie z'n trugkomst an 'er vienger zou steken: Kiek Suze, net as dâ riengetje bî jie overâ bie me gewist En noe was ze dood...’ Zijn gevoel niet langer meester, liet hij den arm van den oude los en leunde stuipachtig snikkend tegen een boom aan den weg.
Hulpeloos stond Jacob stil. ‘Toe Dirk,’ sprak hij verwijtend. ‘Stae noe nie stil; je zou me thuus briengen, toe.’
Dirk richtte zich op, nam den arm van zijn vriend weer onder den zijnen en ging langzaam verder. De oude lachte verheugd en zei: ‘Goeie joengen!’
Een hevige ziekte had Jacob aangegrepen, nadat hij het doel der moeitevolle reis had bereikt. Dag en nacht had Dirk bij hem gewaakt en was toen stuksgewijze achter de vreeselijke waarheid gekomen. De waanzin van zijn vriend, wiens innige gehechtheid aan Suze hij kende, was voor Dirk de bevestiging geweest van de schijnbaar onsamenhangende woorden, die de koortslijder uitstiet. Buiten verwachting herstelde de zieke, maar als een afgeleefd grijsaard. Met zijn kracht was zijn geheugen verdwenen. Suf en in zichzelf getrokken kon hij uren vóór zich zitten turen, zonder zich met iets of iemand te bemoeien. Tevergeefs had Dirk getracht, om meer te vernemen van den ongelukkigen dag, die al zijn hoop op geluk had vernietigd: de oude scheen elke herinnering daaraan verloren te hebben. Toen Dirk van naar huis gaan sprak, toonde hij eenige belangstelling; terstond was hij bereid, den terugtocht te ondernemen, doch het bleek niet, of zijn verward brein zich een duidelijke voorstelling vormde van de plaats, die hij sedert dien tijd met koortsachtig ongeduld zocht te bereiken en of dat verlangen niet veeleer een rusteloos zoeken was naar verandering.
Op eenigen afstand van het veerhuis beklommen de wandelaars een smal voetpad naar de dijkskruin. Met vochtige oogen keek Dirk langs den breeden waterplas, den kronkelenden dijk en het land daarachter met zijn groene bosschen en ontluikende akkers, alles beschenen door den zachten glans der lentezon. Maar het langst vestigde zich zijn blik op gindsche kleine woning, waar het geluk hem, helaas! zoo kort uit twee dierbare oogen toelachte. Die onvergetelijke dagen trokken nog eens voorbij zijn geest, gelouterd nog door het lange tijdsverloop. Eindelijk wekte de invalide hem uit zijn droef gepeins door een ruk aan zijn arm en den ongeduldigen uitroep: ‘Toe Dirk, aors kommen me nooit thuus!’
Dichterbij gekomen, zag Dirk voor het veerhuis op de bank een man zitten, met gekruiste armen en een pijp in den mond. ‘Amper bî je wegt,’ prevelde hij, ‘of 'en aor nim je plek in; zeker â de nieuwe veerman. Wâ duvel, 't is Kees!’ riep hij luide. ‘Jaocob, kiek is, dae zit Kees; ken je Kees nog? Kiek, i 'eit ons ok in de gaeten, glôk.’
| |
| |
‘Jae, jae,’ zei Jacob, een anderen kant uitziende, ‘ik ken ik um wê.’
Kees was opgestaan en stond met de hand boven de oogen naar hen te kijken. Eensklaps wierp hij zijn pijp weg en vloog op hen af. Reeds uit de verte schreeuwde hij: ‘'k Ae 't gedaen, 'oor Jaocob; 'k ae 't gedaen, 'oeraoi!’
‘Wat eit i gedaen?’ vroeg Jacob verstrooid.
‘Vor 'eur gezorgd en vor Katriene ok; ze wouwen me veerman maeken, mae 'k zee: Jaocob kom trug; 't geld leit in 'en komme op 't kammenet en noe kan 'k trug nae m'n eigen,’ en na dien woordenvloed vatte hij de reizigers ieder bij een hand en trok hen goedschiks, kwaadschiks mee. Op weinige passen afstands van het huisje rukte Dirk zich met geweld los en wankelde doodsbleek terug.
‘God, wâ 's dat?’
Op den drempel verscheen Suze, schooner dan ooit, en met een luiden kreet van blijdschap snelde zij hun te gemoet.
‘'k Ae voor d'r gezurgd,’ grinnikte Kees, zijn handen wrijvende. ‘Onderwegt wier ze weer â levendig en toen bin 'k om den meester geloopen, en Katriene ei z' in pesant gevriefd. Toe Jaocob, kiek noe zoo gek nie!’ Verschrikt week de goede man achteruit. ‘Jaocob, kiek toch naer 'eur; j' ao gliek, ze sliep maer, toe Jaocob!’
Maar de oude keek verwonderd om zich heen en zei op den toon van een pruilend kind:
‘'k Moe naer 'uus!’
Suze rukte zich los uit de armen van Dirk en snelde met een van geluk stralend gezicht naar den ouden man. ‘Noompje, bî je jaloersig, dâ je niks zeit, omdâ 'k eest...’ maar halverwege bleef zij staan. ‘Wâ 's dat Dirk,’ riep ze, terwijl de kleur uit haar wangen week, maar de jonge man gaf geen antwoord en wendde zich ontroerd af.
‘Nom Jaocob, ken je mien nie, joe kind, joe Suze? Toe, kiek zoo aekelik nie...’
‘Jae, jae,’ zei de oude zacht, haar afwerende, ‘ik kenne joe wel. Gae-d-'en bitje uut den wegt, allo Dirk!’ En de arme liep zijn vrienden en zijn oude woning voorbij en wenkte Dirk, om voort te gaan.
Een jaar was voorbijgegaan. Dirk en Suze waren in dien tijd getrouwd en woonden met Katrien en Jacob in het veerhuis. Geen zorgende liefde had den laatste uit zijn treurigen toestand kunnen redden. Stil en ingetrokken bracht hij zijn dagen door buiten op de bank, of binnen aan den haard, en een groot gedeelte van den dag hield Kees hem daar gezelschap. Over zijn ouden vriend gezeten, met zijn pijpje in den mond, kon Kees uren in het veerhuis doorbrengen, de eene
| |
| |
pijp na de andere stoppende en onder dat bedrijf Jacob beschermend toeknikkende. Bij de minste beweging van zijn buurman vroeg hij: ‘Zit je nie goed, Jaocob? Wacht effetjes,’ en terstond ging hij dan met een grappig vertoon van gewicht den oude helpen, die hem met een vriendelijk ‘bedank je’ loonde.
En nu was 't weer lente. Buiten op de bank zat Jacob zich te koesteren in de zonnestralen. Een buitengewone drukte en bedrijvigheid hadden geheerscht in het veerhuis, herinnerde hij zich flauw. Toen had Kees hem op zekeren avond medegenomen naar een ander huis, vanwaar hij het Sloe niet zien kon, en daar had hij zich zeer treurig gevoeld. Doch heden zat hij weer voor 't eerst op zijn oude plaats. Met stralende oogen keek hij naar de golfjes, die kabbelend opsprongen tegen de palen van de aanlegplaats, naar de schommelende booten en naar de zeemeeuwen, die pijlsnel langs het water scheerden, dan weer omhoog vlogen en zich in de blauwe lucht aan 't oog onttrokken. Doch eensklaps was het, alsof dat alles aan zijn aandacht ontsnapte. Half van de bank opgerezen, de handen opgeheven en het hoofd eenigszins ter zijde gebogen, luisterde hij opmerkzaam.
‘Schilt er wat an, Jaocob?’ vroeg Kees, die naast hem zat en hem den ganschen morgen met meer dan gewone bezorgdheid had gadegeslagen.
Jacob schudde driftig het hoofd, lei Kees met de hand het zwijgen op en in zijn blik lag iets van de oude opvliegendheid.
En zacht klonk binnen een vrouwenstem:
Dan wor j' 'en fiksche meid;
Moeders 'arte doe zoo'n zeer,
Eenig gedruisch deed de jonge moeder aan de wieg omzien. Achter haar stond Jacob met ingehouden adem. Zijn oogen schitterden; zijn borst zwoegde.
‘Nom Jaocob!’ riep Suze verschrikt, hem met de hand tegenhoudende en voor de wieg post vattende.
‘Uut den wegt, meisen; laen ik kieken,’ sprak de oude heesch en met geweld schoof hij haar op zijde, knielde voor de wieg en stak het hoofd tusschen de gordijnen.
Op Suze's hulpgeroep kwamen Katrien, Dirk en Kees binnenstormen. De laatste verontschuldigde zich over zijn schijnbaar gebrek aan waakzaamheid: ‘Ik kos ik 'um nie tegen'ouwen, Dirk; i liep me glad onderste boven.’
Dirk, die altijd eenig overwicht op Jacob had, tikte hem op den schouder en zei:
‘Toe Jaocob, gauw, gae nae buten in de zunne, daer is 't zoo lekker.’
‘Kiek is, Dirk, kiek is gauw; daer ei je mien vergeet-me-nietje, mien kleine Suze,’ klonk het ontroerd, en opstaande nam Jacob het
| |
| |
schreiende kind uit het wiegje en ging ermede op een stoel zitten, voordat iemand het hem kon beletten. Met aandoening bekeek en kuste de oude het kleine gezichtje, wiegde het kind dan in zijn armen en zong met afgebroken stem het wiegeliedje, dat twintig jaar geleden zoo vaak in hetzelfde kamertje had weerklonken:
Dan wor j' 'en fiksche meid;
Oomes 'arte doe zoo'n zeer,
Zwijgend en ontroerd blikten de anderen elkaar aan. Katrien ging naar Jacob toe. ‘Jaocob, ken je dat ouwe deuntje nog en ken je mien nie meer?’
Hij hief het hoofd op, alsof hij uit een droom ontwaakte, streek met de hand langs de oogen en fluisterde: ‘Sst, wis stille; 'k ae geslaepen, glôk. 't Is lank gelejen, dâ 'k 'ier zat bie die wiege daer, is 't nie? En der was nog 'en kind, 'en meisen van 'en jaer of vuve, dae 'k mee speelde... nee, 't was grooter... 'k zat mit 'er in 'en boot en in ees, dae schoten ze...’
‘Nom Jaocob, ikke bin 't; kiek me-n-is goed an,’ en snikkend knielde Suze bij hem neer.
Weifelend keek Jacob nu eens de zuigeling, dan de knielende aan; 't was, of er langzaam een licht voor hem opging, maar het schijnsel was nog te sterk voor zijn zwak brein. Met wantrouwen in blik en houding wendde hij zich af van Suze, drukte het kind dichter aan zijn hart en zei: ‘Nee, ze zûn mien nie wies maeken, dâ je mien vergeet-me-nietje niet bint!’
‘Jaocob,’ riep Kees, wat naderbij tredende. ‘Jaocob, dienk nog es 'en bitje. 'k Zat ik ok in de boot, toen ze schoten, en ikke zee: z' is dood, en jie zee: je liegt, ze slaept, en jie ao gliek net as aoltied. Allo, ouwe joengen, dienkt is 'en bitje; 'k zâ je wel op de pad 'elpen, as je de klus kwiet bint.’
‘I zee, dâ ze dood was, en ikke zee: ze slaept,’ zei Jacob peinzend. ‘Wie was dat dan? 't Zit aolles in 'en mist, en daer steken gezichten uut... ik kan 't nie an mekaor prakkezeeren... en dan die nacht mit aol die spoken en aekelikke droomen.’ Een rilling ging door al zijn leden bij de herinnering aan hetgeen hem thans een lange nacht toescheen. Toen sloeg hij weer een uitvorschenden blik op Suze. ‘Mae wat is dit dan?’ en aarzelend betastte hij het kind; doch eensklaps slaakte hij een kreet van verrassing: ‘Dat is mien vergeet-me-nietje nie; kiek, 't ei bruun oogjes en 't miene 'ad blauwe!’
Dichter schoof Suze naar hem toe, sloeg haar zachte oogen naar hem op en vleide als weleer: ‘Noompje, wâ bî je dom, dâ je dâ kleine dienk voor mien anziet. 't Is mien kind, 't kind van Dirk, die in den oorlog gewist is, die jie trug g'aeld 'eit...’
Aandachtig had de oude geluisterd; zijn gelaatspieren begonnen te
| |
| |
werken; een nevel trok voor zijn oogen; zijn armen breidden zich wijd uit, en snikkend riep hij: ‘Jae, jae, noe bin 'k wakker; Suze, m'n lievelienk, kom 'ier!’
Langzamerhand keerde Jacob's geheugen terug en verdween de lustelooze gedruktheid van zijn gemoed.
Op zekeren dag vertelde Kees hem, wat er sedert zijn vertrek aan den dijk had plaatsgegrepen en besloot zijn verhaal met de woorden: ‘Z' ae me veerman willen maeken, Jaocob, mae 'k docht ik: Jaocob kom trug. Dirk nimt 'et ok mae voor joe waer.’
‘Kees,’ sprak de grijsaard bewogen. ‘Kees, der zit meer in dien roojen bol van joe, as 'k der in vuuftien jaer in gezocht ae. Wà 'k toen is gezeid ae, van de fermielje - je weet wê? - 'aelt er 'en dikke striepe deur. 'k Zou groo's ziên, as je der in zat, kiedae.’
‘Ik ok,’ zei Kees droog en hij keek onafgewend naar de rookwolken, die hij uit zijn pijp blies. ‘Der is noe 'en aor tegen, 't besan nie.’
‘En wie dat?’
‘Gae mee,’ fluisterde Kees, Jacob mee naar buiten troonende. ‘Wie? bê, 't frommes zelvers! Marien is 'ier wizzen 'ooren nae Suze. Katriene wou nie glooven, dat i 't viertje angestoken 'ad, en toen bin 'k 'um mit de sliepplanke op z'n liêf gekommen. Dâ von Katriene nie goed en ielken mergen zee ze: ‘Gae vort, rood verken!’ en dan zee ik: ‘'k Moe voor je zurgen, tot Jaocob werom is,’ en dan zee ziê: ‘Jie 'oort 'ier nie, je jaegt de menschen van de deure;’ en dan zee ikke: ‘Marien kom toch nie in de fermielje,’ en dan zee Suze. ‘Accoord.’
Jacob lachte. ‘Noe Kees, Katriene is ter over'een, dâ Dirk en Suze getrouwd bin. As je zenieïgheid eit, je zou 't 'en 'eel ende stieren.’
Kees schudde het hoofd en hulde zich in tabaksdamp. ‘Dank je, Jaocob, der is gin reden voor; Meine is inpesant opgestapt; 'k ae noe ruste, en 't vrouwvolk! - Ze tempteeren je, ze schellen j' uut, ze maeken je nie wies - 'k ae der m'n bekomste van. Ajuus!’ en haastig stapte Kees heen en verscheen in geen dagen op den dijk.
Geluk en voorspoed heerschten weder in het kleine veerhuis aan het Sloe. Jacob scheen zijn stem teruggekregen te hebben en zat als voor twintig jaar te zingen en aan 't wiegetouwtje te trekken, als het kind schreeuwde. Dan keek hij Katrien aan en zei vol verrukking: ‘Katriene, 'oor toch is! Percies ons klein dienk!’
Zutphen, 1879.
h.e. beunke.
|
|
Auteursrechtvrij