De Tijdspiegel. Jaargang 36

Oorspronkelijk - ook smakelijk?

Clara, oorspronkelijke novelle, door A. Zomer. Amsterdam J.M.E. & G.H. Meijer.

Waarom heeft de Auteur dien titel gegeven aan een boek, dat, behalve Clara, nog twee andere novellen inhoudt onder de opschriften: ‘'s Vaders leuze’ (ook oorspronkelijk) en ‘Mijn eerste dwaasheid’? Is 't, omdat Clara een verhaal is, eenige bladzijden grooter dan het tweede en dat het derde in omvang grootelijks overtreft? Of, omdat Clara in des Auteurs schatting het beste zou zijn, en de twee andere verhalen daarbij op sleeptouw konden worden genomen en ermee worden ingesmokkeld?

Hoe het zij, de drie verhalen - aan Clara zouden wij den voorrang niet geven - staan in geen verband tot elkander en schijnen bijeengevoegd, om één boekdeeltje uit te maken.

Wat de Auteur met het verhaal Clara bedoeld heeft, is ons niet recht duidelijk geworden. We meenden dat toch te mogen verwachten, als het lezend publiek een novelle wordt aangeboden, die met het praedicaat ‘oorspronkelijk’ prijkt.

Geven we geen meer of minder uitvoerige opgave van den inhoud des hoofdverhaals - 't is, omdat wij het daartoe niet alleen niet belangwekkend genoeg vinden, maar ook, omdat de zedelijke strekking ons niet geheel onberispelijk voorkomt.

Is dit laatste nu wel niet van toepassing op de beide andere verhalen - wij gelooven toch, dat het geen gemis voor onze letterkunde zou geweest zijn, als de verhalen, zóóals ze in het licht verschenen, in de portefeuille waren bewaard gebleven.

Taal en stijl daarenboven duiden op menige bladzijde aan, dat de Auteur op verre na er niet keurig op is.

Vóór ons ligt een breede lijst van onnauwkeurigheden en onoplettendheden, die geen grooten eerbied voor het beschaafd lezend publiek verraden.

't Lust ons niet, allen op te noemen. Enkelen tot voorbeeld: bladz. 3 lezen we, dat Van Eck's onpartijdige liefde jegens een stiefzoon bleek ‘bij de oprichting eener zaak in wijnen en gedistelleerd, waartoe

[p. 186]

kapitaal uit de ouderlijke beurs gevorderd werd’; bladz. 7: ‘De zaken van den ouderen broeder, in de laatste jaren geheel verloopen, en hij zelf weduwnaar geworden, gelukkig zonder kinderen ten zijnen laste te hebben, daar hij als commissiereiziger niet dan met moeite in zijn eigene behoeften, die altijd nog vele waren, kon voorzien.’ Versta wie het kan! Bladz. 24: wat beteekent het, als we lezen, dat Mevrouw van Mansveldt slechts de weduwe was, enz.? Bladz. 33: ‘Ook aan zijn hart knaagde de worm deszelfs verwijt en der wroeging.’ Bladz. 92: ‘Gij zijt toch niet den heer van Eek dien ik mij... herinner en van wien mijne moeder mij verhaald heeft dat naar Amerika vertrokken was’; ibid: ‘verouderd en ontdaan van de verwachtingen en begoochelingen der jeugd’. Bladz. 97: ‘Hij had niet gewaar kunnen worden, of hij nog in het land der levenden of wel dàarheen gereisd was, waar het hem - nog minder bevallen zou dan in Amerika - in welk land in allen gevalle nog wijn en vrouwen gevonden worden.’ Even laf als onbetamelijk! Bladz. 99: Frederik had de kusten van zijn vaderland verlaten, ‘om een droom, een schaduwbeeld na te jagen’. Onzin! 't Was louter, om met een beschuldigend geweten zijn verdriet te verzetten. Bladz. 127: ‘Doch wat de menschen mij niet, maar mijn spiegel mij wel zeide, was, dat ik coquet.... was.’ Welke spiegel? Die aan den muur, of die van het geweten?

Op bladz. 88 vroegen we, welke lezers zich de Schrijver heeft voorgesteld? Platter-realistisch kan het wel niet. Waarlijk, de Auteur moet wel niet al te ‘beschroomde lezeressen’ (bl. 66) van zijn boek voor den geest gehad hebben!

Dat de uitroep: ‘Duivels!’ in den mond van een der personen bij herhaling, op een paar bladzijden zelfs driemaal voorkomt, vinden we niet mooi; even min als dat we op bladz. 23 in drie zinnen viermaal het woord ‘vertrek’ aantroffen.

Bovenal hinderlijk is het talloos gebruik van ‘dezelve, deszelfs, derzelve, hetzelve’, wat weinig pleit voor den goeden smaak des Auteurs, wien wij den raad geven om, wanneer hij het publiek meer lettervruchten aanbiedt, ervoor te zorgen, dat ze geuriger, fijner en rijper zijn.

H.