De Tijdspiegel. Jaargang 35

Een parel.

Londinias door C. Vosmaer. Leiden. A.W. Sijthoff. 1877.

Er ligt iets komisch in het contrast tusschen de vormen der Homerisch-epische poëzie en de door en door moderne indrukken van een Londensch reisje. Maar er wordt ontegenzeggelijk een buitengewone mate van virtuositeit vereischt, om door eene combinatie van deze vreemdsoortige elementen de gewenschte komische stemming te weeg te brengen. Niet slechts behoort de hexameter ertoe, van welke versmaat in onze literatuur zoo weinige, ook maar halverwege gelukte, proeven bestaan, zonder inmenging van trochaeën, louter spondaeën en dactylen te bevatten, waarbij de caesuur nauwkeurig in acht genomen wordt. Ook de verdere bekoorlijkheden der Homerische poëzie: de in onsterfelijke jeugd en schoonheid schitterende gestalten der Olimpische Godenwereld, de teekenachtige en met stereotype regelmatigheid terugkeerende epitheta en de epische onpartijdigheid, die het schild van Achilleus met dezelfde uitvoerigheid schildert als den dood van Hector en

[p. 447]

Patroclus, mogen niet ontbreken. Ook behooren de groepen en beelden uit onze gecompliceerde, overbeschaafde, moderne wereld, die zoover af staat van den eenvoud en de naïeveteit van den Ionischen Zanger, van dien aard te zijn, dat zij het contrast tusschen vorm en inhoud scherp doen uitkomen.

Indien wij de ‘Londinias’ van den Heer Vosmaer aan deze eischen van het genre toetsen, dan erkennen wij met bewondering voor het veelzijdige talent van den auteur, dat deze verre naklank der Homerische poëzie een alleszins bevredigenden indruk maakt. De volgende beschrijving van opera en ballet kunnen een denkbeeld geven van den geest, die in deze hexameters tintelt en van het meesterschap over den vorm, dat de grootste moeielijkheid, al spelende, overwint.

‘Des avonds hoorden zij 't zangspel,
Zagen een tooverballet waar honderden Chariten dansten,
Kunstig als kevers gedost en weer andren als bijen of vlinders.
“Entomologische les”, dus noemde 't Neaules, en Porthmos
Merkt 't gaasvleugelig koor der libellula's op en hij noemt ze:
“Kostbre libellen, en danspamfletten, balletincunablen,
Vreugd voor den bibliomaan”. Weer elders bezochten z'een lusthof,
Waar in festoenen geslingerd het gaslicht bloeit en muziek kweelt;
Tuinen der Hesperiden gewis in het Zalige Eiland,
Waar Zeus Hera bemind' en de Levensboom met de gouden
Appelen wast, waar mild de ambrosia streelt en de nektar.
Doch als nacht op de aarde de vochtige vleugelen uitbreidt
Keeren zij moede naar huis, zacht kust hen de slaap op het rustbed.’

Luister nog een oogenblik naar de volgende, even nauwkeurige als aardige schets van den Londenschen hansom:

‘Toen kwam 't feestelijk uur om vereend zich te voegen ter beêvaart
Naar Athenaia's tempel. In d'uchtend namen ze een tweetal
Hansoms, - dus naar den vinder genoemd - een gemaklijken zetel
Bouwd'er de wagenbewerker, een porte-brisée aan de voorzij;
Raderen maakte hij, twee, zeer groot, veelspakig en wieksnel,
't Alles vernissende, sierde hij 't fijn met een bies aan den wielrand,
Ook om de stralende spaken, die bliksemend glanzen in 't zonlicht.
Vóór is 't uitzicht vrij, want van achteren, hoog op zijn zetel
Stuurt met de lederen teugels, de drijver het ros met gewisheid.
Ieder besteeg nu den wagen; de drijver, een bloem in het knoopsgat,
Zwaaide de zweep, “all right”, 't ros schudde den kop en verhief zich
Recht in het tuig, dan stoof het vooruit, schel ratelde 't wielpaar.
Krachtig draafden zij, d'eene nu vóor dan de ander; behendig
Meden de drijvers de hoeken en kortten de teugels of vierden.
Plotsling hielden zij stil in een chaos, karren en rijtuig
Warden door éen; luid schreeuwden de wagenaars, zóo, als de kindren
Spelen het paardspel saam, tot de touwen verward in de knoop zijn;
Hoort, d'een wijt het den ander, zij krieuwen, tot helpend de moeder
Komt en de twisters scheidt en de touwen met moeite uit éen wart, -
Zoo ook schreeuwt men en tiert, tot op eens een gehelmde policeman,
Springt in 't gewoel; éen wenk, en hij temt z'en gebiedt hun de richting
Snel dan schieten zij voort en bereiken het huis van Athena.’

[p. 448]

De aangehaalde fragmenten geven, dunkt mij, recht tot de uitspraak, die door de lezing van het geheel bevestigd wordt, dat deze speling van het vernuft van den Heer Vosmaer zich door de bovengeprezene goede eigenschappen onderscheidt. Onze Nederlandsche Muze heeft nog aan geen enkelen Hollandschen Dichter zulke onberispelijke hexameters geïnspireerd. Geen wonder dan ook, dat bij velen de wensch opkwam, dat de Heer Vosmaer, als vertolker van de zangen, die den naam van Homeros aan het voorhoofd dragen, voor velen, die hun Grieksch vergaten of die geen Grieksch leerden, een nieuwe bron van literarisch genot mocht ontsluiten. Het is toch ontegenzeggelijk, dat de Alexandrijnen van 's Gravenweert, evenals die van Pope, zelfs geen flauwen weerschijn geven van de eigenaardige schoonheden, die in Ilias en Odusseia met onsterfelijken luister schitteren. Met genoegen vernamen wij, dat de Heer Vosmaer aan den vereerenden aandrang zijner vrienden gehoor gaf. De reeds in het licht verschenen twee eerste afleveringen van ‘de Ilias van Homeros’ door Mr. C. Vosmaer geven grond tot de blijde verwachting, dat wij eerlang al de zangen van Homeros, trouw vertolkt, in de oorspronkelijke versmaat in het Hollandsch zullen kunnen lezen. Van harte hopen wij, dat het hem gegeven zij, die omvangrijke en moeielijke taak te voleindigen en zoodoende een nieuwen onwaardeerbaren dienst aan zijne landgenooten te bewijzen. Na deze kleine uitweiding keeren wij tot de ‘Londinias’ terug. Zij bezingt den tocht van een viertal mannen uit Nederland, van Neaules en Porthmos, Oïlmos en Aloopex (Vosmaer) naar Engeland. Het doel van hun reis is de bezichtiging van de z.g. Elgin marbles, de overblijfselen van het beeldwerk van het Parthenon, in 't Britsch museum. Onder begunstiging van een kalme zee en heerlijk weder - want Okeanos, vriendlijke grijsaard, slechtte de ruggen der golven - stapte het viertal weldra te Harwich aan wal en spoorde vandaar naar de machtige stad van de vorstlijke weduwe Nike (Victoria). Na Londen in alle richtingen te hebben doorkruist, hoorden zij de opera en zagen zij het ballet. Wat zij daar aanschouwden - wij hoorden het reeds uit den mond der Muze. Den volgenden dag ontvluchtten zij de verveling van den Londenschen Zondag door een uitstapje naar Hampton en Richmond en bewonderden o.a. in Hampton-court het meesterstuk van Montegna, den zegepralenden intocht van Caesar in Rome voorstellende. Daarop wordt een bezoek gebracht aan 't kunstig huis van den schilder Alma Tadema. Bij de beschrijving daarvan worden de versieringen aan den ingang, de zoldering en de wanden der schilderkamer met een woord geteekend en wordt voorts een kort begrip gegeven van het aantal zijner scheppingen, vruchten zijner Frankische, Romeinsche, Helleensche en Egyptische studiën. De volgende dag is gewijd aan het bezoek van onderscheiden boekmagazijnen, gevuld met duizenden deelen, het kroost van de persen der eeuwen, en toen sloeg het feestelijk uur, om vereend zich ter

[p. 449]

beêvaart naar Athenaia's tempel te begeven. Terwijl het viertal, in het Britsch museum aangekomen, na den eersten, overweldigenden indruk van de heerlijke overblijfselen van het werk van Feidias weldra heftig streed over de beteekenis van onderscheidene, tot onkenbaarwordens toe verminkte fragmenten, verscheen op eens in hun midden Athena, de gelijkenis dragende van eene der maagden van 't land. Zij vermaant de vrienden, het onvruchtbaar twisten te staken en het kunstwerk te beschouwen in den geest, die het voortbracht. Zóó door Athene onderricht, aanschouwden zij nog lang het beeldwerk, bij het heengaan telkens omziende. Ook naar de jonkvrouw, die reeds in de voorhal zich bevindt. Zij zweeft van de trappen, bestijgt den wagen en grijpt de teugels. Bij het heengaan gaf zij een muntstuk aan den knaap, die de teugels vasthield. Nauwlijks zag deze, wat het was, of hij roept uit: het is geen gangbare munt. De vrienden verruilden gretig een bruikbaarder fooi voor het kleinood, dat een tetradrachme bleek te zijn met het hoofd der gehelmde Athena.

Zij verbonden zich plechtig, het muntstuk tehuis als eerstelingsgaaf aan het museum te vereeren, dat eens - werd hun wensch vervuld - in Nederland zoude verrijzen en gewijd zoude zijn aan de overblijfselen van Hellas' godlijke beeldhouwkunst. Bij de op den volgenden morgen aanvaarde terugreis worden de vrienden vervolgd door de wraak van Poseidon, die op hen vertoornd is wegens den eeredienst, waarmede zij te Londen Athena vereerd hebben.

Doch de heerlijke dochter Kronion's, tot wie zij zich wenden om redding, verschijnt op hunne bede. Zij stilt den toorn van Poseidon, en deze doet weldra de stormen krimpen en het reddende licht uit de donkere wolkgroepen dagen. Reeds groenen en rijzen Neêrland's kusten, die als wier laag op het water drijven, uit het zeevlak, en het schip glijdt rustig de rivier op en de veilige haven binnen.

In het bovenstaande gaven wij een résumé van den inhoud der zangen van ‘Londinias’. Dat dit eenvoudige reisverhaal in het poëtisch kleed zulk een alleraangenaamsten indruk maakt, pleit voorzeker in hooge mate voor de kunstvaardigheid van den auteur. Daarvoor pleiten ook de prentversieringen, die zoo geheel in harmonie zijn met inhoud en vorm van het gedicht en eruit zien, alsof zij ontleend zijn aan beschilderde vazen. Wij behoeven niet te zeggen, dat wij het net uitgevoerde werkje met warmte aanbevelen in de aandacht van allen, die belangstellen in de ontwikkeling der Nederlandsche poëzie, welke thans, helaas, zoo weinig teekenen van leven geeft.