De Tijdspiegel. Jaargang 35

[p. 504]

Suum cuique.

Nieuwe uitgaven.

Romantische Werken van J.J. Cremer, Leiden, D. Noothoven van Goor.

Zal men 't prijzen of laken, dat de uitgevers met een compleete uitgave beginnen, terwijl de schrijver nog leeft? Meer het eerste dan het laatste, wanneer zulk een uitgave geschiedt zooals Cremer 't doet: met een ernstige herziening of, zooals hijzelf 't weder plastisch uitdrukt, met het ‘snoeimes’. Gewoonlijk wordt zulk een taak na den dood van den auteur overgelaten aan vrienden, maar wie zou dit hier kunnen doen? Zelfs de meest intieme vriend zou zeker na eenige vruchtelooze pogingen besluiten, om eenvoudig te laten herdrukken. Het talent van Cremer is te eigenaardig, zijn werk kan gecritiseerd maar niet verbeterd worden; dat kan alleen hijzelf en gelukkig dat hij het heeft gedaan. In de voorrede of liever in het: ‘Aan den lezer’ geeft hij rekenschap van zijn taak op een hem vereerende bescheiden wijze; zijn letterkinderen zijn bij het publiek zoo geliefd, dat men van een schrijver, die zooveel succes beleeft, verwachten kon, dat hij zich bepaalde tot het classificeeren van zijn werken; Cremer echter - en daaraan herkent men het ware talent - neemt ongezocht het mes en snoeit en bindt en erkent, dat hij veel heeft weggeworpent, toont dat hij na vijf en twintig jaren door den hem toegezwaaiden wierook niet is bedwelmd, maar voor zich het Excelsior in het oog heeft gehouden. Het behoeft wel niet gezegd te worden, hoeveel deze uitgave daardoor in waarde heeft gewonnen, en welk een onschatbaren dienst Cremer daarmee aan het publiek, aan onze letterkunde heeft bewezen.

Aan den energieken Van Santen wordt in de voorrede een goed woord van hulde gebracht. Terecht is 't hier en elders met oprechtheid bejammerd, dat die wakkere man in de kracht van 't leven ons moest verlaten.

Het portret van Cremer bij het eerste deel is van zeldzame gelijkenis. Reeds is het tweede deel verschenen. Wij wenschen den gevierden schrijver opgewektheid en kracht om de herziening zoo te volbrengen, dat hijzelf erover tevreden is. Nederland zal trotsch blijven op zijn Cremer.

De Nederlaadsche Wetboeken zooals zij tot op 1^o Januari 1876 zijn gewijzigd en aangevuld door m^r. J.A. Fruin, Hoogleeraar te Utrecht.

De vijf eerste afleveringen van dit werk, verschenen bij de uitgevers Beijers, Nijhoff en Thieme, bevatten de Grondwet, de Wet houdende algemeene bepalingen der Wetgeving en van het Burgerlijk wetboek, Boek I, II en de 9 eerste titels van Boek III. Deze uitgave geschiedt in roy.-8vo. formaat en bevat toelichtende aanteekeningen van den Hoogleeraar op de artikelen; daarbij behoort een editie in zakformaat zonder aanteekeningen, welke de inteekenaren op de groote editie reeds kosteloos hebben ontvangen.

Het is een onbetwistbare waarheid, dat alle tekstuitgaven van onze Wetboeken onvolledig en onnauwkeurig, alsmede thans verouderd zijn.

Niet alleen dat men op de juistheid van den daarin opgenomen tekst in het minst niet kan rekenen, maar verschillende wetten ontbreken, die zelfs bij een

[p. 505]

beperkte opvatting van hetgeen zoodanig werk behoort te bevatten, moesten zijn opgenomen.

In die behoefte, nog vergroot door een aantal partieele wetten in de laatste jaren tot stand gebracht, is door de reeds complete zakeditie werkelijk voorzien.

En toch, sedert den 1^sten Januari 1876 is ons Staatsblad al weder verrijkt met onderscheidene wetten, welke de Rechterlijke Organisatie, het Burgerlijk Wetboek, dat van Burgerlijke Rechtsvordering en de Reglementen van 14 September 1838, merkelijk hebben gewijzigd.

Daarom ontvingen de bezitters van de kleine editie een vel, bevattende aanvullingen ten gevolge van gewijzigde wetgeving tot op 1^o September 1877, hetwelk niet minder dan tien bladzijden druks beslaat.

In 1875 was op zoodanige uitgaaf onzer Wetboeken met de daaraan verknochte wetten aangedrongen door Mr. Hingst in het Rechtsgeleerd Bijblad, die daarbij op bl. 3, 129 en 228, een niet te versmaden aanwijzing deed van leemten en gebreken in andere uitgaven voorkomende, en van de wetten, die de bestaande wetgeving wijzigden.

De groote editie heeft in de eerste plaats het voordeel, dat zij met een flinke, duidelijke letter is gedrukt. Op de onderscheiden artikelen vindt men, behalve de aanteekeningen van den Hoogleeraar Fruin, de afzonderlijke wetten en besluiten, die tot de artikelen in betrekking staan. Voorts wordt gewezen op analoge bepalingen in vroegere wetsontwerpen, en verwezen naar commentaren op onze Wetboeken als van Opzoomer, Diephuis en anderen.

Meer volledig vinden we deze op het Burgerlijk Wetboek, dan b.v. op de zoo belangrijke Wet houdende algemeene bepalingen, waar we noch het werk van Opzoomer, noch dat van Nienhuis vermeld vonden.

Het komt ons voor, dat dit werk door zijne volledigheid en den aard der aanteekeningen voor het dagelijksch gebruik uitstekend practisch is; toch veroorloven wij ons de opmerking, dat het nog bruikbaarder zou zijn, indien aan de bovenzijden der bladzijden ware vermeld het opschrift van de titels of afdeelingen, in plaats van de cijfers der daarop voorkomende artikelen.

Wereldgeschiedenis voor het volk door K.F. Becker naar de laatste Hoogduitsche uitgave geheel omgewerkte 3e druk door dr. J.W.T. de Vogel en J. Jongeneel, oud-Hoogleeraar met eene aanbeveling van dr. R.P.A. Dozy, hoogleeraar in de Algemeene Geschiedenis aan de Hoogeschool te Leiden. Leiden. D. Noothoven van Goor.

Wij begroeten dit werk met groote sympathie, vooral om de aangename herinneringen, die wij hebben van de vroegere uitgave van Becker's Algemeene Geschiedenis; men zag hiervan weinig exemplaren meer; op verkoopingen gingen zij gretig weg. De nieuwe uitgave, waarvoor het initiatief genomen werd door den wakkeren uitgever Noothoven van Goor te Leiden, bewerkt door bekwame handen, Dr. J.W.T. de Vogel, leeraar aan de Hoogere Burgerschool te Rotterdam en den oud-Hoogleeraar J. Jongeneel, geschiedde naar de laatste, achtste Hoogduitsche uitgave.

Wij kennen den Duitschen tekst niet, maar wij behoeven dien niet om een gunstig oordeel te kunnen vellen; Professor R. Dozy, wiens gezag in deze wel door niemand betwist zal worden, verklaart, dat de bewerking door de Duitsche uitgevers aan bekwame handen werd toevertrouwd en de nieuwste resultaten der wetenschap werden opgenomen; genoemd worden Dr. Hertzberg, Dr. Nasemann, Adolf Schmidt en Eduard Arnd; ieder van deze geleerden heeft dat gedeelte ge-

[p. 506]

nomen, waarvan hij een bijzondere studie heeft gemaakt, zoodat men met grond een degelijk werk kon verwachten.

De kleinste helft van de over 't geheel uitmuntende vertaling is verschenen; Oude Geschiedenis deel 1 en 2, Middeleeuwen, 15 vel van het 3^de deel; Nieuwste Geschiedenis 6 vel van het 7^de deel, terwijl tevens compleet is de Geschiedenis van de jaren '67 tot '71.

Dat de uitgever succes zal hebben met deze uitgave, is niet twijfelachtig; Becker's naamwas reeds populair; voor de ontwikkeling van ons volk zelf wenschen wij een ruime verspreiding.

Eenige dagen geleden maakten wij kennis met een vervolg op Becker's Wereldgeschiedenis, namelijk de Geschichte der Jahre 1871 bis 1877, von Constantin Bulle (Leipzig, Duncker und Humblot), wiens Geschichte der neuesten Zeit 1815 bis 1871 (Leipzig, Veith en Co.) reeds zulk een gunstig onthaal bij ons heeft gevonden. Het tweede deel van dat werk verschijnt op het laatst van dit jaar; wij geven den uitgever in overweging ook dit werk voor deze uitgave te laten vertalen: nog beter zou het wellicht zijn, het èn voor de inteekenaars op Becker's Wereldgeschiedenis verkrijgbaar te stellen èn afzonderlijk. Er bestaat, voorzoover wij weten, in onze taal geen goed geschiedkundig werk over de laatste, zoo uiterst belangrijke jaren.