De Tijdspiegel. Jaargang 34

[p. 162]

Oude vrienden.

Muzikale novellen door Catharine F. van Rees. 2 Dln. Haarlem, Kruseman en Tjeenk Willink. 1876.

Onder 't lezen dezer lieve novellen kwamen mij gedurig de bitterware woorden van Heine voor den geest: ‘Der Künstler ist jenes Kind, wovon das Volksmärchen erzähit, dass seine Thränen lauter Perlen sind. Ach! die böse Stiefmutter, die Welt, schlägt das arme Kind um so unbarmherziger, damit es nur recht viele Perlen weine!’

Beethoven, Schubert, Schumann, - wat eene wereld van jammer, hoeveel diepe smart, hoeveel bittere tranen, maar ook - hoeveel parelen, hoeveel parelen!

Er gloeit in al deze vijf novellen een hart, dat krachtig klopt voor de kunst en voor den kunstenaar. De schrijfster verdiept zich met onmiskenbare voorliefde in het denken en werken, in het lijden en strijden der groote mannen, wier leven zij ons in eenvoudige, boeiende woorden vertelt.

Zullen hare novellen gelezen worden? Ik hoop het van harte en wensch er het mijne toe bij te dragen, door ze met warmte aan te bevelen bij allen, die eene reeks van onvergetelijk schoone uren te danken hebben aan den éénigen Beethoven, den ‘schaurig-einsamen’, - aan den beminnelijken, melodierijken Schubert, aan den diepgevoelenden Schumann. Ook is het niet onwaarschijnlijk, dat sommige lezers in deze beide bundeltjes een ouden bekende aantreffen en dan zeker met genoegen andermaal begroeten. Zoo ging het althans mij, die vroeger in De Tijdspiegel Robert Schumann, in Nederland Paganini's dubbelganger en in Eigen haard Franz Schubert las, maar nu met genoegen herlas. Behalve deze drie novellen vindt men de laatste levensjaren van Beethoven onder den titel: Eene ondergaande zon en verder een vrij uitvoerig geteekend levensbeeld van den Engelschen kunstenaar Henri Carey, den componist van het ‘God save the king’, in de Muzikale novellen opgenomen.

Daarmee zou ik mijne aankondiging kunnen eindigen.

Intusschen zij het mij vergund, nog een enkel woordje tot de geachte schrijfster te richten: een paar vragen en een paar opmerkingen.

Eerst eene vraag van ondergeschikt belang. Past de benaming: Muzikale novellen wel zoo eigenlijk op het stuk levensgeschiedenis van Paganini en op de biographie van Carey? Beide novellen, hoe interessant overigens, openbaren ons weinig van het eigenlijke werken en streven van P. en C. als kunstenaars. Bovendien - doch dit blijve geheel voor verantwoording van de schrijfster - valt er geen al te gunstig licht op P. als mensch. Het raadselachtige in het leven van

[p. 163]

dezen man wordt op bevredigender wijze opgelost in het beeld, dat Elise Polko van hem teekent in één der afleveringen van Westermann's Monatshefte, jaarg. 1876, naar ik meen.

Op bl. 158 dl. I wordt van eene Aria uit ‘De Merkadante’ gesproken. Welke compositie kan daar bedoeld zijn? Eene opera van Rossini? Bestaat er eene van dien naam? Of wordt er misschien eene Aria van Mercadante bedoeld?

Bl. 46 van dl. II vertelt ons, dat Schubert zijn Erlkönig ‘in een oogwenk’, ‘in eenige minuten’ heeft neergeschreven. Ik ben zoo vrij, bij dezen muzikalen goocheltoer een bescheiden vraagteeken te zetten. De uren zullen den componist zooveel minuten geschenen hebben.

Bl. 236 dl. II spreekt van Quintetten van Schumann. Bestaat er een ander Quintet van dezen meester dan het beroemde zoogenaamde Piano-quintet (klavier met strijkkwartet)?

Ten slotte nog enkele aanteekeningen betrekkelijk taal en stijl, die der schrijfster bij een herdruk misschien van dienst kunnen zijn.

Op bl. 182 en bl. 213 van dl. I roepen een scheepskapitein en een rooverkapitein beiden met een tenorstem.

Moet het soms stentorstem zijn?

Dl. II bl. 4. Kan de kleine hand van een zesjarig kind een uitglijdenden volwassene krachtig tegenhouden?

Bl. 21. Afwezende, germanisme voor afwezige.

Bl. 70. In de helft van September voor in 't midden.

Bl. 89. De liefde nam in omvang toe. Een gevoel kan in diepte, in innigheid toenemen, maar ook in omvang?

Bl. 93. Schubert's uiterlijke voorrechten?? De schrijfster bedoelt, dat S. weinig aanspraak kon maken op lichamelijke schoonheid.

Bl. 94. Eene witte (weisse) voor eene blanke hand.

Bl. 113. Een krans werd hem ten offer gebracht?

Bl. 224. Uit het hart opgewelde melodiën, die bijval afpersen?

Bl. 237. Schumann was ongeschikt, tot het geven van paedagogisch onderricht? Onderwijs in de paedagogiek?

Klinkt het ook al te vitterig, als ik vraag, welke spelling de schrijfster er op nahoudt? In dit opzicht ziet het werkje er bont genoeg uit. Als - om een enkel voorbeeld te noemen - in het Woordenlijstje van De Vries en Te Winkel samenkoppelingen worden aangegeven als ermet, erin, erdoor, enz. dan vindt dat zijne toepassing niet op gevallen, zooals er o.a. menigvuldig voorkomen in de brieven van Schumann (bl. 228-235):

‘Dat gij ermet zooveel deelneming naarvraagt’. ‘Eriets over te zeggen’. ‘Ik ben ervrij van’. ‘Veel is erop den afgelegden weg’. ‘Dit heeft ermij lust in doen krijgen’. ‘'t Geen erin de buitenwereld omgaat’. ‘Ik voeg erdan eenige verklaringen bij’. ‘Verder kan ik erniets over zeggen’. ‘Erniet over spreken’. ‘Erergens een woord over zeggen’. ‘Als erin uw blad over gesproken werd’ enz. enz. In

[p. 164]

den regel zou de samenkoppeling voor deze gevallen moeten geschieden met het later volgend voorzetsel, als dit er n.l. onmiddellijk op volgde. Bijv. met deelneming ernaar vragen, iets erover zeggen, enz.

Maar genoeg, ik zelf hecht aan deze dingen niet veel. De schrijfster zal mij echter gaarne toegeven, dat het jammer is voor een schoon lichaam, als het in een bont pak steekt. Ik roep haar zeer gaarne: Tot weerziens! toe.

Dit nog voor de Uitgevers: druk en papier zijn uitstekend.

Maart 1877.

m. leopold.