De Tijdspiegel. Jaargang 33

Uit den vreemde, meegedeeld door Mevr. van Westrheene.
Pierrette.

Het was gala in de groote Opera te Parijs. Al de loges waren met mooie vrouwen bezet; de zaal schitterde van bloemen. Er werd dien avond een eerste voorstelling gegeven van ‘Giselle’, het eerste ballet van Théophile Gautier. Reeds had de orkestdirecteur zijn stokje opgeheven, ten teeken van den aanvang der ouverture, die lyrische voorrede, die altijd het opgaan van het scherm voorafgaat. In de loges van het parterre begreep het publiek zoo goed wat er plechtigs in dat oogenblik was, dat iedereen, midden in een volzin zelfs, onmiddellijk ophield met praten. Men zou de ouverture van een ballet of van een opera kunnen vergelijken met die hors d'oeuvres van een diner, die den gasten al aanstonds worden aangeboden om hun eetlust op te wekken. Van twintig kanten tegelijk, zou men, indien men zijn ooren spitste, hebben kunnen hooren mompelen:

‘Nu zullen wij eens hooren of er geur is in die muziek.’

Tien violen, drie violoncellen en drie klarinetten waren gereed om de eerste tonen van het preludium te laten hooren, toen het kleine hoofd van een zestigjarigen man zich aan de deur links van het orkest vertoonde. Op het zien van dat hoofd kwam de ouvreuse, vol ijverige voorkomendheid, toeschieten.

‘O, monsieur l'ambassadeur,’ zeide zij; ‘ze waren op het punt van te beginnen, en gij waart er nog niet!’

‘Beginnen eer ik er was?’ antwoordde de grijsaard. ‘Dat zou de eerste keer geweest zijn in de laatste veertig jaren.’

Dat zeggende, was de laatkomer reeds begonnen voorbij de zittenden naar zijn plaats te schuiven.

‘Stalle 72, vergeet het niet,’ zeide de ouvreuse nog eens.

Doch die aanbeveling was volkomen overbodig. De graaf De Boismoraud zou niet gemakkelijk het nummer vergeten van zijn plaats, die hem volgens overlevering en recht scheen toe te komen. Van het jaar 1820 af, namelijk van den tijd af toen de opera, tengevolge van een bloedig drama, de Place Louvois had verlaten en in de rue Pelletier was heropend geworden, had hij nooit ergens anders dan in de Stalle, nommer 72, gezeten. In die stalle van het orkest had hij ach-

[p. 211]

tereenvolgens de meesterstukken der componisten zien opvoeren; de opera's Le Comte Ory, Guillaume Tell, La Muette, Robert le Diable, Les Huguenots, La Juive: en de balletten La fille mal gardée, La Tentation de St. Antoine, La Révolte au Sérail, Le Diable Boiteux. - Die Stalle 72 scheen hem van rechtswege toe te behooren, even goed als het kleine hôtel, dat hij in de Champs Elisées, in het quartier François I, bewoonde.

Wie was die graaf De Boismoraud? De ouvreuse heeft het reeds gezegd: hij was een oud Gezant uit den tijd der Restauratie, aan wien men uit gewoonte of uit beleefdheid zijn titel liet behouden. Hij was, onder Karel X, op een goeden dag aan het hoofd der ambassade gesteld geworden. Of zijn missie de gewenschte gevolgen had gehad, dan of zij mislukt was, doet hier niets ter zake; zij was in het leven van den grijsaard zoo iets als een gewonnen veldslag in het krijgsmansleven van een generaal.

Na dien tijd had de graaf De Boismoraud, een groot wijsgeer op zijn manier, zich uit het openbare leven, uit ‘de groote wereld’ teruggetrokken, en zag men hem bijna nergens anders dan in de Opera. Als een Sybariet der oude school hield hij hartstochtelijk veel van fraaie muziek; Rossini was zijn afgod. Hij beroemde er zich op, dat hij geen een van de honderd twintig opvoeringen van de Sémiramide, dat grootste aller meesterstukken, had verzuimd. En wat nu een ballet betreft, men kon niet zeggen: ‘ook daar hield hij veel van’; neen, hij was er letterlijk dol op; hij dweepte er mede! Het was een alleroverheerschende hartstocht bij hem geworden; zijn familie noemde het zijn monomanie. Eén gezegde in het bijzonder van hem was algemeen bekend, en ‘waardig voor de nakomelingschap bewaard te blijven’:

‘Ik had onder Lodewijk XIV geboren moeten worden, want dat is de eenige tijd geweest waarin de danskunst op haar rechte waarde werd geschat’.

Wij, prozaïsche menschen uit het laatst der negentiende eeuw; wij, die in een ernstiger, weemoediger, of naargeestiger tijd leven, wij begrijpen die opgetogenheid uit dat verleden niet meer. Voor ons is de stralenkrans van goden, koningen en dichters verduisterd. Danseressen? - Ze bestaan voor ons niet! Wij kennen geen orkest habitué's van dien aard meer. Of zou er hier of daar nog zulk een type in leven zijn? Alles is veranderd, sedert den val van Louis Philippe. Wij leven nu als een vogel op een tak. Heen en weertrekken wordt regel; is geen uitzondering meer. Wie heeft er nog een vast verblijf? Wie wijdt er nog al zijn krachten aan de vereering van een kunst? Alles haakt naar afwisseling. Het is alsof men er op studeert hoe men zich het meest versnipperen zal! Men drijft den spot met alles wat naar hartstocht of diepe studie zweemt. - Iemand, die altijd in dezelfde stalle van een orkest zit, is een slak of een oester, die onbewegelijk in zijn schelp blijft!

Zij, die een goed geheugen hebben, zullen zich het succès van Giselle nog herinneren. Nog nooit was de poëzie van het Noorden zoo door pirouettes uitgedrukt geworden. De zaal was een en al verrukking. In dien tijd gaf de Opera op het punt van dansen den toon aan ‘de wereld.’ Al was Marie Taglioni Parijs ontvlucht en naar St. Petersburg gegaan; al had Pauline Leroux het tooneel vaarwel gezegd, om zich in het bijzondere leven terug te trekken - toch hadden de Parijzenaars nog Thérèse en Fanny Elsler; Cérito begon van zich te doen spreken; de roem van La Rosati was aanstaande.

‘Welk een wonderbaar bataillon zijn toch die danseuses met elkander,’ zeide de graaf De Boismoraud, met zijn lorguet op het tooneel turend.

In de groep der danseressen was een kleine springster, wier luchtsprongen inzonderheid de aandacht van den ouden liefhebber tot zich trokken. Zij was blond, blank en had een fijn figuurtje; zij was een waar elfenkind, een van die zwevende ondines bij de meeren.

[p. 212]

‘Zij is een sujet dat een toekomst heeft,’ zeide de graaf.

En die woorden werden in vollen ernst, in alle eer en deugd gesproken. Toen de oude edelman ze uitsprak, kende hij geen andere liefde meer dan de liefde voor de kunst. Het was alsof hij op het zien van een landschap van Diaz of van Rousseau had uitgeroepen:

‘Dat is een groot schilder!’

Ook heeft dat elfenkind in de overleveringen van het corps de ballet een spoor van haar verblijf achtergelaten. Zij werd Pierrette genoemd; een anderen naam scheen zij niet te hebben. Arme Pierrette! Zij was een ster in de toekomst en het noodlot maakte haar, in haar eersten strijd om den roem, tot een invalide. Dien avond van de Giselle, in het oogenblik waarin zij met haar gezellinnen aftrad om haar vleugels en haar kroon af te leggen, viel een slecht bevestigd décoratief haar op den voet en verpletterde haar grooten teen. Het ongeluk werd den volgenden dag in de Vert-Vert, een tooneelblaadje, verteld: ‘Een elfenkind, wier voet verpletterd wordt ten gevolge van een ballet, is voor ons de jonge hertog De Coigny, die zijn arm door een sabelhouw verliest, in het oogenblik der overwinning.’

Van alle kanten begon men de danseres te beklagen, en de graaf De Boismoraud behoorde niet onder degenen, die met hun medelijden achterbleven.

‘Wat zal er van de kleine worden, nu zij niet meer dansen kan?’

Toen hij onderzoek naar haar deed, ontving hij ten antwoord, dat Pierrette eenigszins met het penseel terecht kon en voortaan haar brood zou verdienen met het kleuren van modeplaatjes.

‘Nu, ik zal aan haar denken,’ dacht de oude gezant.

Korten tijd daarna kreeg hij een zeer zonderlinge aanleiding om zijn woord te houden.

Hoewel de graaf anders bijna als een kluizenaar leefde, bezocht hij van tijd tot tijd de club der Radis Roses, een aristocratische sociëteit, waar de bloem der leegloopers en de keur van vreemdelingen bij elkander kwamen. Er werd hoog gespeeld in de club. Op zekeren nacht bleef de graaf De Boismoraud er langer dan anders, wijl het lot hem wonderbaar gunstig was. Hij won de eene partij na de andere van Sir Reginald O'Sullivan, een rijken Ier; alles en alles een som van honderd twintig duizend franc's, die hem den volgenden dag door den verliezer eerlijk thuis gezonden werd.

De man die het geld bracht, een man van vertrouwen, kon, nadat hij zich van zijn opdracht had gekweten, niet besluiten heen te gaan, zonder tot den ouden diplomaat te zeggen:

‘Ik moet u alles vertellen, mijnheer de graaf. De betaling, die ik ben komen doen, zou ik een acte posthume kunnen noemen.’

‘Wat bedoelt gij, mijnheer?’

‘Dat Sir Reginald O'Sullivan, tien minuten nadat hij zijn zaken in orde heeft gebracht, zich een kogel door den kop heeft gejaagd.’

‘Maar waarom? Omdat hij die som had verloren?’

‘Daarom gedeeltelijk, maar ook omdat het leven hem verveelde.’

Toen maakte zich een droevige gedachte meester van den graaf De Boismoraud; het geld walgde hem. Het was hem alsof er bloed kleefde aan het goud en het bankpapier, dat daar voor hem lag.

‘Ik wil dat geld niet hebben!’ zeide hij.

Doch in hetzelfde oogenblik dacht hij aan de kleine Pierrette, die door een ongeluk op het tooneel haar grooten teen verloren had.

‘Pardieu!’ riep hij, ‘daar valt mij op eens in wat ik met die honderd twintig duizend francs zal uitvoeren.’

Drie dagen daarna zat het voormalige elfenkind in haar kamer in de rue Tait-

[p. 213]

bout te werken, toen zij een brief ontving, met het postmerk ‘Parijs’. De inhoud was zoo kort en zaakrijk mogelijk.

‘Mademoiselle Pierrette, ex-artiste der Koninklijke Academie van toonkunst, gelieve zich in haar belang zoo spoedig mogelijk te vervoegen ten kantore van mr. Jean Achille Conturat, notaris;

timoleon durand, Eerste klerk.

Altijd nog vlug en bij de hand, begaf de voormalige danseres zich naar de plaats waar zij ontboden was. Daar vernam zij dat een hartstochtelijk vereerder der kunst, die onbekend wenschte te blijven, in de Vert-vert het ongeluk gelezen hebbende, waardoor zij gedwongen was geworden afstand te doen van het tooneel, tot het edelmoedige besluit was gekomen, haar een jaarwedde aan te bieden, ten einde haar schadeloos te stellen. Die jaarwedde bestond in een lijfrente van vijf percent, van een kapitaal dat op haar naam was gestort en waardoor zij zesduizend francs inkomen zou hebben.

Mademoiselle Pierrette vond het avontuur origineel en nam het haar aangeboden jaargeld zonder aarzelen aan. Indien zij nog het vrije gebruik van haar grooten teen had gehad, zou zij zeker van pleizier gedanst hebben.

Onder Louis Philippe waren zesduizend francs jaarlijksch inkomen voor een Operadanseres een ware rijkdom. Parijs was toen nog niet de stad van marmer, waar ieder die geen millionnair is, nagenoeg als doodarm wordt beschouwd.

Mademoiselle Pierrette schiep zich een kalm, aangenaam, bijna dichterlijk leven. Laat mij er bijvoegen dat zij niet ophield met het kleuren van de modeplaten, zoodat zij, haar verdiensten bij haar lijfrente voegende, een welstand genoot die niet veel van die der chorifeën van het ballet verschilde.

Te midden van haar welstand en haar geluk was zij altijd verwonderd over éen ding, namelijk dat zij nooit iets had gehoord van haar weldoener, die haar door een notaris een bewijs van eigendomsrecht op haar horen des overvloeds had gezonden.

‘Het zal zeker een oude gek zijn,’ dacht zij; ‘een origineel die met een goed hart begiftigd is.’

De dagen werden tot maanden, de maanden werden tot jaren. De jaren vermenigvuldigden. En Pierrette, die voor niemand dan zichzelve te zorgen had, leefde ook nagenoeg slechts voor zichzelf, onbekommerd voort. Er waren tien jaren voorbijgegaan.

Maar wat was er inmiddels van den graaf geworden? Leefde hij nog? Ging hij nog altijd naar de stalle 72, bij het orkest?

Tien jaren kunnen een groote verandering in den loop der wereld aanbrengen. Het zijn niet alleen tronen die vallen en dynastiën die verdwijnen, maar wat gering was, wordt groot; de grooten worden klein. Het rad der fortuin draait en blijft draaien.

Op zekeren morgen was Pierrette bezig de bloemen in een kristallen vaas te vernieuwen, toen de vrouw die haar bediende haar kwam zeggen, dat er een armoedig gekleede oude man was om haar te spreken.

‘Zeker een oude balletdanser, die mij een louis d'or komt vragen, uit oude betrekking,’ dacht zij.

Het was wel een oud man, doch geen oude balletdanser. De onbekende bleek een zeer fatsoenlijk man te zijn, met beschaafde manieren en een opgeruimd gelaat. Hoe armoedig hij er nu uitzag, Pierrette zag terstond vervallen grootheid achter zijn kale kleederen; zij waren smaakvol en van fijne stof, hij droeg een heelen

[p. 214]

bundel brelogues op zijn buik, doch geen diamanten; de hoed welke hij in zijn hand had, moest zeker de stormen van drie winters hebben doorgestaan.

‘Mademoiselle’, begon hij; ‘ik ben de graaf De Boismoraud.’

Toen hij zag, dat die naam niet den minsten indruk maakte op de voormalige danseres, hernam hij:

‘Ah, ja, het is waar ook; gij hebt mij nooit gezien; gij kent mij zelfs niet bij naam. Ik zal u zeggen, ik ben de habitué van het orkest. Pardon! de onbekende beschermer, die u op zekeren dag, door middel van den notaris Conturat, uit de rue Louis le Grand.’...

‘Het bewijs van een lijfrente van zesduizend francs heeft gezonden?’

‘Helaas, ja, Mademoiselle.’

En met een diepen zucht voegde hij er bij:

‘Er is een spreekwoord dat zegt: “Wie drinkt, zal drinken: wie speelt, zal spelen.” Ik heb gespeeld; ik ben blijven spelen. Ik heb telkens op nieuw verloren. Ik ben totaal geruineerd. Geruineerd te zijn op zijn vijfenzeventigste jaar, wanneer men zijn geheele leven het noodige heeft gehad, dat valt hard, Mademoiselle. Wat zal ik beginnen? Wat moet er van mij worden? De Franschen van dezen tijd en de Engelschen maken in zulk een toestand een einde aan hunleven. Maar dat strijdt tegen de beginselen van ons, mannen van het oude régime. Ik wil dus blijven leven, en dat hangt van u af, Mademoiselle’

‘Mijnheer de graaf,’ antwoordde Pierrette schielijk en liep naar een secretaire; ‘wacht even; ik zal u den schenkbrief van die zesduizend francs teruggeven.’

‘Die zesduizend francs lijfrente? O, Mademoiselle, zoo veel vraag ik niet.’

Daarop nam de graaf De Boismoraud de houding en den toon aan van een diplomaat en legde haar op de meest kiesche wijze uit, dat hij niets van haar verlangde dan dat zij hem een plaats kocht in het gastvrije huis van Sainte Perine, waarin hij wenschte te worden opgenomen.

‘Alles in alles,’ voegde hij er bij, ‘zal het twaalfhonderd francs jaarlijks kosten, voor korten tijd.’

Toen Pierrette er op aandrong, dat hij alles zou terugnemen, bleef hij heldhaftig weigeren.

‘Naar Sainte Perine, Mademoiselle; niets meer en niets minder.’

En inderdaad is de graaf De Boismoraud in 1855 in Sainte Perine gestorven.

Pierrette brengt ieder jaar, op Allerheiligendag, een bloemruiker op zijn graf.