De Tijdspiegel. Jaargang 33

[p. 287]

Natuurkunde.

De natuurgenezing.

Gids bij bad- bron- en klimaatkuur, voor geneesheeren, lijdenden en touristen door J.J. Kerbert, Doctor in de genees- heel- en verloskunde, lid van het Natuur- genees- en heelkundig genootschap te Amsterdam, gemeente-geneesheer te Arnhem. Arnhem, Van Egmond & Heuvelink.

Bovengemeld boekje voorziet inderdaad in eene bestaande behoefte, daar in onze taal tot heden zulk een beknopte wegwijzer ontbrak. Wanneer men iets wilde weten over de eene of andere badplaats, moest men zich het groote werk van Dr. H. Helfft, van Dr. Braun of het onlangs uitgegeven uitstekend handboek van Dr. Valentiner aanschaffen. Zooals Dr. Kerbert in zijn voorbericht schrijft, heeft hij ook van deze werken gebruik gemaakt.

Het boekje is verdeeld in twee afdeelingen; de eerste bevat van pag. 7 tot pag. 109 eene bespreking van bad- bron- en klimaatkuur in algemeenen zin.

Deze afdeeling is uitmuntend geschreven voor leeken; voor geneesheeren is de tweede afdeeling, topographie of plaatsbeschrijving der belangrijkste bron- en klimaatstreken van overwegend belang.

Wil men zich spoedig iets herinneren, aangaande de eene of andere badplaats, de reis erheen, de namen der geneesheeren, hôtels enz. dan zal men bemerken, dat er weinig of geen plaatsen zijn overgeslagen en van allen het meest belangrijke is gezegd.

Bezit men daarbij soms nog een grooter handboek, men kan dan verder lezen wat men er meer van weten wil.

Onder het opschrift ‘Over het gebruik van koude, lauwe en warme baden, wat ieder ervan weten moet’ begint het eerste hoofdstuk, en is dit, evenals het volgende ‘Over koudwaterkuur’ zeer bevattelijk geschreven.

Voor den geneesheer bevat het alleen de eerste regelen en grondbeginselen der koudwaterkuur.

Het derde hoofdstuk is gewijd aan ‘Het zeebad, hoe het werkt, wien het baat en wien het schaadt’. Eerst schetst schrijver de eigen-

[p. 288]

schappen der zeelucht. Terecht wordt hier gewezen op het verschil in temperatuur van atmospheer en zeewater, en onder ‘de 12 algemeene regelen, waarnaar men zich bij iedere zeebadkuur moet gedragen, om schade voor te komen’ ware het niet overbodig geweest, wanneer men eene waarschuwing gevonden had om bij ieder bad toch vooral te letten op de verhouding van de temperatuur van atmospheer en zee. Te meer ware, juist in dit boekje, die waarschuwing nuttig geweest, omdat zeer dikwijls een zeebadkuur gedaan wordt, zonder den raad van een' medicus in te roepen.

Het bord te Scheveningen bij het Badhuis geplaatst wijst driemalen daags genoemde temperatuur aan, en bevestigt het gevoelen dat de thermometer-verschillen in de maand September het minste zijn.

Voor zeer zwakke en nerveuse gestellen, en voor hen die vatbaar zijn voor verkoudheid, zal de geneesheer bij dagen van groote verschillen al licht voor zulke dagen het bad geheel verbieden, den duur verkorten, of van het morgen- tot het middaguur uitstellen.

Zeer treurige gevolgen zijn op onze badplaatsen waargenomen, wanneer bij heete dagen, met groote temperatuur-verschillen, onachtzaam een bad, dikwijls nog van veel te langen duur, genomen werd.

Met een enkel woord had hier vermeld kunnen worden, dat het voor dames beter is te baden met een taffen badmuts dan zonder, tenzij men lijdende is aan congestie naar het hoofd.

Zeer duidelijk en volledig geschreven is het hoofdstuk over de minerale bad- en bronkuur. Den regel dat staalbronnen nadeelig zijn voor teringlijders zou o.a. Dr. Valentiner te Pyrmont schrijver niet volmondig toestemmen. Alleen bij reeds duidelijk merkbare en gevorderde tuberculosis is niets nadeeliger, dan de daarvan afhangende anaemie met staalbronnen te bestrijden, maar bij erfelijke neiging of bij de eerste symptomen, zij men niet angstvallig patienten naar staalbronnen te zenden. - De aanwijzingen van minerale bronnen zijn vrij volledig. Het vooral in den laatsten tijd zoo geroemde staalwater, het Orezza is evenwel niet gemeld.

Onder de rubriek ‘Klimaatkuur’ wordt het verschil tusschen vochtige en droge lucht, relatief dichte of zware, en relatief dunne of dichte lucht duidelijk beschreven, alsmede de geneeskundige maatregelen voor het nut van zieken daaruit te trekken, eveneens duidelijk opgegeven en tevens aangewezen voor welke soort zieken die verschillende klimaten dienstbaar zijn.

De bijzondere bad- en kuurmethoden, Russisch dampbad, dampbad, gasbaden en douches, Romeinsche baden, modder- en dennenaalden-baden worden voor leeken kort doch voldoende vermeld. Over deze hoofdstukken zal de geneesheer echter gaarne een grooter handboek opslaan.

Dit is nog meer van toepassing op het hoofdstuk over gecomprimeerde en verdunde lucht.

[p. 289]

Eene korte vermelding van melk- wei- kumis- en druivenkuur sluit de eerste afdeeling.

De tweede afdeeling: Topographie der belangrijkste bad-, bron- en klimaatstreken is door Dr. Kerbert met veel zorg bewerkt. De eerste der drie afdeelingen geeft van 17 der voornaamste koudwater-genees-inrichtingen eene korte maar voldoende beschrijving. Van de water-genees-inrichting te Laag-Soeren, Bethesda, de eenige in ons land, vindt men eene korte beschrijving.

De zeebaden worden verdeeld in Oostzeebaden, Noordzeebaden en Engelsche zeebaden.

De zeebadplaatsen der Fransche kusten, en die aan de kusten van de Middellandsche zee zijn niet beschreven. Trouwens, wat van belang is voor onze zeebadplaatsen, is dit ook in meerdere of mindere mate op die, gelegen aan de kust van Normandie: Hâvre, Fécamp, Trouville enz.

Biaritz, aan de golf van Biscaije had schrijver kunnen noemen, als een zeebad voor nakuur of voor laat in den herfst.

Wat de Noordzeebaden betreft, vindt men hier van 10 badplaatsen het voornaamste medegedeeld, waarvan in ons vaderland Scheveningen, Domburg, Katwijk en Zandvoort worden genoemd.

In de plaatsbeschrijving van Scheveningen is schrijver niet gelukkig geweest. Wat de gelegenheid betreft voor logies enz. wordt alleen het Badhuis en het Hôtel Zeerust genoemd. Dat er nog een Hôtel Garni bestaat, en in het dorp sinds jaren ruimschoots gelegenheid is om verblijf te houden, waarvan ook altijd druk gebruik gemaakt wordt, hiervan vermeldt schrijver niets.

Het Hôtel d'Orange, door den beroemden Oudshoorn gesticht ‘maakt echter noch van buiten noch van binnen eenen aangenamen indruk’. Deze woorden laten we geheel voor rekening van den schrijver. Dat de prijzen, vooral wat kamerhuur betreft, in dit Hôtel ‘excessief’ hoog zijn is volkomen waar.

Van de Engelsche badplaatsen worden de voornaamsten Brighton, Eastbourne, Margate, Hastings, Wight kostelijk beschreven.

De derde of laatste afdeeling geeft eene korte beschrijving van 98 bron- en klimaatstreken; in een kort bestek vindt men van allen het voornaamste opgeteekend.

Terecht wijst schrijver op het bekoorlijke Arnhem ‘voor Nederlanders, die in hun eigen land een eenvoudige badkuur willen beproeven in vereeniging met eene ontspanningskuur’. Dr. Kerbert deelt ons mede, dat er eene zeer nette inrichting bestaat voor koude, lauwe en warme baden, alsmede een goed rivierbad.

Mochten vele inwoners van ons land, die 's zomers in den vreemde rusteloos heen- en weertrekken zich eens opgewekt gevoelen, eenige weken te vertoeven in de zoo schoone omstreken van Gelderlands hoofdstad!

Eene uitvoerige mededeeling wacht ons over Bentheim omdat het

[p. 290]

èn als zwavelblad- èn als klimaatstreek alle aanbeveling verdient, en voor Nederlanders spoedig te bereiken is.

Van de overige bron- en klimaatstreken geeft schrijver een kort overzicht; het voor den reiziger en medicus meest belangrijke deelt hij ons in weinige woorden mede.

Enkele opmerkingen volgen hier ten slotte.

Als klimaatstreek is door schrijver onvermeld gelaten Ajaccio op Corsica, eene plaats, die zich kenmerkt door eene zachte, gelijkmatige en vochtige lucht en o.a. door Bierman in de Deutsche Klinik 1870 n^o. 28 sterk wordt aanbevolen.

Bij het bespreken van Cannes en de overige aan de Riviera gelegen plaatsen ware voor toeristen de waarschuwing niet overbodig geweest, dat alleen die kamers gehuurd behooren te worden, die op het Zuiden gelegen zijn; die op het Noorden zijn kil. Ook is het geraden, omdat voor de verwarming der kamers slecht gezorgd is, reeds vroeg de ramen te sluiten, om daardoor de warmte zooveel mogelijk in de kamers te houden. De avonden toch zijn koel, waarom dan ook de zorg voor warme kleeding bepaald is aan te raden.

Bij Liebenstein had gemeld kunnen worden dat er eene zwakke ijzerbron is.

Bij Lippspringe vindt men de zoo beroemde Inhalatiën van stikstof niet beschreven. Bij chronischen prikkelhoest is zulks toch een uitstekend middel.

Van Aix les Bains zegt schrijver dat het klimaat er zeer zacht is en door de nabijheid van ‘twee groote zeeën’ vochtig. Hiermede zal bedoeld zijn twee groote meeren.

Van Marseille sprekende zegt schrijver dat het klimaat er aangenaam is; maar men vergete niet dat de Mistral er soms waait met ongekende woede.

De reisroute naar Soden is minder nauwkeurig. Schrijver zegt dat, als men te Aschaffenburg den trein verlaat, men per rijtuig er binnen 1½ uur is. Voor de meest zwakke lijders die Soden bezoeken, kan het van belang zijn te weten, dat als men te Höchst, tusschen Frankfort en Mainz afstapt, men per omnibus in een half uur te Soden is.

Het overigens zoo practisch geschreven boekje zal ongetwijfeld in veler handen komen, daar ook de uitgevers Van Egmond & Heuvelink voor eene nette uitvoering, en een voor reizigers gemakkelijk formaat hebben zorg gedragen.

Scheveningen, 4 December 1875.

d^r. van der mandele.