De Tijdspiegel. Jaargang 32

[p. 137]

Staatkunde en geschiedenis.

Uit den ouden tijd.

De Kameraars- en Rentmeesters-rekeningen der stad Kampen van 1515-1540, bewerkt door Mr. J. Nanninga Uitterdijk, Archivaris der gemeente Kampen, lid der Société Française d'Archéologie, Kampen, Laurens van Hulst. 1875.

Hoe groot eene voorliefde een oudheidkundige ook voor zijn vak moge koesteren, 't is niet te verwachten, dat hij ooit het voor de pers gereedmaken van een reeks stedelijke rekeningen eene uitspanning zal vinden. Wat moet niet al worden nagezien, vergeleken, hoeveel moet niet worden uitgezocht en ter zijde gelegd, hoeveel malen niet worden gecorrigeerd, eer het eerste afschrift van het origineel vervormd is tot de kopij, waar de zetter naar kan arbeiden! Hoe vele malen wordt niet de uitgever bij zijn arbeid door de onaangename en drukkende gedachte bekropen: zal het publiek mijn werk wel de aandacht schenken, die het verdient, zal misschien niet menig feit, dat ik wel met groote letters zou willen drukken, met een schouderophalen en een ‘niet de moeite waard’ worden begroet? Waarlijk, er behoort een zekere moed toe eene dergelijke taak te aanvaarden, men moet daarbij worden bezield door de gedachte, een goed werk te doen, door de hoop, eenig leven te brengen in een wel wat kwijnende wetenschap, men moet illusiën koesteren omtrent het Nederlandsch lezend publiek. Wij hopen dat de ijverige archivaris der gemeente Kampen het niet euvel zal duiden, wanneer wij hier het vermoeden uitspreken dat hij dergelijke illusiën koesterde, toen hij zijne, Kameraarsen Rentmeesters-rekeningen der stad Kampen voor den druk gereed maakte; hij geeft er zelf eenig recht toe, door in zijne voorrede te spreken van een flink debiet, 't welk hij hoopt, dat aan zijn werk zal ten deel vallen en bewerker en uitgever zal beloonen voor de moeite. Wij deelen zijnen wensch, - de vervulling daarvan zou een teeken zijn van grooter belangstelling in geschiedenis dan wij tot nu toe bij ons publiek hebben kunnen waarnemen, te meer daar, bij alle verdiensten, die wij aan dezen arbeid gaarne toekennen, het o.i. niet

[p. 138]

onmogelijk zou zijn uit een gemeente-archief, dat zoo rijk is als het Kamper, een onderwerp voor den dag te brengen, meer geschikt om de aandacht te boeien. En dat vooral bij eene wijze van behandeling, als de heer Uitterdijk heeft gekozen: zonder eenige toelichting, alleen letterlijke mededeeling van de naar zijne meening belangrijke posten uit de rekeningen, met verklarende woordenlijst en naamregister.

't Zij verre van ons hier met den geachten bewerker in een geding te treden over het al of niet wenschelijke en doelmatige van uitgebreide aanteekeningen of toelichtenden tekst, maar dat zal hij zeker met ons eens zijn, dat het boek, zooals het daar ligt, alleen bruikbaar is voor de mannen van het vak. Wij voor ons moeten bekennen, dat wij in de rekeningen zeer interessante bijzonderheden hebben aangetroffen, zoowel omtrent den socialen toestand dier dagen, als omtrent de historische gebeurtenissen, den strijd tusschen de naar het bezit van geheel Nederland strevende Oostenrijksch-Bourgondische en de voor de gewestelijke zelfstandigheid kampende Geldersche politiek, waar tusschen eene koopstad als Kampen soms deerlijk in de klem kon geraken; maar wij bekennen tevens dat wij de rekeningen eerder voor bijlagen achter eene monographie of voor eene bijdrage in 't een of ander historisch tijdschrift geschikt achten dan voor een afzonderlijk boek.

't Zou ons leed doen, als de bewerker hieruit afleidde, dat wij zijn werk als nutteloos veroordeelden. Voor de kennis der prijzen, voor die van den koers van het geld is hier heel wat te vinden; dikwijls wordt de gemiddelde koers van het heerenpond, waarmede te Kampen gerekend werd, bij het begin des jaars medegedeeld; veel vindt men er ook over vele gewoonten, dikwijls nog zeer oude echt Germaansche, zooals b.v. het zwaarddansen door de smidsgezellen, veel over het samenwerken tot onderlingen bijstand met Deventer en Kampen en over de verhouding tot de regeering te Brussel en tot Gelderland. Menig duister punt zal er zeker door opgehelderd worden, vooral voor dengenen, die bijzonder werk maakt van de geschiedenis van Overijsel en van de stad Kampen. Mocht het boek een eerste stap zijn tot een groot werk, waaraan zeker behoefte bestaat, eene monographie over Kampen in de middeleeuwen, geen stadsbeschrijving, geen oudheidkundig onderzoek, maar eene stadsgeschiedenis. Met Utrecht, Nijmegen en misschien Dordrecht, verdient de oude Hanzestad zeker in hooge mate, dat zulk eene geschiedenis van haar geschreven worde. Mocht de heer Nanninga Uitterdijk die voorbereiden, zooal niet zelf op zich nemen, hij zou den dank verdienen van allen, die belang stellen in de geschiedenis van Nederland.

's-Gravenhage, Mei 1875.

p.l. muller.