De Tijdspiegel. Jaargang 28

Uit den vreemde, meêgedeeld door Mevr. van Westrheene.
Pauline Lucca op het oorlogstooneel.
(Vervolg en slot.)

Mevrouw Lucca had haren echtgenoot in een kalm uurtje gevraagd, hoe hij gekwetst geworden was, doch wijl het spreken hem moeielijk viel, had hij haar naar een onderofficier verwezen, die in den slag van Metz bij hem geweest was en beter wist hoe alles zich had toegedragen dan hij zelf. Die onderofficier lag, aan zijn been gewond, in hetzelfde lazareth dat de baron von Rhaden verlaten had.

Toen de zieke op zekeren dag ingeslapen was, liet mevrouw Lucca den onderofficier, die reeds weder met behulp van een kruk kon loopen, verzoeken bij haar te komen, aan welk verzoek de man bereidwillig voldeed.

‘Het is eene slachting veeleer dan een slag geweest, mevrouw,’ vertelde de man, ‘de luitenant von Rhaden, uw echtgenoot, achtte de kogels niet die als een hagelbui op ons neervielen. Hij vuurde ons gedurig aan. ‘Niet wijken, mijne braven! Dat boschje moeten wij vóor den donker hebben.’ Maar eensklaps hield de luitenant op met vooruitdringen, de hand waarin hij den degen hield, zonk neer, hij keek strak in éene richting en scheen niets meer van het moordende werk om hem heen te zien. Ik vreesde al aanstonds dat het niets goeds was. Ik liep naar hem toe en zag toen dat het bloed hem uit het linker oog over de wang stroomde.

‘Luitenant!’ riep ik, en raakte zijn arm aan, ‘gij hebt een schot in uw gezicht.’

Maar hij hoorde mij niet. Hij bleef als in den grond geworteld staan en staroogde voor zich uit, hij hield zijn degen krampachtig vast, onbewegelijk als iemand die betooverd is. Ik sloeg zacht mijn arm om hem heen, wijl ik dacht dat hij ieder oogenblik in elkander kon zinken, en schreeuwde met een stem die boven

[p. 182]

het kanongebulder uitkwam: ‘Luitenant, gij zijt gewond!’ Toen keerde hij langzaam zijn gezicht naar mij toe, en och, mevrouw, wat waren die mooie mannelijke trekken in een oogwenk veranderd! Nadat hij zich een oogenblik bedacht had, zeide hij, nauwelijks verstaanbaar, want zijne door den kogel gekwetste tong bloedde sterk:

‘Walter, ik geloof dat ik genoeg heb.’

‘Dat geloof ik ook, luitenant,’ was mijn antwoord. ‘De kogel is boven uw linker oog ingedrongen en er rechts bij de kin weer uitgekomen. Het is eene gevaarlijke wond! Hebt gij ook nog iets aan uwe familie te zeggen? Ik wil er mij gaarne meê belasten.’

‘Neem mijn horlogie en mijn ring, breng beide aan mijne vrouw en zeg haar dat mijne laatste gedachte....

‘Hier verloor hij zijn bewustzijn; zijn hoofd zonk langzaam op mijn schouder en ik moest al mijne krachten inspannen om hem staande te houden. Ik riep een paar kameraads te hulp, en zoo brachten wij hem naar eene plek, waar hij althans veilig was voor de paardenhoeven en de wielen van de kanonnen. Ik legde mijn ransel onder zijn hoofd dekte hem met mijn mantel, en stormde weer met verdubbelde woede op de Franschen los. Gij kunt denken, mevrouw, dat ik hen niet met chocolade begoten heb. Toen het donker was, hadden wij de overwinning aan ons; ik dacht al dat alles afgeloopen was, en rende naar de plaats terug waar wij den luitenant neergelegd hadden; maar juist in het oogenblik toen ik mij over hem heen boog, drong mij nog een laatste chassepotkogel in mijn been, zoodat ik oogenblikkelijk omviel, aan de voeten van mijn, zooals ik dacht, dooden luitenant.

‘Toen ik weer bijkwam, was ik onder geneeskundige behandeling in het lazareth te Pont à Mousson en hoorde tot mijne blijdschap, dat ook de luitenant von Rhaden zich, buiten levensgevaar, met mij onder hetzelfde dak bevond.

“Acht uren lang heeft de luitenant onder lijken en gekwetsten op het slagveld gelegen en ik vind het nog een wonder dat hij nog levend terug gevonden is.”

Mevrouw Lucca had in de hoogste spanning het verhaal aangehoord, zij vreesde nog altijd het ergste voor haren man.

De dokter trad juist binnen en stelde haar gerust met de stellige verzekering, dat het leven van haren echtgenoot althans geen gevaar meer liep en dat hij onder hare liefderijke verpleging, spoedig zijne vorige krachten terug zou krijgen.

Toen de onderofficier weg was, vroeg mevrouw Lucca: “Is mijn man al wakker?”

“Neen,” antwoordde deze: “hij slaapt nog vast, en ik heb den oppasser die bij hem is, verboden iemand bij hem te laten, wijl ongestoorde rust beter geneesmiddel voor hem is, dan de beste medicijnen. Ook u, mevrouw, moet ik verzoeken, den zieke een uur of drie geheel aan mij over te laten en niet bij hem te komen.”

“Ik wil mij gaarne onderwerpen, dokter,” antwoordde de prima donna, maar het is hier zeer vervelend op het oorlogstooneel als men niets te doen heeft. Hebt gij mij niets nieuws te vertellen?’

‘O, zeker,’ antwoordde de dokter, ‘eene mijl hier van daan heeft er gisteren een bloedig ruitergevecht plaats gehad; maar de Franschen zijn, als altijd, met verlies teruggeslagen.’

‘Kan ik het slagveld niet eens gaan zien? Ik heb niet zulke zwakke zenuwen als gij denken zoudt.’

‘Dat zou moeielijk gaan,’ antwoordde de dokter glimlachende; ‘vooreerst worden er geen vrouwen toegelaten....’

‘Wel zoo, zijn dan de pleegzusters geen vrouwen?’

‘Dat wel; maar die zijn er in haar beroep. Enkel om uwe nieuwsgierigheid te bevredigen zal men u bezwaarlijk toelaten.’

[p. 183]

‘Och, lieve dokter,’ antwoordde mevrouw Lucca met een diepen zucht, ‘gij kunt u niet verbeelden hoe vurig ik verlang zulk een slagveld van nabij te zien. Ik ben buitendien zoo woedend op de Franschen, dat ik zoo dikwijls ik mijn man hoor kermen, wel op hen zou willen aanvliegen. Ziet zulk een slagveld er vreeselijk uit?’

‘Zoo vreeselijk dat gij beven zoudt bij de enkele beschrijving. Overal liggen dooden, gekwetsten, lijken van paarden, verpletterde wapens en helmen, en de stukken van onze granaten getuigen er van de verwoestende kracht onzer batterijen.

‘Zoo iets van wat gij mij daar vertelt, heb ik op mijne reis hierheen gezien’, antwoordde mevrouw Lucca, een weinig huiverend. ‘Maar waar zijt gij van morgen met de soldaten heengegaan?’

‘Ik ben met de troepen meegegaan die de uiterste voorposten betrokken. Alles getuigde daar nog van het woedende gevecht. Maar nu zijn alle bloedige sporen opgeruimd. De Franschen staan omstreeks achthonderd schreden van onze Duitsche voorposten af, zoodat men door een goeden verrekijker hunne sjako's herkennen kan.’

‘Ik heb een kijker uit Berlijn meegebracht,’ viel mevrouw Lucca hem snel in de rede, ‘zoo goed als er een is. Door dat glas zou ik gaarne de Fransche voorposten eens zien. Weet gij niet, dokter, waar ik de permissie daartoe halen kan?’

‘De vergunning om de voorposten te bezoeken, kan de ritmeester St...., die hier het kommando over de troepen heeft, alleen u geven.’

‘Is dat de eigenaar van die groote ijzer- en steenkolenwerken bij Saarbrücken?

‘Dezelfde.’

‘Dat is een millionair!’

‘In vredes tijd, ja; maar nu is hij eenvoudig ritmeester bij de Uhlanen, en nu kommandant er bij.’

‘Waar woont hij?’ vroeg mevrouw Lucca dringend.

‘Hij heeft zijn hoofdkwartier opgeslagen in het huis op den heuvel.’

‘Maar, dokter, zorg toch vooral goed voor mijn man; eer hij wakker wordt, heb ik door mijn kijker de voorposten van de Franschen gezien. Mijne kamenier mag hier blijven; die is wat bang van aard. Dus daar op den heuvel is het kwartier van den ritmeester? Dien zal ik verzoeken mij dan een bewijs van toegang te geven, en misschien wel eenige manschappen voor de veiligheid.’

‘Ik twijfel er aan,’ antwoordde de dokter.

‘Och, ik zal hem wel bepraten; adieu, doktertje! Zeg er niets van aan mijn man, want die zou zich angstig maken. Tegen koffietijd ben ik weer terug; de kamenier moet maar koffie zetten. Dan komt gij zeker ook een kopje drinken. Addio, Signore Dottore!’

En vlug als eene ree snelde zij naar het haar aangewezen kwartier des ritmeesters. De dokter keek haar hoofdschuddend na, en dacht: ‘Een kinderlijk hart, maar een klein koppig ding ook!’

De ritmeester had juist het rapport eener Uhlanen-patrouille ontvangen; een adjudant had hem het bevel overgebracht om de hoogten bij Pont à Mousson goed door de voorposten te bewaken, en het verzamelen der verstrooide Franschen zooveel mogelijk te beletten.

Daarop meldde zich een ordonnans aan, met de boodschap:

‘Ritmeester, eene dame uit Berlijn wilde u gaarne even spreken.’

‘Damesbezoek!’ vroeg de ritmeester verwonderd; ‘hier in dien kruitdamp? Heeft de dame haren naam genoemd?’

‘Mevrouw von Rhaden, ook bekend, zooals zij zegt, onder den eenvoudigen naam van Pauline.’

[p. 184]

‘Pauline Lucca,’ riep de ritmeester, en sprong schielijk op om zelf de deur voor haar open te doen.

‘Mevrouw!’ zeide hij, met een beleefden groet, ‘ik ben verbaasd en verheugd beide, u in mijn hoofdkwartier te mogen ontvangen. Ik weet reeds sinds eenige dagen dat gij van Berlijn gekomen zijt, met het lofwaardige doel uwen echtgenoot naar huis te halen; het spijt mij dat ik nog geen tijd gehad heb om u mijne opwachting te komen maken.’ Met die woorden bood de ritmeester haar een stoel aan.

‘Als de berg niet bij mij komt, ga ik naar den berg,’ heeft Mahomed gezegd, en dat doe ik nu ook op zijn Turksch,’ antwoordde de zangeres, plaats nemende.

‘Voor alles, hoe gaat het met uwen echtgenoot?’

‘Dank u, hij betert met den dag; maar hij is nog niet genoegzaam hersteld om de verre reis te durven maken; dat zal evenwel, volgens de verzekering van den dokter, binnen weinig dagen het geval zijn, en dan ga ik met hem weg.’

‘Mevrouw.... maar vergun mij vooraf de vraag, welken titel mag ik u na uw huwelijk geven? mevrouw von Rhaden, of mevrouw de barones, of.....’

‘Noem mij barones,’ antwoordde zij eenvoudig: ‘dat klinkt goed en er ligt wat in. Op de affiches blijft het mevrouw Lucca.’

‘Zooals gij wilt, barones! Hoe maken het onze lieve Berlijners?

Die drinken koffie, dineeren, soupeeren en slapen voor de Litfass-zuilen, om geene seconde te verzuimen, als er eene nieuwe overwinnings-dépèche wordt aangeplakt. Om u evenwel niet al te lang op te houden, mijnheer de Ritmeester, wil ik u aanstonds zeggen dat ik met een verzoek tot u kom.’

‘Als de vervulling daarvan in mijne macht staat, is het u toegestaan. Mag ik dus vragen wat het is?’

‘Ik zou gaarne eens naar de voorposten gaan en de Franschen aan den overkant eens bezoeken.’

De ritmeester dacht dat hij verkeerd verstond.

‘Naar de voorposten!’ vroeg hij verbaasd.

‘Ja, maar eventjes, zoolang als mijn man slaapt.’

‘Barones, dat kan u geen ernst zijn. Een oorlogstooneel is geheel iets anders dan het tooneel eener opera.’

‘Dat weet ik wel! Op het oorlogstooneel zingen de chassepotkogels de sopraan, de mitrailleuses gorgelen bariton en de bommen brommen er de bas bij. Zulk een concert zou ik gaarne eens hooren, concerten van Beethoven kan ik thuis gauw alle dagen hebben.’

‘En als u eens een kogel trof?’

‘Och, dat doet er geen; daar zijn de Fransche kogels veel te galant toe. Ik bid u vriendelijk, ritmeester, geef mij een bewijs van toegang en een paar uhlanen mee. Als ik het oorlogstooneel verliet, zonder den vijand gezien te hebben, zou het zijn alsof ik naar Rome geweest was en den paus niet gezien had. Och toe! Ik heb niet lang tijd, om vier uren word ik met de koffie gewacht en dan zal mijn man ook naar mij vragen.’

‘Barones, hoe het mij ook spijt, dat verzoek kan ik u niet toestaan. Ik wil volstrekt de verantwoordelijkheid van zulk een gevaarlijken stap niet op mij laden.’

‘Als het anders niet is! Ik zal u zwart op wit geven dat ik alle verantwoordelijkheid op mij neem.’

En zonder verder te vragen greep zij een blad papier dat op de tafel lag en schreef wat zij beloofde; daarop gaf zij het geschrevene aan den ritmeester over met de woorden:

‘Hier hebt gij een aflaatbrief, en als dat nog niet genoeg is, hebt gij hier ook mijn pas, waarin de minister aan alle autoriteiten verzoekt zooveel mogelijk mijne wenschen te vervullen.’

[p. 185]

‘Nu, ook ik zal gaarne aan dat verzoek voldoen; maar ik buk meer voor de overmacht...

‘Overmacht?’

‘Uwer beminnelijkheid.’

‘Zeer beleefd. - Laat ons dan marcheeren!’

Nadat de ritmeester de zangeres een bewijs gegeven had dat zij tot aan de voorposten passeren kon, kommandeerde hij een wachtmeester met tien uhlanen tot bedekking van de primadonna, waarna de karavaan zich in beweging stelde, naar de hoogten waar de voorposten stonden.

Het was den 30sten Augustus; de zon schoot vurige stralen neder; mevrouw Lucca, met den en-tout-cas in de eene, en den kijker in de andere hand, liep bedaard vooraan, en neuriede voor zich heen de aria uit Figaro's Hochzeit:

‘Dort vergisz leises Flehn, süszes Wimmern,

Da wo Lanzen und Schwerter dir schimmern.’

De uhlanen stapten dapper achter aan en zoo kwam de optocht na verloop van een half uur, door kuilen, en over hekken aan de eerste voorposten linië, waar de wachten zich als mollen in den grond begraven hadden om eenigzins tegen de vijandelijke kogels bedekt te zijn.

In den eersten kuil, in wiens nabijheid de ‘pleiziertrein’ halt hield, waren Saksers geposteerd. Een van hen bekeek nieuwsgierig het fijne dametje, dat, meende hij, haren parasol zeker voor een kogel-afweerder moest houden; daarop borst hij los:

‘Gott Strambach! Als de vrouwen in Pruisen zoo moedig zijn, is het geen wonder als de Franschen gedurig klop krijgen van de mannen.’

De zangeres antwoordde:

‘Dat hebt gij mis, held uit Berne, ik ben geen Pruisische; ik ben een Oostenrijksche; maar op en top eene echte Duitsche.’

Reeds op den weg hadden zij enkele kogels over hunne hoofden heen zien vliegen. Doch nu het troepje bleef staan, schenen de Franschen een vaster mikpunt te hebben, want de kogels kwamen talrijker en dichter en zelfs werd een van de uhlanen-vlaggetjes van den stok afgeschoten. De paarden der ruiters begonnen onrustig te worden.

‘Wat gebeurt er toch?’ vroeg mevrouw Lucca.

De wachtmeester kwam naar voren, sloeg op militaire wijze aan en zeide:

‘Mevrouw, als ik hier nog éen kwartiertje met mijne uhlanen blijf, breng ik geen man gezond meer naar huis. De Franschen kunnen alles bedaard aanzien, alleen maar geen uhlanen-vlaggetje; zoodra zij dat zien, ontwikkelen zij eene reusachtige verkwisting van munitie.’

Hier steigerde zijn ros, want een kogel floot hem vlak langs de ooren.

‘Om Godswil,’ riep de zangeres verschrikt, ‘breng om mijnentwil geen menschenleven in gevaar. Keert terug, mijne heeren, en rijdt in galop naar huis. Ik laat den ritmeester vriendelijk bedanken.’

Zij behoefde haar kommando geen twee malen te geven. De uhlanen die bevel ontvangen hadden haar in alles te gehoorzamen, stoven snel als de wind heen en waren weldra uit het gezicht. Toen zij weg waren, hield ook het schieten op.

Mevrouw Lucca liep nu, rechts en links om zich heen kijkende, onbevreesd verder en kwam spoedig bij een van de voorste wachten. Hier zag zij een eenzamen, door kogels doorboorden boomtronk, dien zij, vermoeid, als fauteuil gebruikte. Van hier uit kon zij inderdaad door haren kijker het flikkeren der Fransche bajonetten op geen al te grooten afstand zien. Het terrein tusschen de Duitsche en de Fransche voorposten scheen volkomen plat geschoten.

Een hier gestationeerde achtenveertiger, een echte Berlijner, had de zangeres reeds eenige minuten lang zeer verwonderd gadegeslagen, zonder uit hare ver-

[p. 186]

schijning wijs te kunnen worden. Eindelijk verliet hij den aarden wal, die hem beschermde en naderde de slechts met een kijker gewapende vrouw.

‘Mevrouwtje,’ begon hij, ‘wat wilt gij hier toch?’

‘Ik wilde het oorlogsberoep eens van naderbij leeren kennen,’ antwoordde zij, zonder de geringste verlegenheid.

‘Hm!’ bromde de soldaat en zeide toen verder; ‘Bekijk den boomstam eens waarop gij zit.’

‘Dat heb ik al gedaan eer ik ging zitten.’

‘Waardoor denkt gij dat hij zoo gespleten is?’

‘Ik denk dat het van de vijandelijke kogels zijn zal,’ gaf zij zonder eenige vrees ten antwoord.

‘En toch zijt gij er op gaan zitten?

“Als hier een canapé was, zou ik die liever gebruikt hebben.”

Dat imponeerde den achtenveertiger.

“Nu gij zoo moedig zijt,” riep hij op zijn krachtigsten soldatentoon, zult gij van mijne pruimen hebben!’

Bij die woorden greep hij naar zijn pas gewasschen broodzak, haalde er een handvol van de mooiste geele pruimen uit, welke hij de zangeres in den schoot liet vallen.

‘Dank u vriendelijk!’ zeide mevrouw Lucca lachende en wilde juist in een van de pruimen bijten, toen de soldaat riep:

‘Bom! Bukken!’

In plaats van te bukken, keek de gewaarschuwde in de lucht en vroeg nieuwsgierig: ‘Waar dan?’

In een oogenblik barstte er een granaat; misschien op honderd schreden afstands van waar de zangeres zat.

‘Nu zou ik u toch raden,’ zeide de soldaat op nadrukkelijken toon, ‘zoo gaauw mogelijk te maken dat gij weg komt; de Franschen schijnen het op u gemunt te hebben, waarschijnlijk om revanche te nemen voor de door onze huzaren beleedigde hofdames van den Hertog van Magenta.’

Terwijl hij dat zeide, trok hij zich schielijk achter zijn aarden wal terug, en op zijn dringend verzoek volgde mevrouw Lucca hem, hoewel onwillig, daar heen. Zij wachtte een kwartier; doch er kwam geen schot meer.

‘De Parlevous zijn weer tot rust gekomen, naar het schijnt,’ zeide de soldaat, ‘maar gij zoudt wèl doen, mevrouwtje, dien tijd van rust waar te nemen om u rugwaarts te concentreeren; want in de bouquetten die zij ons van daar toewerpen, zijn geen theerozen of koffieanjelieren.’

‘Ik heb ook genoeg van het oorlogshandwerk gezien,’ antwoordde de zangeres; ‘maar gij moet mij vooraf een dienst bewijzen.’

‘En waarin bestaat die?’

‘Ik zou gaarne een paar scherven van den granaat hebben, die daar in mijne nabijheid gesprongen is, om die als eene gedachtenis meê naar huis te nemen.’

‘Granaatscherven? die zult gij hebben!’ antwoordde de achtenveertiger, en werkelijk bracht hij, na verloop van ongeveer tien minuten eenige met zorg bij elkander gezochte granaatscherven, welke hij de wachtende zangeres in een bonbondoosje met ridderlijke beleefdheid aanbood, en welke mevrouw Lucca den schrijver dezer schets met een triomfeerend gezicht heeft laten zien.

Op haren terugweg naar Pont à Mousson hoorde zij een soldaat halfluid zeggen:

‘Die is kogelvast! Dat is eene heks!’

Haar inmiddels ontwaakte echgenoot had haar met koortsachtigen angst gewacht.

‘Zijt gij al wakker, mannetje?’ vroeg zij, kinderlijk onschuldig toen zij binnen kwam.

[p. 187]

‘Maar, Pauline, begon de zieke zijn sermoen’; doch zij viel hem schielijk in de rede.

‘Lieve Adolf, uwe tong is nog zoo dik, gij moet haar ontzien, heeft de dokter gezegd; niet waar, dokter?’

‘Ja, ja,’ antwoordde deze glimlachende: ‘Maar bedenk eens, mevrouw, welk een gejuich er in Parijs zou opgaan als er eene dépeche kwam van dezen inhoud: ‘De Duitsche barbaren hebben geene Lucca en de Berlijnsche emballeurs de meubles geene “Pauline” meer; wij hebben haar uit wraak doodgeschoten!’

‘Ja, Lientje,’ voegde von Rhaden er bij....

Doch zij viel hem weder in de rede: ‘Gij zult kiespijn krijgen, Adolf! ontzie u toch! - Editha zal aanstonds de koffie brengen. - Editha! de koffie!’ riep zij, buiten de kamer en de zieke deed geen moeite meer om zijn sermoen voort te zetten: te meer wijl hij vooruit wist dat het woorden in den wind waren; want wat ‘Paulientje’ zich eens voorgenomen heeft, dat drijft zij door, al stond haar hoofd er bij op het spel.

Eenige dagen na den slag van Sedan vinden wij luitenant von Rhaden goed ingepakt en zorgvuldig verbonden met zijne vrouw en hare kamenier op de terugreis naar Berlijn. De geconserveerde groenten waren gelukkig te Pont à Mousson opgebruikt en de kisten waarin zij geweest waren, tot asch verbrand.

Een bankier uit Berlijn, die mevrouw Lucca in Neundorf bij Mannheim vroeg, wat haar in deze gevaarlijke tijden daar heen voerde, ontving ten antwoord:

‘Ik heb mijn oudje zelve van het oorlogstooneel terug gehaald om hem thuis als barmhartige zuster spoediger te helpen genezen.’ -

Vier maanden na de hier verhaalde gebeurtenis, was mevrouw Lucca de gelukkige moeder van een lief dochtertje, dat na de, zij het ook slechts lijdelijk, mede beleefde oorlogsavonturen, wel iets van het karakter eener Bellona mede op de wereld gebracht zal hebben.

a. hopf.