De Tijdspiegel. Jaargang 24

[p. 293]

Natuurkunde.

Een nieuw populair geneeskundig geschrift.

Raadgevingen en wenken aan moeders en ziekenverpleegsters omtrent hetgeen zij in acht moeten nemen bij het verzorgen van zieke kinderen, door Dr. Charles West. Naar de tweede Engelsche uitgave. Utrecht, J.G. van Terveen en zoon.

De geheimzinnige sluijer die vroeger over de geneeskunde hing wordt langzamerhand opgeheven. De geneeskundigen zelve verlangen dat leeken bekend worden gemaakt met de eenvoudigste waarheden der geneeskunde. Velen hebben getracht om in populaire geschriften, aan niet geneeskundigen te vertellen wat zij noodig moeten weten; maar niet allen zijn in hunne poging even gelukkig geslaagd. De grenzen der populaire geneeskunde worden zoo dikwerf overschreden. Wil men populair geneeskundige werken schrijven, dan moet men zich voornemen om slechts te handelen over de maatregelen welke genomen moeten worden om het ontstaan van ziekten te voorkomen en over de wijze hoe de leek in de genezing der ziekten den arts kan en moet ondersteunen.

Aan deze voorwaarden heeft Charles West voldaan; maar men zou ook niet anders kunnen verwachten van dezen zoo gunstig bekenden Engelschen geneesheer. Hij weet den regten toon te treffen dien men tegenover leeken moet aanslaan.

In een eenvoudig en begrijpelijk verhaal geeft de schrijver de meest nuttige raadgevingen en wenken. Om echter over dit boekje een juist oordeel te vellen, moet men vooral in het oog houden dat het tot handleiding dienen moet voor moeders en ziekenverpleegsters.

In den regel is zij, die voor het eerst moeder is, nog leerlinge in de kunst om haar kind op te voeden en als het ziek is naar behooren op te passen. Voor haar zijn dus goede raadgevingen en wenken omtrent hetgeen zij in acht moet nemen bij het verzorgen van zieke kinderen onmisbaar.

Zij die, zonder moeder te zijn, toch de schoone taak op zich wen-

[p. 294]

schen te nemen om zieke kinderen te verzorgen, behoeven niet minder inlichtingen dan de jeugdige moeder.

Die inlichtingen geeft West op eene duidelijke en verstaanbare wijze, in een beknopt boekje dat door mevrouw J.M.T. uit het Engelsch in het Nederlandsch is vertaald.

Hij begint met de verpleegster te wijzen op hare pligten. Met ernst stelt hij haar voor welke moeijelijke taak zij op zich nemen; de schaduwzijde wordt niet verbloemd, terwijl toch ook het aangename aan deze betrekking verbonden onder het oog wordt gebragt.

Als man van ondervinding acht West het noodig hier eenige bladzijden te wijden aan de verhouding van de verpleegster tot den geneesheer. De verpleegster moet begrijpen dat zij geen geneeskundige is, en het nooit zijn kan, dat zij, wanneer zij dit vergeet en tracht zich te bemoeijen met de pligten van den geneesheer of zich om zijne verordeningen niets bekreunt, in plaats van een zegen te zijn, een vloek wordt, en in plaats van de genezing van het kind te bevorderen, dikwijls zelfs den dood kan bespoedigen. Op uitstekende wijze zet hij hier uit elkander hoe de verpleegster den geneesheer moet behulpzaam zijn, en hoe zij hare pligten moet waarnemen, om, onverschillig of de geneesheer goed of slecht is, aan de lijders de meest doelmatige hulp te verleenen.

‘Maar’, zegt schrijver, ‘wáár en hoe eene verpleegster hare verpligtingen ook mag hebben geleerd, het is eene waarheid dat zij zich daarvan slechts naar behooren kan kwijten, wanneer zij weet, waarop zij te letten heeft.’ Het is daarom van het hoogste belang dat de verpleegster de kunst van waarnemen versta; want het spreekt van zelf dat de geneesheer, die de patienten slechts weinige oogenblikken kan gadeslaan, in de meeste gevallen, vooral wat de kinderpraktijk betreft, voor een groot gedeelte moet afgaan op hetgeen de verpleegster hem mededeelt. Schrijver geeft dan ook zeer naauwkeurig en in goede volgorde het voornaamste op waarop zij te letten hebbe. Ook toont hij het groote nut aan om schriftelijke aanteekeningen te houden van al het waargenomene bij het zieke kind. Wat hij leert omtrent hetgeen moet worden opgemerkt en omtrent de wijze hoe zoodanige aanteekeningen moeten gehouden worden, bewijst ons zijne groote mate van oplettendheid.

Niet minder naauwkeurig is West in zijne verdere beschrijving, waar hij de verschillende verschijnselen opgeeft die waargenomen worden bij hersen-, borst-, en maagziekten. Wat daarbij vooral opmerking verdient, is, dat schrijver alles zoo duidelijk voordraagt en steeds binnen de grenzen der populaire geneeskunde blijft.

Zeer uitvoerig is hij in zijne beschrijving van de stuipen. Dit is een hoogst belangrijk onderwerp. Jammer, dat de vertaalster hier het woord krampen in de plaats van stuipen heeft gebezigd. In de ver-

[p. 295]

taling stuit ik van bladzijde 37-48 herhaalde malen op het woord krampen, terwijl toch aan het ziektebeeld, dat op bladzijde 38 gegeven wordt, niet alleen ieder geneeskundige, maar ook iedereen die met zieke kinderen heeft omgegaan den naam van stuipen zal geven.

West heeft teregt begrepen dat het in het belang van het zieke kind, van het uiterste gewigt is dat de verpleegster wete hoe de kinder-ziekenkamer behoort te zijn ingerigt. Bij de beschrijving van hersen- en borstziekten vindt men daaromtrent de meest naauwkeurige opgaven. De wenken hier gegeven schijnen nietig, zij zijn echter hoogst gewigtig en kunnen er veel toe bijdragen om den toestand van den lijder dragelijk te maken.

Ik acht het overbodig in nadere bijzonderheden te treden omtrent schrijvers voorstelling van ziekten der borst- en buikingewanden en omtrent zijne mededeeling van huiduitslagen die met koorts gepaard gaan. Zijne korte en zakelijke beschrijving heb ik met genoegen gelezen, en de verpleegster vindt hier een schat van opmerkingen, die zij zich ten nutte kan maken.

De totaalindruk van het kleine geschrift van West is zoo, dat ik het dringend aanbeveel aan ouders en ziekenverpleegsters die gaarne willen weten hoe zij zieke kinderen moeten verzorgen. Het werkje is beknopt, maar tevens bevattelijk en daarbij is de stijl zeer aangenaam en vloeijend. De vertaling is goed en ten opzigte van de uitvoering komt aan de uitgevers alle lof toe.

V.