De Tijdspiegel. Jaargang 21

Preken.
Twaalf Preken van W.P. Wolters, predikant te Harlingen.

Het groot getal gedrukte preken is met een twaalftal door Ds. W.P. Wolters te Harlingen vermeerderd. Gaarne voldoen wij aan de uitnoodiging, om dezen bundel in dit tijdschrift aan te kondigen. 't Is daartoe noodig, dat wij beginnen met de in deze preken behandelde onderwerpen mede te deelen.

I.	Leden der gemeente en deelgenooten aan het koningrijk der hemelen is het op-

[p. 136]

	schrift van de eerste preek, naar aanleiding van Mtt. 7:21; een tekst ter bevestiging van nieuwe leden niet ongepast gekozen. - Aan oude en nieuwe leden, wordt hier herinnerd, dat Heere! Heere! zeggen een Christen heeten en Christus met woorden roemen niet genoeg is, om deelgenoot te worden van het koningrijk der hemelen: daartoe wordt vereischt, dat men den wil doe van den Vader in de hemelen, d.i. liefhebben. Het onoplosbaar (misschien beter onverbreekbaar of niet los te maken, of verband zonder adjectivum?) verband tusschen het doen van des Vaders wil en het ingaan in het koningrijk der hemelen wordt daarna aaugetoond.
II.	In de tweede preek, over den kruisdragenden Christus (Joh. 19:17^a) wordt op de volgende diie vragen geantwoord: hoe moeten wij ons den kruisdragenden Christus voorstellen? wat kunnen wij van hem leeren? waartoe gevoelen wij ons door hem opgewekt?
III.	Sprekende over den lijdenden Christus verloochend (Matt. 26:69-74) beschouwt de prediker de omstandigheden, de oorzaken en de gevolgen van Petrus' verloochening.
IV.	Een preek uitgeproken op den zondag vóór het Pinksterfeest, handelt over den doop des Heiligen Geestes (Mark. 1:8^b). We lezen hoe de verwachting van den tekst door Johannes uitgesproken, door Jezus is vervuld, terwijl aan het einde aan de hoorders de vraag wordt voorgelegd: wij, zijn wij gedoopt met den Heiligen Geest?
V.	Na het Pinksterfeest sprak Ds. W. over den geest der waarheid, die (I Cor. 2:10^b) alle dingen, ook de diepten Gods, onderzoekt, De gemeenschap des heiligen Geestes oefent een weldadigen invloed uit op het verstand, die geest onderzoekt - alle dingen - ook de diepten Gods.
VI.	Van de preek over Luc. 13:21^b is het opschrift: ‘het Evangelie verborgen en geopenbaard.’ Jezus verheerlijkte God bij de terugkomst der zeventig, met eene dankzegging, waarin de eenvoudigheid van zijn Evangelie staat uitgedrukt, door welke hij zich zelf vereert; en die ons beschaamt.
VII.	Naar aanleiding van I Kon. 19:9-23, wordt gesproken over Elia op Horeb; spreker tracht eerst de vermelde gebeurtenis te doen begrijpen, om dan ons te herinneren, dat de opvatting van Gods openbaring in de natuur ‘God is liefde’ de ware is, en dat zulk eene natuurbeschouwing een gunstigen invloed op ons heeft.
VIII.	Van het twaalftal is de achtste preek niet de minste. Uit Joh. 14:9^b, die mij gezien heeft, die heeft den Vader gezien, wordt afgeleid dat door Jezus in zich zelf de bron van de kennis des hemelschen Vaders is aangewezen.
IX.	Hosea 14:18^b is de tekst van eene preek, waarin wordt aangetoond, dat het van den mensch afhangt of het onberispelijk Godsbestuur hem ten zegen of ten vloek zal zijn.
X.	Over de hemelsche vreugde, welke Jezus op aarde genieten doet, werd naar aanleiding van den zang der engelen gesproken.
XI.	Niet zonder genoegen lazen wij de 11^de preek, over de verzoeking in de woestijn (Matth. 4:1-11). Juist wordt hier opgemerkt, dat aan eene letterlijke opvatting der Evangelische verhalen, vooral aan dat verhaal, niet gebonden te zijn, een voorregt is. ‘Den uiterlijken

[p. 137]

	vorm mogen wij nu ongeschonden aannemen als de vrucht eener rijke verbeeldingskracht en terstond tot de innerlijke waarheid trachten door te dringen.’ - De verzoeking, welke Jezus vóór zijn optreden te bestrijden had, wordt eerst beschreven; daarna hooren wij dat Jezus overwon (vs. 4, 7, 10), door welk wapen (daar staat geschreven), en met welk gevolg (vs. 11).
XII.	De laatste preek handelt over (Jes. 66:1, 2); Godsvereering en Godsgemeenschap, tot beantwoording der vraag, welke Godsvereering ons brengt tot gemeenschap met God?

Aan elk der preken is een gebed, aan sommige eene voorrede toegevoegd. De lezing dier voorredenen versterkte ons in de meening, dat dergelijke woorden vooraf gewoonlijk zonder schade kunnen gemist worden.

Na de opgave der behandelde onderwerpen zij het ons geoorloofd mede te deelen, wat ons de lezing dezer preken aanbevelenswaardig, maar ook wat haar minder aangenaam schijnt te maken.

De theologische rigting van den heer Wolters is blijkens deze preken modern. Reeds dit op zich zelf zal menigen lezer uitlokken, die de moderne theologie lief heeft, of althans niet tegen haar ingenomen is, en haar verlangt te leeren kennen. Daarbij komt, dat, hoewel de Schrijver zijne moderne overtuiging (zie b.v. bl. 75^a), niet verzwijgt of onder dubbelzinnige woorden verbergt, de negatieve zijde der moderne theologie niet op den voorgrond geplaatst, of onnoodig polemiek gevoerd wordt. Feitelijk wordt hierdoor het vooroordeel van velen weêrlegd, dat de moderne theologie slechts eene negatieve zijde heeft, en voor het praktisch Christendom tot geen ding nut is. - Voorts zijn de behandelde onderwerpen geenszins van belangrijkheid ontbloot.

Nogtans zijn we niet in staat deze preken onbepaald goed te keuren. We hadden wel gewenscht, dat uit de op zich zelf lang niet arme onderwerpen wat meer rijkdom van ideëen ware geput. - Ook zou het deze leerredenen, onzes inziens, niet tot schade zijn geweest, indien ze nog wat krachtiger, helderder en meer overtuigend waren.

De vorm dunkt ons gansch niet onberispelijk te zijn. Nu en dan zijn de volzinnen wat lang en door tusschenzinnen onnoodig gerekt. In den stijl mist men nog al eens naauwkeurigheid en netheid. Vergeten is daarbij dat ook hierin omne nimium nocet.

Gedurig worden woorden gebruikt of herhaald die iets verlammendshebb en of althans gerust achterwege konden blijven. - B. v. bl. 20 ‘verzuimt niet onze openbare bijeenkomsten, maar woont ze standvastig bij’ (dat spreekt van zelf); bl. 29 ‘godsdienstig te zijn, (het) is den mensch van nature (niet vreemd M.H. maar integendeel hem) eigen.’

Het hier door ons in parenthesi geplaatste kon zonder schade weg; immers wat ons eigen is, is ons niet vreemd. Bl. 23 ‘Wat gaan er, als wij met onze gedachten zoover terugkeeren: wat rijzen er dan’ enz. bl. 23 ‘maar opdat wij, ons aansluitende aan die nieuwe leden, opdat wij’ enz. bl. 24. Wij leden der gemeente, laat ons ook deelgenooten zijn van het koningrijk der hemelen, deelgenooten, omdat wij in de gemeenschap van Christus en met een levend geloof in hem, omdat wij enz. - bl. 32. De overpriesters, als zij nu - hun doel is toch bereikt als zij nu vrij uit spreken,

[p. 138]

zij zeggen - bl. 52. Hij was binnengeleid in de zaal des hoogenpriesters. Jezus voor Kajafas en de meeste leden van den joodschen raad. (Wie was dan hij?’) enz. Dergelijke herhalingen komen zeer veel voor.

Omslagtig is het volgende (bl. 57): door hen die ‘zelve van meening zijn, en door hunne naasten worden geacht, als of zij vast stonden.’

Onduidelijk vinden we bl. 16.: ‘Wel mogen we niet vergeten, zoo terstond als wij verder gaan dan het vaststellen van een enkelen grondslag, loopen wij gevaar, ten minste wij hebben wel toe te zien om niet op de onvergankelijkheid over te dragen wat alleen tot de vergankelijkheid behoort.’

Fraai is niet wat wij lezen bl. 14: zóó weldadig, dat het voor ‘onze verbeelding wezen kan, alsof het daar staat, hemelhoog, uit de wolken over land en zee de armen uitbreidende, om met den gloed van zijn liefdevol hart geheel ons geslacht tot zich te trekken! Die weldadige indruk is ons van Jezus' woorden en daden niet gebleven. 't Is moeijelijk zich te verbeelden, dat Jezus staat hemelhoog, uit de wolken over land en zee de armen uitbreidende, om met den gloed van zijn hart ons tot zich te trekken. Werd dit tafereel op doek gebragt, ik geloof haast, dat de schilderij niet mooi zou zijn.’

Op dezelfde blz. lezen we nog iets vreemds: ‘die op de keurigste wijze en met de fijnste uitvoerigheid zijn Rabbouni stamelt.’ - 't Gebeurt weinig, dat men op keurige wijze stamelt, ook Rabbouni niet met de fijnste uitvoerigheid.

Eene blz. verder wordt gezegd: ‘het onderwijs van Christus behoeft ook voor het scherpzinnigst nadenken niet verborgen te blijven.’ Dat is niet vreemd; want de dingen blijven wel het minst voor scherpzinnig nadenken verborgen.

De woorden zijn ook niet overal even goed gekozen b.v. bl. 35: de vrucht van het kruis, bl. 37: nu eens wordt het opgeladen, hoe hooger wij opstijgen (waarop?) als getrouwen van Christus.

Soms geeft groote naauwkeurigheid aan een zin een onaangenamen klank: bl. 81: ‘Of wij onze hoogste troost bij, onze hoogste wijsheid van, onze hoogste zaligheid met Hem hebben?’ bl. 198. Hij tevens met die vastheid des geloofs in, des vertrouwens op zijn hemelschen Vader, Hij kende hemelsche vreugde.’ - Ware het, dat deze de éénige voorbeelden van minder goeden stijl waren, die men in dezen bundel vinden kan, we zouden er niet over gesproken hebben; dit is, onzes inziens echter niet het geval, de stijl is menigmaal niet aangenaam. - Was een recensent geroepen, wat hij in een ander veroordeelt, zelf altijd goed te doen, we zouden ook dan hebben gezwegen, de ondervinding leert het ons genoeg, l'art est difficile. Hadden wij deze preken slechts gehoord, en niet gedrukt voor ons; we zouden ze niet alzoo durven beoordeelen; immers veel te zwaar is de eisch, dat een predikant elken zondag eene goed bewerkte, met zorg gestileerde preek moet leveren. Wie echter een bundel preken uitgeeft, van hem mag wat meer dan het gewone worden verwacht. - We twijfelen intusschen niet, of de lezing van deze preken, zal, niettegenstaande haar, naar ons oordeel, minder gelukkigen vorm, het doel door de uitgave beoogd kunnen doen bereiken.

Agr.....