De Tijdspiegel. Jaargang 20

[p. 349]

Politiek overzigt.

Naauwelijks waren in het begin van het tijdsverloop, hetwelk wij hier wederom kortelijk willen zamenvatten, de depèches der russische regering in antwoord op de nota's der drie mogendheden bekend geworden, of er brak onder de engelsche, fransche en oostenrijksche dagbladpers een hevige storm los tegen Rusland. Men kon trouwens zonder veel moeite in het russisch antwoord weder de gemoedelijkste ironie, het bijtendst sarcasme en den bittersten spot vereenigd zien. De minister Gortschakoff verklaarde aan de mogendheden - aan Frankrijk was bovendien nog een memorandum gerigt, waarin de vroeger geuite denkbeelden van Rusland nader waren ontwikkeld - dat verdere discussiën slechts zouden kunnen leiden om het bestaand verschil van gevoelen nog scherper te doen uitkomeu. Hij meende ook bij de verschillende kabinetten dergelijke gevoelens te mogen onderstellen.

Voorts betoogde de russische regering dat zij, even als de mogendheden, niets liever wenschte dan de rust in Polen hersteld te zien en al het mogelijke zou doen ter verwezenlijking van dit verlangen.

Dergelijke taal eischte volgens de meeste fransche en engelsche dagbladen bloedige wraak, en ware de winter - min geschikt voor het beoorlogen van Rusland - niet zoo nabij, dan..... zou prins Gortschakoff ook waarschijnlijk minder scherp zijn geweest.

Zeer oorlogzuchtig gestemd - thans minder uit genegenheid voor Polen dan wel uit gekrenkte eerzucht - verdiepte de parijsche bevolking zich niettemin in allerlei voorspellingen; men liet den minister van buitenlandsche zaken, Drouyn de Lhuys aftreden; men riep den franschen ambassadeur bij het engelsche hof terug en verving hem door den zoon der bekende poolsche gravin Walewska. Aan de reis van prins Napoleon naar Engeland dichtte men de strekking toe zijner reize naar Turijn bij het uitbarsten van den italiaanschen oorlog; den heer von Budberg deed men Parijs verlaten om onverwijld naar Rusland terug te keeren; de alarmisten wezen zegepralend op den Moniteur, welke een manifest van het geheim nationaal bestuur van Polen aan prins Czatoryski had opgenomen.....

Eindelijk bereikte de oorlogzuchtige stemming der fransche natie haar culminatiepunt. Men sprak over plannen tot veldtogten; men blokkeerde reeds in gedachten de kusten der Zwarte zee; men bombardeerde Odessa; men deed landingen op de russische kusten.... weldra hield echter dit oorlogzuchtig gerinkel met de wapenen op en werd de toestand van het oogenblik scherper afgeteekend. In het fransch ministerie kwam geene, in de diplomatie slechts eene kleine - voor Polen min belangrijke - verandering. Baron Gros werd door den prins de la Tour d'Auvergne als gevolmagtigd minister bij het engelsche hof vervangen en geenszins door den heer Walewski. De prins de la Tour d'Auvergne werd in zijne betrekking te Rome opgevolgd door den graaf de Sartiges, dien men te Turijn niet ongaarne zag vertrekken om plaats te maken voor den baron de Malaret, die Frankrijk tot dusverre bij het belgische

[p. 350]

hof vertegenwoordigde en thans den markies de Ferrière le Vayer in zijne plaats zag treden.

De heer von Budberg bleef intusschen te Parijs en prins Napoleon kwam uit Engeland terug, alwaar hij zich slechts met landbouwkundige studiën had bezig gehouden. Als tegenhanger van het Poolsch manifest nam de Moniteur nu ook zelfs de rede van Keizer Alexander op, welke bij de opening van den finschen landdag te Helsingfors was uitgesproken. Weldra werd het gevest van het zwaard door de fransche natie weder geheel losgelaten. Parijs heeft overigens slechts panem et circenses noodig; straks vond het weder eene andere emotie en Polen moest het veld ruimen voor..... den luchtballon van den heer Nadar.

Had de scherpe taal van prins Gortschakoff ook in Engeland de verontwaardiging van velen opgewekt; men pleegt achter de krijtrotsen van Albion in kalmer gemoedsstemming dergelijke belangrijke zaken te bepeinzen. Bovendien heerscht bij de engelsche natie nog altijd een onoverwinbaar wantrouwen ten opzigte van den Keizer van Frankrijk. Voortdurend wijzen dan ook sommige dagbladen, waaronder The Daily News, op de tegenstrijdigheid, welke tusschen de daden en woorden bestaat van ‘den man, die de kroon heeft opgeraapt uit het bloed, waarmede de tweede December de straten van Parijs roodverwde.’ Overigens herinnert ons de taal der engelsche dagbladen nu en dan aan de artikelen tegen Napoleon I, welke ‘l'exécuteur testamentaire de la révolution’, gelijk prins Napoleon Louis Bonaparte hem in zijne Idées napoléonniennes noemt, steeds in min aangename stemming bragten.

Intusschen hooren wij toch le Courrier du Dimanche verzekeren dat Engeland eene nota aan Rusland heeft gezonden, waarbij Rusland vervallen wordt verklaard van zijne regten op Polen, voortvloeijende uit de tractaten van 1815, een denkbeeld, hetwelk men aan lord John Russell te danken heeft.

Oostenrijk betoont zich in den laatsten tijd uiterst voorzigtig. Keizer Frans Joseph is zich volkomen bewust van zijne moeijelijke positie; mogt er een oorlog uitbreken, dan hebben Frankrijk en Engeland minder te duchten dan Oostenrijk, waarvan de grenzen zich over eene lengte van een twee honderdtal mijlen langs het russisch grondgebied uitstrekken. Met het oog op alle eventualiteiten, welke uit verdere stappen der oostenrijksche regering ten gunste van Polen kunnen voortvloeijen, zou zij daarom eerst eenige waarborgen van Engeland verlangen. De engelsche regering schijnt echter daartoe minder geneigd te zijn.

Terwijl de westersche mogendheden Polen en hun eigenbelang bespreken, wordt er te Warschau en te Wilna op de afschuwelijkste wijze gefusilleerd, geexecuteerd en geëxileerd door de generaals de Berg en Mourawieff. Een aanslag op het leven van den eerstgenoemde heeft natuurlijk in de laatste dagen weder tot strenge represaille-maatregelen aanleiding gegeven. Omtrent ontmoetingen tusschen de russische troepen en de opstandelingen zijn de berigten schaarsch en partijdig voorgesteld. Men mag echter aannemen dat het oorlogstooneel meer en meer naar de grenzen van Gallicië verplaatst wordt, ten gevolge waarvan de oostenrijksche regering eenige vrees voor woelingen in dit gewest begint te koesteren. Het pruissisch ministerie schijnt daartegen omtrent den toestand in Posen

[p. 351]

geheel gerust. Het kan zich derhalve geheel wijden aan den aanstaanden verkiezingsstrijd op 20 en 28 October; op den eerstgenoemden dag zullen de verkiezingen der ‘Wahlmänner,’ op den laatstgenoemden die der ‘Abgeordneten’ plaats hebben.

Met het oog op deze verkiezingen is op 24 September door den minister van binnenlandsche zaken eene circulaire gerigt aan de verschillende ‘Regierungspräsidenten’, waarbij hun gelast wordt om streng toezigt te houden op de politieke gevoelens hunner ambtenaren. Ieder ambtenaar - zoo wordt in dit stuk aan belanghebbenden herinnerd - die den eed heeft afgelegd ‘dem König, seinem allergnadigsten Herrn, unterthänig, treu und gehorsam zu sein’ is noch als kiezer noch als gekozene van dien eed ontslagen en als Z.M. bepaaldelijk den constitutionelen weg aanwijst, waarop zijne ambtenaren hem moeten vergezellen, dan zijn allen verpligt hem te gehoorzamen. Bovendien zijn zij, die door de Koninklijke genade en uit bijzonder vertrouwen tot belangrijke staatsbetrekkingen zijn geroepen, verpligt om de Koninklijke regering op de krachtigste wijze te ondersteunen.

Mogt de regering in andere gevallen tot toegefelijkheid geneigd wezen, thans zijn ‘die hervorgetretenen Gegensätze zu scharff und zu weit auseinandergehend’, dan dat zij afstand zou doen van de regten, welke zij op hare ambtenaren bezit.

De heer von Bismarck-Schönhausen met zijne ambtgenooten erkennen derhalve dat zij alle middelen in het werk moeten stellen om bij de verkiezingen naar de zegepraal te kampen.

Onder die middelen behoort insgelijks een besluit, in den Staats-Anzeiger vermeld, waarbij bepaald wordt dat voortaan niet meer gelijk vroeger - toen de regering zoo bijzonder gaarne ambtenaren in het huis van afgevaardigden zitting zag nemen - salaris zal worden uitbetaald, aan ambtenaren gedurende den tijd dat zij door hun lidmaatschap van dit staatsligchaam verhinderd zijn in de wa rneming hunner betrekking. Het nationaal fonds, eene instelling der liberale partij, zal echter thans daarin voorzien, want welke politieke gevoelens men ook zij toegedaan: il faut pourtant qu'on vive!

Bij het naderen der verkiezingen in Pruissen ziet men voorts nog een verschijnsel, hetwelk in de geschiedenis der staatkundige partijen niet zeldzaam is: het verbond der feodale partij met de ultra-democratische. Met het oog op een barricadenstrijd, waarvoor de heer von Bismarck weleer verklaarde niet te zullen terugdeinzen, kan de laatste een uitmuntend middel zijn in de hand der eerste.

Het pruissisch volkskarakter is echter niet spoedig vatbaar voor dergelijke uitersten. Min aangenaam is intusschen voor koning Wilhelm - die zich in den laatsten tijd geheel partij heeft gesteld en doof is gebleven voor de wenken van den algemeen geachten Koning van België - dat men hier en ginds het betalen van belasting begint te weigeren.

Eene afleiding voor de natie - eene idée napoléonnienne door den minister von Bismarck ook al van zijn franschen leermeester overgenomen - zou daarom in de tegenwoordige omstandigheden niet te onpas wezen. Zelfs eene bondsexecutie in Holstein was in dit opzigt niet te verwerpen; de holsteinsche kwestie schijnt echter weder tot eene meer vredelievende phase te zijn teruggekeerd, waarin men op het papier in plaats van op het slagveld naar eene oplossing zal trachten.

[p. 352]

Wel heeft de duitsche bondsvergadering op 1 October het voorstel eener executie met meerderheid van stemmen aangenomen; wel hebben Hanover en Saksen zich bereid verklaard om troepen te leveren, Pruissen en Oostenrijk om de reserve te vormen, maar Engeland, Frankrijk en Rusland hebben zich daarentegen met eene bemiddeling belast.

Engeland is hierin weder getrouw aan zijne staatkunde en wenscht zooveel mogelijk een oorlog te vermijden, waarvan - volgens The Times - het gevolg zou wezen, dat alle staten van Europa zich in twee partijen schaarden. Bij die gelegenheid zeide het engelsch dagblad, misschien acutius quam verius: dat de staatslieden in Duitschland, door wier invloed de fakkel van de tweedragt is ontstoken, de bladzijden van Diodorus over Griekenland's val wel eens mogten nalezen en aan Duitschland herinneren hoe de ‘bondsexecutie’ tegen de Phocaeërs en de daaruit voortgevloeide oorlog tot den slag bij Cheronea heeft geleid en het onafhankelijk Griekenland aan de voeten van Philippus van Macedonië bragt.

Napoleon III heeft intusschen het corps législatif tegen 5 November bijeengeroepen. De staatsman, wiens welsprekende maar niet altijd overtuigende taal zoo dikwijls in vroegere vergaderingen werd gehoord en juist thans vooral geroepen zou geweest zijn om de napoleontische politiek tegen de hevige aanvallen van de bloem der Fransche oppositie-partij te verdedigen, is echter eenige dagen geleden op zijn landgoed la Gresillière bij Nantes overleden. Het sterven van Adolphe Augustin Marie Billault, de vroegere deken der orde van advocaten te Nantes, de afgevaardigde van Ancenis in de kamer van 1837, de ondersecretaris van staat bij het departement van koophandel en landbouw in 1840, het lid der constituante van 1848, de minister van binnenlandsche zaken in 1854, de vermaarde ministre-orateur en vriend des keizers in den laatsten tijd, is dan ook wel ‘une perte immense pour l'Etat et pour l'empereur, qu'il servait avec autant de dévouement que de talent et d'éloquence’, gelijk de Moniteur betuigde.

Teekenen wij hier op, dat ook de fransche Académie een verlies heeft geleden, in wier vergaderingen thans de zetel van Lucien Bonaparte, van Auger, van Etienne, welke in 1845 aan Alfred de Vigny ten deel viel, door den dood van dezen laatsten ledig staat. Deze zal echter - even als die van lord Lyndhurst, die dezer dagen aan het engelsch Hoogerhuis ontviel - gemakkelijker te bezetten zijn dan de ledige zetel van den heer Billault.

Wie thans de verschillende aanvallen der oppositie tegen de buitenlandsche en binnenlandsche politiek zal wederstaan, ligt derhalve nog in het duister. Intusschen verwacht men in de openingsrede des Keizers een woord over Japan, alwaar op de fransche vlag even als op de nederlandsche geschoten is, welke laatste aanval echter met eenige kanonskogels van de Nederlandsche stoomkorvet Medusa werd beantwoord. Voor de aanvallen der oppositie-partij in het corps législatif zal echter vooral Mexico stoffe te over opleveren. De mexicaansche deputatie toch heeft juist geen bijzonder bevredigend antwoord ontvangen van den oostenrijkschen aartshertog Maximiliaan en de fransche troepen zullen nog eerst een geheel anderen staat van zaken in het leven moeten geroepen hebben, alvorens hij zijn titel

[p. 353]

met dien van Keizer van Mexico zal willen verwisselen.

De aartshertog heeft twee hoofdvoorwaarden gesteld voor de aanneming der kroon: een volksbesluit van alle Mexikanen en waarborgen voor de onschendbaarheid en onafhankelijkheid der monarchie. Voorts zal het volgende gedeelte van het in de fransche taal gegeven antwoord den Mexikanen wel ietwat vreemd in de ooren hebben geklonken: ‘Si la Providence m'appelle à cette haute destinée, je dois dès à présent faire connaître la ferme résolution où je suis d'ouvrir - à l'exemple de mon frère - par une Constitution, les voies du progrès, et de conclure sous la foi du serment un pacte fondamental avec la nation mexicaine, après son entière pacification.’

Daarbij voegde de aartshertog ten slotte: ‘Transmettez ces résolutions sincères à vos concitoyens et efforcez vous de faciliter à la nation les moyens de faire légalement connaître quel gouvernement elle désire.’ Met andere woorden in de taal van den duitschen prins: Ich habe das Meinige gethan, thun Sie das Ihrige!

Of de Mexicaansche heeren, in hun land teruggekeerd in hunne pogingen zullen slagen, dan wel of de voorwaarden van den aartshertog, volgens sommige oostenrijksche dagbladen, als niet te vervullen moeten beschouwd worden, kan eerst de toekomst leeren. Voorloopig bestaat daarvoor echter niet veel waarschijnlijkheid en de sympathie, welke de fransche interventie ondervindt, blijkt tot dusverre slechts uit de legerbulletins van den maarschalk Forey; dat de Franschen zelve daaraan weinig geloofwaardigheid toekennen, blijkt uit het bekende: mentir comme un bulletin. Het bevel over de fransche expeditie-troepen in Mexiko is volgens den Moniteur de l'armée op 17 Augustus aan den generaal Bazaine opgedragen, terwijl de maarschalk Forey weldra in Frankrijk wordt terug verwacht.

De president der Mexikaansche Confederatie, Juarez, tracht intusschen nog altijd hulp te erlangen van de Vereenigde Staten. De heer Lincoln kan echter aan het verlangen van Juarez tot dusverre nog niet voldoen. Hij heeft trouwens al zijne strijdkrachten noodig tegen de Zuidelijken. Bij het afzenden der laatste berigten werd de sterke vesting Charleston nog door de Zuidelijken verdedigd en de krachtsontwikkeling der beide partijen schijnt aldaar geheel in overeenstemming met het Amerikaansch volkskarakter. Het belangrijke Chattanoga, zoo uitmuntend geschikt om tot basis van krijgsoperatiën te strekken, als het ware eene centrale positie tusschen Nashville, Charleston, Savannah en Mobile, is daarentegen tot veler verwondering zonder eenige langdurige belegering aan de troepen de Noordelijken overgegeven. De generaal Rosencranz, die in eene ontmoeting met de Zuidelijken, onder bevel van den generaal Bragg eene nederlaag leed, is thans in die positie teruggetrokken. De vijand schijnt Chattanoga nu te willen insluiten en heeft de communicatie tusschen Nashville en deze vesting reeds zeer bemoeijelijkt door de inneming der beide steden Shelbyville en Macminnville, waarin hij ongeveer 15,000 man krijgsgevangen maakte. Overigens zijn er geene ingrijpende gebeurtenissen op het tooneel des Amerikaanschen oorlogs te vermelden. De verhouding der Noordelijken tot de engelsche regering schijnt voorts voor het oogenblik eenigermate verbeterd te zijn. De vertoogen der eersten omtrent het bouwen van oorlogsvaartuigen voor de Zuidelijken in engelsche

[p. 354]

havens, hebben ten gevolge gehad dat de engelsche regering twee gepantserde schepen te Liverpool in beslag heeft genomen. Sommige dagbladen beweren dat Turkije zich bereid heeft verklaard om deze te koopen en brengen zelfs dit in verband met het groote vraagstuk van het oogenblik: de poolsche kwestie. Polen toch, zoo beweert men, zou zich ten einde raad in de armen van den ouden vijand willen werpen, eenmaal door Sobieski onder de muren van Weenen verslagen, een of- en defensief verbond sluiten met den sultan, waardoor de oostersche kwestiezich vereenigen zou met de poolsche. Meer waarschijnlijkheid bestaat er echter voor de onderstelling dat Turkije, in plaats van naar meer grondgebied te haken, zich zal wijden aan de verbetering van het bestuur over hetgeen uit de staatkundige stormen nog is overgebleven. Griekenland, hetwelk thans in de door het parlement der Ionische eilanden aangenomene annexie en in den nieuwen vorst, elementen bezit voor ontwikkeling en vooruitgang, moest Turkije daartoe ten spoorslag wezen.

Intusschen bezitten wij bij de opvoering van het groot staatkundig drama onzer dagen slechts eene zeer nederige plaats in het parterre en weten derhalve geenszins wat ginds achter de coulisses voorvalt.

Middelburg, 20 October.

W.A. van Hoek.