De Tijdspiegel. Jaargang 20

[p. 133]

Uit de militaire wereld.

‘Onze schutterij’ en ‘de Vestingoorlog en de vestingbouw’, door den 1sten luitenant de Roo van Alderwerelt. Uitgave van M.J. Visser Wz. te 's Hage.
Geschiedenis der Ned. Overzeesche Bezittingen door A. Pompe, 1ste luiten. adj. Te Kampen, bij B.L. van Dam.

In het vorige jaar hebben in de militaire wereld - ongetwijfeld de kleinste wereld ter wereld in ons land - twee mannen de algemeene aandacht getrokken, namelijk de heer Blanken en de heer De Roo van Alderwerelt, of beter gezegd: de heer De Roo van Alderwerelt en de heer Blanken.

De heer De Roo, eerste luitenant der infanterie d.i. een officier op de tweede sport van onderen der militaire ladder, liet zich kennen als een kundig officier en een uitstekend militair schrijver; de heer Blanken, Minister van Oorlog, ergo een officier die tot op de bovenste sport is geklommen, als iemand die liefst zijne kundigheden niet bekend maakt en het schrijven van anderen ten hoogste afkeurt.

De heer De Roo leverde degelijke tijdschriftartikelen, een bijdrage tot de kennis van ons krijgswezen en ons krijgsbestuur onder den titel van ‘Onze schutterij’, en een lijvig boekdeel van bijna vijfhonderd bladzijden, getiteld: ‘De vestingoorlog en de vestingbouw in hunne ontwikkeling beschouwd.’ De heer Blanken gaf zijne ontevredenheid te kennen over het schrijven van officieren voor de pers, vaardigde orders en circulaires uit daarop doelende, en bragt vele militairen in den waan dat, als ‘schrijven’ ongepast was, het ‘lezen’ welligt overbodig zou geacht worden, en er derhalve een nieuw programma voor de vereischten van een aspirant-officier te voorzien was, waarin èn schrijven èn lezen niet voorkwamen.

De heer De Roo, om kort te gaan, bleek iemand te zijn, die het ontwikkelings-, de heer Blanken iemand, die het domper-systeem voorstaat.

Waren de geschriften van den heer De Roo zoo vol gebreken? kenschetsten zij zich door gemis van zaakkennis, of was er misschien zaad van oneerbiedigheid, van ongehoorzaamheid, van ondermijning der krijgstucht in gestrooid? Wij zochten er naauwkeurig naar, maar vonden het niet. De brochure ‘Onze schutterij’ behandelt op bezadigden toon een kwestie van den dag; een belangrijke kwestie waarvan ons volksbestaan afhangt, als eenmaal de vrede gebroken is, en als het volk in massa te wapen snelt om den vaderlandschen bodem te verdedigen en dan helaas! ondervindt, dat alles ontbreekt om die verdediging werkzaam, afdoende, krachtig te maken. Die brochure geeft een plan aan, zooals de Oudsoldaat, Knoop en anderen het vóór hem deden, om de schutterij zoodanig te organiseren dat haar moed vruchten zal dragen in tijden van gevaar en niet nutteloos verspild zal zijn. Voor ieder die belang genoeg stelt in deze voor onze nationaliteit allergewigtigste zaak, zal de lezing dier brochure belangrijk zijn; en al deelt men, even als wij, niet in alles volkomen de zienswijze van den Schrijver, men zal er nooit iets anders

[p. 134]

dan een nuttig geschrift in vinden, vol goede wenken, getuigende van kennis en vaderlandsliefde; men zal moeten instemmen dat iedere regering van een constitutioneel land, die de noodzakelijkheid van een reorganisatie der schutterij erkent, eerder dankbaar zulke brochures moest ontvangen dan er den magteloozen banvloek over uitspreken. In bijzonderheden wensch ik hier niet te treden; slechts op één punt zouden wij de aandacht willen gevestigd zien, namelijk het oprigten van schietbanen in elke gemeente, met andere woorden, ‘het schijfschieten algemeen, nationaal te maken.’ Was ieder Nederland er een scherpschutter, wij zouden aan de Tweede Kamer gaarne eenige millioenen van het budget van oorlog schenken, om er schuld mede te delgen, of spoorwegen te maken, of kanalen en dijken aan te leggen. - Het andere geschrift van den heer De Roo ‘De vestingoorlog en de vestingbouw,’ is een uitmuntend werk, een klassiek werk, een werk van studie dat ieder officier lezen moet, zoo lang het lezen hem nog veroorloofd is, dat niemand onvoldaan zal laten, en dat ons moeite kost om 't niet naar hartelust te bespreken, waartoe ons tijd en plaats ontbreekt.

Het moet wèl verwondering baren, dat onder een verlicht ministerie als het tegenwoordige, nog zulk een domperachtig element schuilt; maar geenszins dat, in onze oogen, de man onder aan de ladder hooger staat dan die op de bovenste sport.

Van nieuweren datum, van het jaar 1863, ligt daar nog een ander werk van een militair schrijver voor ons. ‘Geschiedenis der Nederlandsche Bezittingen, geschetst ten dienste van het onderwijs en van hen, welke zich naar die gewesten begeven door A. Pompe, 1^ste luitenant-adjudant bij het Instructie-Bataillon.’ Toen dat boek ons in handen gesteld werd, vielen wij er gretig op aan en bladerden er een half uur in; toen legden wij het op de plaats waar het nog ligt.

Het is een belangrijke onderneming, een goede geschiedenis onzer overzeesche bezittingen te schrijven; tot het schrijven van geschiedenis in het algemeen behoort veel talent. Om het publiek te voldoen, kan men zich niet meer bepalen tot een opsomming van feiten; daarmede is het publiek niet te voldoen. Het wil vergelijking van feiten, verband tusschen feiten, resultaten van feiten; het wil meer dan wij vóór vijfentwintig jaren gewoon waren geschiedenis te noemen; talentvolle geschiedschrijvers hebben ons getoond wat tegenwoordig van een geschiedschrijver gevorderd kan worden.

Het was een goed werk dat de heer Pompe deed, toen hij de aandacht van het publiek vestigde op de leemte die er bestaat, en zelf voorging om die eenigzins aan te vullen. Wij wenschen zijn boek een aangename reis door de wereld, in handen van vele, zoo van jeugdigen, die zich er als instructie-boek van bedienen, als van ouderen, wie het tot prikkel kan strekken.